31.12.17

Πότε η γνώση είναι χάρη

Μόσχος Λαγκουβάρδος

Η χάρη να γνωρίζω ότι υπάρχω "εγώ είμαι", είναι έμφυτη. Δεν μας τη διδάσκει κανείς. Άλλωστε δεν είναι δυνατόν να μας τη διδάξει κανείς, επειδή η βεβαιότητα του "εγώ είμαι" είναι εντελώς προσωπική.

Μάθηση είναι μίμηση, αλλά η γνώση ότι υπάρχουμε, δεν είναι αντικείμενο μίμησης, επειδή κάθε ένας γνωρίζει ότι υπάρχει ή δεν γνωρίζει για τον εαυτό του και δεν είναι δυνατόν να μπει στην καρδιά του άλλου, για να μιμηθεί τη βεβαιότητά του ότι υπάρχει.

Αυτός είναι ο λόγος που οι Άγιοι της Εκκλησίας διδάσκουν να αλλάξουμε την εσωτερική γνώση, δηλαδή τη γνώση του εσωτερικού ανθρώπου με τη χάρη. Όταν αλλάζουμε τη γνώση του εσωτερικού ανθρώπου με τη χάρη, αυτό σημαίνει ότι τον άνθρωπο τον καταλαβαίνουμε με την αγάπη. Μόνο αν αγαπάμε καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.

Αν δεν αγαπάμε κάποιον μάταια προσπαθούμε να τον καταλάβουμε. Το ίδιο ισχύει και για τον εαυτό μας. Δεν τον καταλαβαίνουμε, αν δεν τον αγαπάμε. Το ίδιο επίσης είναι η γνώση του Θεού. Δεν γνωρίζουμε το Θεό και δεν πιστεύουμε, αν δεν τον αγαπάμε.

Και ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσουμε και να πιστεψουμε στο Θεό είναι να θαυμάσουμε την ομορφιά Του. ΈΤσι όταν λέμε ο ένας στον άλλον, ότι δεν καταλαβαινόμαστε, μήπως θα 'πρεπε να εννοήσουμε ότι δεν αγαπάμε ο ένας τον άλλον; Ή και όταν λέμε ότι δεν είδαμε το Θεό και δεν τον πιστεύουμε, μήπως θά 'πρεπε να πούμε ότι δεν αγαπάμε το Θεό;

