15.1.09

Μόσχος Λαγκουβάρδος Το τέλος της θλίψης

Το τέλος της θλίψης

Το τέλος της θλίψης είναι η κεντρική ιδέα της γιαπωνέζικης ταινίας «Πληγωμένο δάσος». Θέμα της ταινίας είναι η θλίψη (και πως τελειώνει) δυο πληγωμένων ανθρώπων από το θάνατο των δικών τους , ενός γέρου, που δεν μπόρεσε να αντέξει την απώλεια της αγαπημένης του συζύγου και έχασε το λογικό του και της νεαρής γυναίκας που τον προσέχει, η οποία έχασε το παιδί της. Το τέλος της θλίψης για τους δυο αυτούς ήρωες της ταινίας είναι και το τέλος της ζωής τους, αφού δοκιμάσουν την απελπισία και την απόγνωση, χαμένοι σ΄ ένα δάσος, από όπου τίποτα δεν μπορεί να τους σώσει από το θάνατο. Το μήνυμα της ταινίας είναι ότι η βαθειά θλίψη δεν τελειώνει παρά μόνο με το θάνατο.
Για τους Ιάπωνες, που η τελετουργική αυτοκτονία είναι παράδοση, το τέλος της θλίψης μαζί με το τέλος της ζωής φαίνεται λογικό, όσο παράλογο φαίνεται σε μας, να πιστεύει κανείς ότι για να τελειώσει η θλίψη πρέπει να τελειώσει και η ζωή. Είναι τόσο βαθειά ριζωμένη η αντίληψη αυτή στους Ιάπωνες ,ώστε τίποτα δεν μπόρεσε να καταργήσει το έθιμο της αυτοκτονίας που κανείς δεν ξέρει από πότε επικρατεί στην Ιαπωνία. Οι δυο διασημότεροι συγγραφείς της Ιαπωνίας, ο ένας με βραβείο Νόμπελ, που έκαναν εκστρατεία να καταργηθεί η αυτοκτονία, αυτοκτόνησαν κι οι δυο, ο ένας με γκάζι κι ο άλλος με τον γνωστό τελετουργικό τρόπο, μπροστά στους υπαλλήλους και τους στρατιώτες του υπουργείου εθνικής αμύνης της Ιαπωνίας! Πρόκειται για τους Γιασουνάρι Καβαμπάτα και Γούκιο Μισίμα. Ο Μισίμα έκανε και την τελετουργική αυτοκτονία, το γνωστό «χαρακίρι»
Με τη χριστιανική διδασκαλία και τη νίκη του θανάτου με την Ανάσταση του Χριστού φαίνεται σε μας παράξενο να πιστεύει κανείς ότι αυτό είναι το τέλος της θλίψης, ο θάνατος. Αλλά η αντίληψη αυτή επικρατούσε και στην Ελλάδα όπως και παντού πριν την ενανθρώπιση του Χριστού. Αρκεί να διαβάσει κανείς τα αρχαία επιγράμματα, αλλά και την αρχαία φιλοσοφία, για να διαπιστώσει ότι μπροστά στο θάνατο τα πάντα βουβαίνονται. Ούτε η ποίηση ούτε η φιλοσοφία έχει τον παραμικρό λόγο να αρθρώσει, για να σώσει τον άνθρωπο απ΄ την απελπισία και την απόγνωση.
Οι ήρωες της ταινίας «Πληγωμένο δάσος» χάνουν την ελπίδα τους και στη ζωή, όπως και στη λύτρωση από τη θλίψη. Λίγες μόνο στιγμές πριν το θάνατο η θλίψη τελειώνει. Είναι οι λιγοστές στιγμές της χαράς σ’ αυτούς που χάθηκαν στο «πληγωμένο δάσος», οι στιγμές λίγο πριν το θάνατό τους, στη σκέψη ότι πεθαίνοντας, πεθαίνει και η θλίψη τους. Παράξενο πως μπορούν να αρκούνται σε τόσο λίγα (οι ανατολίτες είναι πάντοτε λιτοδίαιτοι) ενώ σε μας ένα τέτοιο τέλος της θλίψης θα ήταν δώρο άδωρο.
