Κριστόφ Κισλόφσκι: «Μπλε»

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

«Πώς θεραπεύονται οι αναμνήσεις», αυτή θα μπορούσε να είναι η κεντρική ιδέα της κινηματογραφικής ταινίας του Κριστόφ Κισλόφσκι, «Μπλε», που απέσπασε όλα τα βραβεία (25 τον αριθμό) του Φεστιβάλ της Βενετίας. Θα μπορούσε να είναι αυτή η κεντρική ιδέα, αν ο δημιουργός της ταινίας δεν περιοριζόταν να την προσεγγίσει εντελώς διστακτικά, με τη διαίσθηση του μάλλον και όχι γιατί ήξερε από την αρχή, τι ακριβώς ήθελε να πει, επάνω στο σημαντικό αυτό θέμα.

Η ηρωίδα της ταινίας, μια μουσικοσυνθέτης 35 ετών περίπου, που χάνει σε αυτοκινητιστικό ατύχημα τον σύζυγό της, διάσημο μουσουργό και την πεντάχρονη κόρη της, βιάζεται να ξεκόψει με το παρελθόν της, πιστεύοντας, ότι με αυτόν τον τρόπο θα επιβιώσει από την συμφορά που την έπληξε. Πρόκειται για ένα άνθρωπο που διαθέτει εσωτερική καλλιέργεια και που στοχάζεται την κάθε στιγμή της ζωής της. Οτιδήποτε κάνει δεν είναι από επιπολαιότητα ή πανικό, αλλά από βαθιά περίσκεψη. Έτσι γρήγορα είναι σε θέση να δει, ότι είναι μάταιο αυτό που προσπαθεί να κάνει, για να συνεχίσει έτσι τη ζωή της.

Η κατοπινή εξέλιξη δείχνει τη μεταμόρφωση της σε έναν άλλο άνθρωπο, που η αγάπη δεν τον χωρίζει πια από το παρελθόν της, αλλά που τον ανεβάζει πάνω από αυτό. Δεν απορρίπτει πια τους ανθρώπους και τα πράγματα που της θυμίζουν την τραγωδία της, αλλά τα αποδέχεται με αγάπη και συνάμα αποδέχεται τον εαυτό της και το πεπρωμένο της.

Φανταζόμαστε ότι σ' ένα διάλογο με την ηρωίδα της ταινίας, θα μιλούσε κάπως έτσι: Στην αρχή απομακρύνω από κοντά μου ό,τι είναι δεμένο με τις οδυνηρές αναμνήσεις μου. θέλω να ξεχωρίσω από τη ζωή αυτών που έχασα. Όταν χάνεις κάποιον νιώθεις την ανάγκη να τα σβήσεις όλα απ' το μυαλό.

Γι' αυτό δε θέλησα να κρατήσω το σταυρουδάκι της κόρης μου. Γι' αυτό πούλησα το σπίτι και νοίκιασα ένα εντελώς άδειο σπίτι. Γι' αυτό έκανα έρωτα εκεί με τον άντρα που αγαπούσα, σαν να μην ήμουν βουτηγμένη στη λύπη και στο πένθος. Γι' αυτό επισκεπτόμουν τη μητέρα μου, που έπασχε από αμνησία. Γι' αυτό έκανα συχνά μπάνιο μόνη μου στην πισίνα, επαναλαμβάνοντας μια συμβολική πράξη εξαγνισμού και αποκάθαρσης. Δεν έπαψα στιγμή να στοχάζομαι όλα αυτά, ώσπου μου αποκαλύφτηκε μια μεγάλη αλήθεια, που με μεταμόρφωσε σε έναν άλλο άνθρωπο. Αυτό γίνεται αντιληπτό απ' το θεατή απ' τη στιγμή που δεν νιώθω μίσος για την ερωμένη του συζύγου μου κι από τη στιγμή που αποφασίζω να ολοκληρώσω το έργο που ο σύζυγος μου άφησε ημιτελές.

Κατάλαβα ότι δεν μπορείς να καταργήσεις το παρελθόν χωρίς να χάσεις ταυτόχρονα και την επαφή σου με το παρόν. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις από τον κόσμο των αναμνήσεων. Αυτό που μπορείς είναι να ανεβείς πάνω από αυτόν με τη δύναμη της αγάπης. Το περιστατικό με τον μουσικό του δρόμου, που αυτοσχεδιάζει τη μουσική του συζύγου μου, χωρίς να την έχει ακούσει, δείχνει ότι η ζωή όχι μόνο σου φέρνει μπροστά σου με τους νόμους του συνειρμού τις αναμνήσεις που προσπαθείς να ξεχάσεις, αλλά δημιουργεί και νέα πράγματα, παρόμοια με αυτά που έζησες.