Η έλξη του θανάτου

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου

"Μη έριδι και ζήλω"
(Ρωμ.13,13)

Στις αναπτυγμένες χώρες του Βορρά οι απόπειρες αυτοκτονίας των νέων πενταπλασιάστηκαν στα τελευταία χρόνια. Είναι όντως ελκυστικός ο θάνατος ιδίως στους νέους και γιατί; Πώς είναι δυνατόν ο θάνατος να είναι πιο ελκυστικός απ’ τη ζωή;
Ο άνθρωπος καθώς λένε οι γιατροί όταν γεννιέται, έρχεται με μεγάλη όρεξη για ζωή, προικισμένος με όλες τις δυνάμεις που χρειάζεται για να ζήσει. Είναι πλασμένος για να χρησιμοποιήσει όλες του τις δυνάμεις στο έπακρο. Δεν έρχεται για να φυτοζωεί, αλλά για να αναπτύξει όλο το δυναμισμό του. Πότε άραγε αναπτύσσεται αυτό που στην ψυχολογία λέγεται «ένστικτο θανάτου»; Πότε δηλαδή ο θάνατος γίνεται πιο ελκυστικός από τη ζωή ;
Η απάντηση στο βασικό αυτό ερώτημα για τη ζωή του ανθρώπου και της ανθρωπότητας βρίσκεται στα Ευαγγελικά κείμενα. Ποια είναι η αιτία που προκαλεί την έλξη του θανάτου και τον πόθο της ανυπαρξίας; Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο η αιτία είναι η παράβαση της Δεκάτης Εντολής. Ο Κύριος είπε: «Να μην επιθυμείτε καθόλου»(Μη επιθυμείσθαι όλως).
Το Ευαγγέλιο δεν απαγορεύει κάθε είδους επιθυμία. Η Δεκάτη Εντολή αποτρέπει την μιμητική επιθυμία, ως αιτία των συγκρούσεων και της μαζικής βίας. Πρόκειται για την μιμητική επιθυμία, όταν δυο άνθρωποι επιθυμούν το ίδιο πράγμα, επειδή είναι η αιτία της μαζικής βίας. Για τους ανθρώπους που είναι δέσμιοι της μιμητικής επιθυμίας, επιθυμητό είναι ό,τι επιθυμούν και οι άλλοι. Αυτό εννοεί η παροιμία «το ξένο είναι πιο γλυκό". Αυτή η απλή παροιμία ισχύει σε κάθε ανταγωνισμό, ακόμα και στον πυρηνικό, που απειλεί τη Γη με ολοκληρωτική καταστροφή.
Ο Τρωϊκός πόλεμος έγινε από την μιμητική επιθυμία, επειδή ο Μενέλαος και ο Πάρις ήθελαν την ίδια γυναίκα. Πίσω από κάθε σύγκρουση υπάρχει ένα "μήλον της έριδος". Το ίδιο εννοεί και η γαλλική παροιμία που λέει ότι πίσω από κάθε έγκλημα αναζητήστε τη γυναίκα, δηλαδή την μιμητική επιθυμία. Ο σκοτεινός δρόμος του θανάτου είναι ο δρόμος της μιμητικής επιθυμίας και της μαζικής βίας, που την ακολουθεί.
Στην μιμητική επιθυμία και στην παράβαση της Δέκατης Εντολής του μη επιθυμείσθαι, αναφέρεται το παρακάτω χαριτωμένο περιστατικό από το Γεροντικό: Μια φορά ένας μοναχός δεν γνώριζε πως συγκρούονται οι άνθρωποι στον κόσμο και ρώτησε να μάθει. Τότε ανέλαβε κάποιος να του δείξει. Θα βάλουμε, του είπε, αυτό το λαγήνι ανάμεσά μας. Ύστερα εγώ θα λέω αυτό το λαγήνι είναι δικό μου, εσύ θα λες είναι δικό μου και έτσι θα μαλώσουμε. Έτσι και έγινε. Έβαλε το λαγήνι ανάμεσά τους και είπε: «Αυτό το λαγήνι είναι δικό μου». «Πάρτο, αδερφέ, και πήγαινε στην ευχή του Θεού», απάντησε ο μοναχός. Σκεφθείτε να έλεγε το ίδιο κι ο Μενέλαος στον Πάρι" "Πάρτην αδερφέ και πήγαινε στην ευχή του Θεού". Θα αποφεύγονταν δέκα χρόνια πόλεμος με αμέτρητους θανάτους και με ανείπωτη δυστυχία ! Το πιθανότερο είναι πως ούτε η ωραία Ελένη θα έφευγε. Αλλά ο Μενέλαος "αφέθηκε" στην έλξη του θανάτου.