Η ίδια ιστορία της θλίψης που εξοντώνει τον άνθρωπο θα μπορούσε να παιχθεί αντί στο δάσος, σε μια πόλη που είναι σαν φυλακή ή μέσα σε μια φυλακή κι ακόμα χειρότερα μέσα σ΄ ένα λευκό κελί. Γιατί η βαθειά θλίψη δεν διαφέρει απ΄ την αποστέρηση της φυλακής. Στο «πληγωμένο δάσος» υπήρχαν τα πάντα, αλλά οι ήρωες της ιστορίας δεν έβλεπαν τίποτα Θα μπορούσαν να επιβιώσουν, αν δεν είχαν τη δική τους εσωτερική πλήρη αποστέρηση που είναι η απελπισία και η κατάθλιψη.
Αν θέλεις να δεις πως είναι η κατάθλιψη φαντάσου τον εαυτό σου χαμένο σ΄ ένα «πληγωμένο δάσος» ή έγκλειστο σ΄ ένα λευκό κελί της φυλακής. Φαντάσου τον εαυτό σου στην κατάσταση της πλήρους αποστέρησης, ακόμα κι απ΄ τον ζωτικό σου χώρο, σαν τον αστροναύτη στο διάστημα, που έχασε κάθε επαφή με τους ανθρώπους, ή σαν τον θαμμένο κάτω από τα ερείπια του σεισμού. Δύσκολα μπορεί να αντέξει κανείς σ΄ αυτές τις καταστάσεις χωρίς να τρελαθεί.
Λένε για κάποιον γνώστη του τρόπου επιβίωσης σε επικίνδυνες συνθήκες, ότι μόλις τον έκλεισαν στο κελί της φυλακής , έγραψε στο σημειωματάριό του εκείνα που έπρεπε να κάνει για να μην αφήσει την αναγκαστική απραξία και ακινησία να τον τρελάνουν: «Έξι η ώρα εγερτήριο και προσωπική καθαριότητα. Έξι και μισή, προσευχή. Εφτά γυμναστική. Εφτά και μισή πρόγευμα. Οχτώ ανάπαυση. Οχτώ και μισή προσευχή κλπ.
Ο Ιρλανδός δάσκαλος ,ο Μπράϊαν Κιένναν και ο Άγγλος δημοσιογράφος Τζων Μακάρθι έμειναν τέσσερα χρόνια όμηροι φανατικών Ισλαμιστών , που τους υπέβαλαν σε φριχτά βασανιστήρια . Η ιστορία τους είναι το θέμα της ταινίας «Τυφλή ελπίδα» του Τζων Φυρς. Παραθέτω εδώ τα τελευταία λόγια της ταινίας, που είναι ένα σπουδαίο μάθημα αυτογνωσίας: «Μας πήραν όλα όσα είχαμε Τζων. Αλλά δεν μπορούν να μας πάρουν και τη γνώση του ποιοι είμαστε. Με τη γνώση αυτή, Τζων, επανακτούμε τον έλεγχο της κατάστασης. Έλπιζε για όλα Τζων, μην περιμένεις τίποτα.. Μην αφήσεις όλα αυτά να σε καταβάλουν. Πρέπει να τα ελέγξεις. Να θυμάσαι αυτά τα τρία καλύτερα πράγματα στη ζωή: Άσκηση, απόκτηση γνώσης και χρήση αισθημάτων (….) Το πιο σπουδαίο στον άνθρωπο, αυτό που είναι πάνω από όλα, είναι το πνεύμα. Το θεϊκό δώρο του πνεύματος. Μπορούμε ακόμα να επιλέγουμε». (Μ.Λαγκουβάρδου, Τυφλή ελπίδα , Ο Θεός του θερισμού, Βιβλιοπωλεία Παιδεία).

"Ελευθερία"

Δεν υπάρχουν σχόλια: