Μόσχος Εμμ. Λαγκουβάρδος Ένας άνθρωπος με καλό χαρακτήρα

‘Ενας άνθρωπος με καλό χαρακτήρα είναι σπάνιος σε όλες τις εποχές. Ο αρχαίος Διογένης έψαχνε να βρει ένα άνθρωπο με καλό χαρακτήρα κι επειδή δεν τον έβρισκε παραιτήθηκε απ΄ τους ανθρώπους, τους αγνόησε, και έκανε παρέα με σκύλους. Γι’ αυτό ονομάστηκε «κυνικός» από το κύων (σκύλος) και η φιλοσοφία του κυνική.

Η κυνική φιλοσοφία αντανακλά την απογοήτευση του Διογένη να βρει έναν άνθρωπο, άντρα ή γυναίκα, με καλό χαρακτήρα. Η πικρία όμως της κυνικής φιλοσοφίας επέδρασε και στους ίδιους τους κυνικούς φιλοσόφους, χάλασε το χαρακτήρα τους και τους έκανε πικρούς και στυφούς. Από τότε ο κυνισμός κατάντησε να είναι βρισιά και κανείς δεν θα ήθελε να τον φέρονται με κυνισμό. Χώρια ότι κανείς δεν έχει τη διάθεση να στερηθεί τα πάντα σαν τους κυνικούς και να ζει με την επαιτεία. Τουλάχιστον με τη θεληματική φτώχεια να γίνονταν καλύτεροι. Αλλά οι κυνικοί δεν είχαν τις αρετές των φτωχών.

Οι κυνικοί επέβαλαν στερήσεις στον εαυτό τους, με τη βία, για να είναι συνεπείς στη θεωρία τους και όχι γιατί αγαπούσαν την απλότητα και τη λιτότητα. Ήταν αυτό που λέμε σήμερα για μερικούς θεωρητικούς, που είναι αριστεροί με δεξιά τσέπη. Η θεληματική τους φτώχεια δεν τους έκανε καλύτερους χαρακτήρες, ταπεινούς, καταδεχτικούς, καλής θελήσεως, όπως είναι οι περισσότεροι που είναι αναγκασμένοι να είναι φτωχοί. Μπορεί να νικούσαν τις απαιτήσεις της σάρκας τους, αλλά δεν νικούσαν τον εγωισμό τους, όπως φαίνεται από τη συμπεριφορά του Διογένη προς τον Μέγα Αλέξανδρο.

Ο κυνικός Κράτης, πούλησε όλη την περιουσία του, μάζεψε έναν ολόκληρο θησαυρό και τον πέταξε στη θάλασσα για να ζήσει με την επαιτεία. Ευτυχώς βρήκε και μια γυναίκα που είχε τα ίδια μυαλά με αυτόν και έζησε καλά, χωρίς να τον πειράξουν οι στερήσεις και οι δυσκολίες της φτώχειας.

Τους κυνικούς, αν εξαιρέσουμε την πικρία τους και την ακτημοσύνη τους, τους συμπαθώ, γιατί έχουν το θάρρος να ζουν όπως τους αρέσει χωρίς να μιμούνται κανέναν και χωρίς να ζητούν από κανέναν τίποτα. Θα μου άρεσαν ακόμα περισσότερο, αν ήταν ελεύθεροι και από την εμπάθειά τους, όπως είναι ελεύθεροι από τις μιμητικές επιθυμίες, που βασανίζουν τους συνηθισμένους ανθρώπους και γίνονται η αιτία που καταλήγει στον ανταγωνισμό δίχως όρια, που είναι ο καπιταλισμός.

Πώς είναι λοιπόν ένας άνθρωπος με καλό χαρακτήρα; Πώς θα τον γνωρίσουμε, αν ποτέ έχουμε την μεγάλη τύχη να τον βρούμε; Η αρχαία παροιμία λέει για τις γυναίκες με καλό χαρακτήρα, «βρήκες καλή γυναίκα, βρήκες θησαυρό». Με θησαυρό παρομοιάζει ο αρχαίος σοφός την καλή γυναίκα. Ποιος , λοιπόν, βρίσκει κάθε μέρα θησαυρό ή έστω μια φορά στη ζωή του; Πολύ σπάνια βρίσκει κανείς θησαυρό. Αλλά ας μην απελπίζεται, ιδίως, αν είναι νέος. Η ελπίδα είναι κι αυτή ένας θησαυρός. Αλίμονο σ΄ αυτούς που έχασαν την ελπίδα τους και το κουράγιο τους για τη ζωή. Δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από την απελπισία και την απόγνωση. Ό,τι και να έχει κανείς , αν δεν ελπίζει σε τίποτα, είναι ο πιο στερημένος άνθρωπος του κόσμου. Η κατάθλιψη μοιάζει με την απελπισία και την απόγνωση. Σε κάνει να νιώθεις τη ζωή σου, σαν ένα ασήκωτο βάρος. Ξυπνάς το πρωί και θλίβεσαι, γιατί πρέπει να ζήσεις ακόμα μια μέρα, αντί να ευχαριστείς το Θεό, που σου τη χάρισε.

Ένας άνθρωπος με καλό χαρακτήρα γνωρίζεται, γιατί έχει καλή θέληση και δεν υπάρχει τίποτε να τον ενοχλεί ή να τον κάνει να θυμώσει. Ο Γρηγόρης μου έλεγε πάντα «δε γεννήθηκε ακόμα, αυτός που θα με κάνει να θυμώσω». Οι Στωικοί φιλόσοφοι διόρθωσαν κάπως τις απαιτήσεις για τον καλό άνθρωπο των Κυνικών. Καλός άνθρωπος για τους Στωικούς είναι αυτός που δεν ενοχλείται από οτιδήποτε δεν είναι στη δύναμή του. Για δυο πράγματα δεν στενοχωρείται ποτέ: γι΄ αυτά που δεν μπορεί να τα αλλάξει και γι΄ αυτά που μπορεί να τα αλλάξει.

Όλα αυτά όμως είναι σκέψεις , θεωρίες και φιλοσοφίες. Μετά τη διδασκαλία του Χριστού, η αναζήτηση του ανθρώπου με καλό χαρακτήρα δεν έχει τόση σημασία. Δεν έχει αξία ο καλός άνθρωπος, αλλά αυτός που είναι πιστός στο Χριστό. Γιατί η καλοσύνη δε αποκτάται με νοητική προσπάθεια, αλλά με τη χάρη του Θεού. Ο Πίνδαρος, ο μέγιστος αρχαίος ποιητής , ένας χριστιανός προ Χριστού, περιγράφει πως η χάρη του Θεού φωτίζει τον άνθρωπο με καλό χαρακτήρα και πως χωρίς την εκ Θεού φώτιση η ζωή είναι «σκιάς όναρ», όνειρο σκιάς.