Η μαζική βία, ο φόβος ,ο άκρατος ανταγωνισμός, η έλλειψη ηπιότητας, καλής πίστης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης, επιείκειας και γενικά η ανυπαρξία του αισθήματος της ενότητας μεταξύ των ανθρώπων , αλλά και του κάθε ανθρώπου με τον τόπο του, με το σπίτι του, η διάλυση που βλέπουμε σήμερα παντού, το να τραβάει ο καθένας το δρόμο του είναι συμπτώματα του ενστίκτου του θανάτου.
Η έλξη του θανάτου και ο πόθος της ανυπαρξίας δεν είναι μόνο σύμπτωμα της διάλυσης της ενότητας του ανθρώπου. Δεν υπάρχει μόνο στο μεμονωμένο άτομο υπάρχει και στους λαούς και στην ανθρωπότητα , ακόμα και στα ζώα. Είναι γνωστή η λαϊκή παροιμία «τα μερμήγκια όταν θέλουν να χαθούν βγάζουν φτερά» και το καθένα τραβάει χωριστά το δρόμο του στην έρημο και στην ανυπαρξία. Δεν θα δεις ούτε δυο μερμήγκια να πετούν προς το θάνατο και να πηγαίνουν προς την ίδια κατεύθυνση.
Το ίδιο και με τους ανθρώπους που έχουν παραδοθεί στην έλξη του θανάτου και στον πόθο της ανυπαρξίας. Δε θα δεις ούτε το παραμικρό σημάδι ενότητας μεταξύ τους, αν και όπως λέει το Ευαγγέλιο για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό όλοι οι άνθρωποι είναι ένας άνθρωπος. «Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ. Πάντες γαρ υμείς εις εστε εν Χριστώ Ιησού» ( Γαλ.3,28).
Στο ερώτημα πότε ο θάνατος γίνεται πιο ελκυστικός από τη ζωή, πότε δηλαδή αναπτύσσεται το ένστικτο του θανάτου βρίσκουμε την απάντηση σ’ αυτά τα λόγια του Προφήτη Ιερεμία: «Επικατάρατος ο άνθρωπος, ος την ελπίδα έχει επ΄ άνθρωπον και στηρίζει σάρκα βραχίονος αυτού επ΄ αυτόν και από Κυρίου αποστή η καρδία αυτού. Και έσται ως η αγριομυρίκη η εν τη ερήμω, ούκ όψεται όταν έλθη τα αγαθά, και κατασκηνώσει εν αλίμοις και εν ερήμω, εν γη αλμυρά, ήτις ου κατοικείται». (Επικατάρατος είναι ο άνθρωπος εκείνος, που έχει τις ελπίδες του εις άλλον άνθρωπον και στηρίζει την αδυναμία του εις αυτόν, η δε καρδία του έχει απομακρυνθή από τον Κύριον. Αυτός θα είναι ωσάν το αρμυρίκι εις την έρημο, και όταν ακόμα έλθουν τα αγαθά, δεν θα τα απολαύσει. Θα κατοικήσει εις παραθαλασσίους αγόνους περιοχάς, εις την έρημο, εις χώραν αλμυράν, η οποία δεν κατοικείται από ανθρώπους» (Ιερεμίας 17,5, απόδοση Ιωάν. Θ. Κολιτσάρα).
Φωτισμένα πνεύματα κάνουν έκκληση στους ανθρώπους που έχουν επίγνωση του κινδύνου να κάνουν ό,τι μπορούν για να εμποδίσουν την ανθρωπότητα να αυτοκτονήσει. Είναι τώρα το ένστικτο της ανθρωπότητας πιο δυνατό για το θάνατο παρά για τη ζωή; Ο ανταγωνισμός των πυρηνικών δεν είναι ένδειξη ενστίκτου για τη ζωή αλλά προετοιμασία για την εξαφάνιση της ζωής από τη Γη.
Το πρόβλημα είναι ηθικό και ο πόλεμος με τον Εχθρό είναι πνευματικός. Αυτό που πολεμείται περισσότερο σήμερα είναι η σκέψη. Τίποτα δεν έχει να φοβηθεί αυτός που έχει το πνεύμα του δυνατό. Δεν περιμένει από τους άλλους, από τους πολιτικούς , από τους κομματικούς κι από τους συνδικαλιστές να του πούνε τι πρέπει να κάνει.
Ο Γάλλος φιλόσοφος Ρενέ Ζιράρ στο βιβλίο του «Κεκρυμμένα από καταβολής», εκδόσεις Γ.Α. Κουρής Α.Ε.) σχολιάζοντας τα λόγια του προφήτη Ιερεμία γράφει: «Όταν λέγουμε ότι βρισκόμαστε σε μία αντικειμενικώς αποκαλυπτική κατάσταση, αυτό δεν σημαίνει διόλου ότι «κηρύσσουμε τη συντέλεια του κόσμου». Σημαίνει ότι πρώτη φορά η ανθρωπότητα έχει καταστεί ικανή να αυτοκαταστραφεί, κάτι που ήταν αδιανόητο πριν από δύο ή τρεις αιώνες. (…)
Βαίνουμε προς ένα βαθμό ευθύνης, στο οποίο οι άνθρωποι πριν από εμάς δεν είχαν φθάσει ποτέ. Το τρομακτικό στην εποχή μας δεν είναι η πρόκληση του νέου αυτού νοήματος, είναι η καφκική απόρριψη κάθε νοήματος. Είναι η πανικόβλητη άρνησή μας να ρίξουμε μια φευγαλέα , έστω, ματιά προς τη μόνη κατεύθυνση από την οποία θα μπορούσε να προέλθει κάποιο νόημα. Όλες οι φωνές του πολιτισμού μας συνωμοτούν για να μας καθησυχάσουν, δια της απαξιώσεως και της απορρίψεως του ευαγγελικού κειμένου. (….)
Δεν είναι βέβαια σφάλμα του ευαγγελικού κειμένου αν το χαρμόσυνο άγγελμα, που πιστέψαμε ότι το είχαμε αφήσει πίσω μας για πάντα, έρχεται και μας βρίσκει πάλι μέσα σε ένα τόσο φοβερό πλαίσιο. Εμείς το θελήσαμε έτσι, δικό μας έργο είναι αυτό το πλαίσιο. Θέλαμε να είμαστε κύριοι του οίκου μας. Ιδού, λοιπόν, αφίεται ημίν ο οίκος ημών». (Λουκ. Ιγ, 35).

Σχόλιο του κ. Κυπριανού Χριστοδουλίδη:
Το μυστικό ιερατείο που κυβερνά τον κόσμο, καλλιεργεί με κάθε μέσο την "πίστη στον άνθρωπο". Διδάσκει την πίστη στο αποστάτη άνθρωπο, αυτόν που αποκηρύσσει και καταξεφτελίζει την πίστη στον ενανθρωπήσαντα Θεό και Λόγο. Συμφωνεί, άλλωστε και ο προφήτης Ιερεμίας.
Το βλάσφημο ιερατείο καυχάται ότι η καρδία του δεν έχει "από Κυρίου αποστή" και πείθεται ότι καλώς πιστεύει στην παράδοση που έχει: Στην πίστη σε μια Ανώτερη Δύναμη του Σύμπαντος. Που επεμβαίνει στη Φύση για να σώσει τον εκλεκτό λαό, αλλά δεν μπορεί να γίνει άνθρωπος, για να σώσει φωτίζοντας πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον.
Ε, όχι να χάσουμε και τα προνόμια που έχουμε ... "συμφέρει ημίν ίνα είς άνθρωπος αποθάνη υπέρ του λαού και μη όλον το έθνος απόλλυται".