Μορφές του Πνεύματος, Ολιβιέ Κλεμάν

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

 Έγραψα τα σύντομο αυτό σημείωμα για τον Ολιβιέ Κλεμάν, γιατί μου έκανε εντύπωση μια επισήμανση που έκανε, που συνέδεσε τον σημερινό διασυρμό των γερατειών, με την απουσία νοήματος. Τα γερατειά διασύρονται επειδή δεν έχουν νόημα. Αλλά δεν είναι η σημερινή εποχή η μοναδική στην ανθρώπινη ιστορία, που δεν έβλεπε κανένα νόημα στα γερατειά. Τα διάφορα τοπωνύμια στην Ελλάδα όπως γεροντόβραχος, γεροπόταμος κ.ά. δηλώνουν την αξία που είχαν οι γέροι σε άλλες εποχές, που τους πετούσαν από τους βράχους, τους έπνιγαν στα ποτάμια ή τους εγκατέλειπαν στις ερημιές να τους φάνε τα θηρία. Ώσπου ο σπερματικός λόγος προ Χριστού και ο αυτούσιος λόγος του θεού ο Χριστός να καταργήσει την βαρβαρότητα που σβήστηκε ολοσχερώς κι από τη μνήμη της ανθρωπότητας σαν ένα σκοτεινό παρελθόν, απωθημένο στο συλλογικό υποσυνείδητο μαζί με τους Λαιστρυγόνες και τους κύκλωπες. Και να που με τον «πολιτισμό» της Νέας Εποχής η ανθρωπότητα καλείται να βιώσει μια νέα βαρβαρότητα. Τι σημαίνει η αδιαφορία για τους γέρους στις κοινωνίες του Δυτικού Κόσμου κι ο διασυρμός των γερατειών; Όταν απωθεί κανείς το γέρο και τα γεράματα στην πραγματικότητα απωθεί τον ενήλικο, την ωριμότητα, τη συνειδητότητα και την ευθύνη.

            Με τον ενήλικο, με τον πατέρα, με το γέρο γενικά, συνδέεται η έννοια του Θεού. Η γνωστή έκφραση «ο θάνατος του Θεού» σημαίνει επίσης τον «θάνατο του πατέρα» και το «θάνατο του γέρου». Η έκφραση «Ο θάνατος του Θεού» ή «ο Θεός απέθανε» καθώς και άλλες παρόμοιες εκφράσεις σημαίνει ουσιαστικά την απομάκρυνση του Δυτικού Κόσμου από το Θεό. Η έκφραση «ο θάνατος του γέρου» σημαίνει την απομάκρυνση του πατέρα (και του ενήλικου) από την οικογένεια κι από το σπίτι που συμβολίζει την οικογενειακή εστία.

            Ο Ολιβιέ Κλεμάν στο βιβλίο του «Η Θεολογία μετά το θάνατο του Θεού» κάνει μια πολύ σπουδαία επισήμανση για τα σημερινά γερατειά. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, με τίτλο «τα τρία στάδια του αθεϊσμού» γράφει ότι ο διασυρμός των γερατειών οδηγεί σε έναν αδιαπέραστο μηδενισμό, που κάνει την αυτοκτονία να γίνεται μεγάλος πειρασμός.  «Ο διασυρμός» γράφει επί λέξει ο Κλεμάν «των γερατειών - που δεν έχουν νόημα, όταν δεν ξέρει κανείς πια πώς να προσεύχεται κι όταν ο θάνατος δεν είναι πια μεταμόρφωση - η φριχτή μοναξιά των ηλικιωμένων, που δεν έχουν πια τίποτα να μεταδώσουν στους νέους και που βλέπουν τη ζωή να τους στερεί την τελευταία πιθανότητα σχέσης με τον άλλο, δηλαδή το σεξ - η ύπουλη αρρώστια, η κούραση, το «stress», κάνουν να αναπηδάει κάποτε ένας αδιαπέραστος μηδενισμός. Η αυτοκτονία γίνεται πειρασμός. Ο άνθρωπος ασφυκτιά. Ρίχνεται πάλι με μεγαλύτερη απληστία στην υπνοβασία της ευτυχίας. Η ψυχανάλυση, τα ηρεμιστικά, τα ναρκωτικά, είναι τα προσωπεία της αγωνίας. Με μια έννοια πολύ πιο βαθιά από του Μαρκούζε, ο άνθρωπος πάει να γίνει «μονοδιάστατος». Ο Θεός πέθανε. Καταβροχθίζουμε ακόμα το πτώμα του: τις «αξίες» του «χριστιανικού πολιτισμού», λόγου χάρη ή τη γαλοπούλα των Χριστουγέννων. (Οι παρενθέσεις δείχνουν ότι οι αξίες εδώ και ο χριστιανικός πολιτισμός αναφέρονται με την έννοια που δίνει σ' αυτές ο αθεϊσμός. Την ίδια έννοια έχει και ο λεγόμενος «θάνατος του Θεού» ).

            Ο Ολιβιέ Κλεμάν γεννήθηκε στη μεσημβρινή Γαλλία το 1924. Έλαβε μέρος στη αντίσταση το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μελέτησε τις σύγχρονες φιλοσοφίες και την πατερική θεολογία. Βαπτίστηκε χριστιανός ορθόδοξος. Έγραψε βιβλία για το Βυζάντιο, για την έννοια του χρόνου, για το πρόβλημα του ανθρώπου, για το πνεύμα του Σολτζενίτσιν κ.ά. Στην Ελλάδα μεταφράστηκε το βιβλίο του «Η θεολογία μετά το Θάνατο του Θεού».

"Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΜΟΥ", Βιβλιοπωλεία ΠΑΙΔΕΙΑ Λάρισας