28.12.17

Στροφή ένδον Μνήμη Νίκου Ευαγγελινού

Μόσχου Λαγκουβάρδου

Οι πιο δυνατές εντυπώσεις που μένουν χαραγμένες βαθιά στην μνήμη μας,  από τα παιδικά μας χρόνια ,συνδέονται στην αρχή με το περιβάλλον και αργότερα όταν γνωρίζουμε τον εαυτό μας , συνδέονται με τους ανθρώπους. Η πιο δυνατή εντύπωση που θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια συνδέεται με το Βόλο και είναι η πρώτη φορά που αντίκρισα τη θάλασσα. Ερχόμουν με το λεωφορείο από την ορεινή Δεσκάτη Γρεβενών στο Βόλο, όταν ψηλά από το λόφο που δεσπόζει της πόλης και του λιμανιού, είδα για πρώτη φορά τη θάλασσα! Κατά τύχη και μία από τις πρώτες αναμνήσεις μου από την γνωριμία μου με αξιόλογους ανθρώπους συνδέεται με ένα πρόσωπο που κατάγεται από το Βόλο, τον φιλόλογο της τάξης μας στο γυμνάσιο Λαρίσης, τον Νίκο Ευαγγελινό.
Θα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο με τίτλο «Αναμνήσεις και συναντήσεις». Πιστεύω ότι οι αναμνήσεις και οι συναντήσεις μας με αξιοσημείωτα πρόσωπα στρέφουν τον ενδιαφέρον μας στην αναζήτηση του εαυτού μας και του αρχέτυπου του εαυτού μας του Ιησού Χριστού. Μια δυνατή ανάμνηση των παιδικών μου χρόνων σαν αυτές για τις οποίες είμαστε ευγνώμονες στο Θεό, γιατί μας έφερε από την ανυπαρξία στην ύπαρξη, είναι η ανάμνηση του Νίκου Ευαγγελινού, του φιλόλογου καθηγητή μας στα Γυμνάσια Τυρνάβου και Λαρίσης, το 1958-59 . Σε όλη μου τη ζωή δεν αναζήτησα τίποτα με τόση λαχτάρα και δεν χάρηκα τίποτα τόσο πολύ, όσο το να γνωρίζω αξιόλογους ανθρώπους. Με αυτές τις αναμνήσεις και τις συναντήσεις μας με αξιόλογους ανθρώπους στρέφεται το ενδιαφέρον μας προς τα ένδον, προς τον εσωτερικό μας κόσμο, αυτό που υπονοεί ο Απόστολος Παύλος με την φράση του στην προς Ρωμαίους επιστολή του, «Τα άνω φρονείτε ».
Στην Αγία Γραφή διαβάζουμε ότι το Πνεύμα προσεύχεται εντός μας σιωπηλά υπέρ ημών, «στεναγμοίς αλαλήτοις» , με αλάλητους στεναγμούς, όπως γράφει επί λέξει. Η αλήθεια αυτή της Αγίας Γραφής επιβεβαιώνεται από την προσωπική μας εμπειρία, όταν τα πιο βαθιά, τα πιο ειλικρινή, τα πιο σπάνια αισθήματά μας αδυνατούν να εκφραστούν με το λόγο. Μένουν βαθιά μέσα μας αναμνήσεις ανεξίτηλα χαραγμένες, τις οποίες ποτέ δεν εκφράσαμε με λόγια, παρόλο που συνδέονται με τα πιο βαθιά και ειλικρινή αισθήματά μας και με τις πιο δυνατές εντυπώσεις που μας προκάλεσαν τα διάφορα γεγονότα, πρόσωπα και πράγματα, στη διάρκεια της ζωής μας.
Ήμουν εργένης από τα 12 χρόνια μου, γιατί οι γονείς μου έμεναν στο χωριό ενώ εγώ φοιτούσα στο γυμνάσιο Τυρνάβου, όπου φιλόλογος της τάξης μας, ήταν ο Νίκος Ευαγγελινός. Ως εργένηδες είμαστε κι οι δυο πελάτες στο ίδιο εστιατόριο, το μόνο της προκοπής, που υπήρχε, των Αδελφών Μαχαίρα. Εκείνα τα χρόνια η απόσταση μεταξύ καθηγητού και μαθητή ήταν «διαστημική». Όταν με προσκάλεσε να καθίσω στο τραπέζι του για να συμφάγωμε ένιωθα σαν τον πρώτο αστροναύτη στο διάστημα, αν και Ευαγγελινός δεν ήτα καθόλου αυστηρός και τον διέκρινε μια γλυκιά αυστηρότητα, αυτή που χρειάζεται για να πείσει τους μαθητές ότι ενδιαφέρεται πραγματικά γι΄ αυτούς. Αυτός ήταν ο λόγος, που όλοι οι μαθητές αγαπούσαμε τον Ευαγγελινό.
Επιστρέφοντας ύστερα από μερικές δεκαετίες, λόγω υπηρεσίας στην Λάρισα, ρωτούσα τους παλιούς συμμαθητές μου για τον Ευαγγελινό. Όλοι τους τον θυμούνταν με αγάπη. Συνήθως θυμούμαστε τους καθηγητές μας και γελάμε γιατί τους συνδέουμε με κάποιο αστείο. Μόνο για τον Ευαγγελινό δεν συνέβαινε αυτό. Όλοι σώπαιναν στην ανάμνηση του ονόματός του, απορροφημένοι στον εαυτό τους, σε έναν γλυκό, σιωπηλό, εσωτερικό στοχασμό. Έψαξα να βρω κάποιο συνάδελφό του, αλλά δεν υπήρχε κανείς. Αναζήτησα στις βιβλιοθήκες να βρω κάποιο έργο του, μάταια, δεν υπήρχε κανένα. Μόνο στα Αρχεία του Κράτους, ήταν καταχωρημένος ο τίτλος ενός έργου του, για την Διδασκαλία των Αρχαίων στα Γυμνάσια, αλλά το βιβλίο δεν υπήρχε πουθενά.


26.12.17

Ο ανύπαρκτος ιππότης

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ο άνθρωπος είναι η «χάρη» του.
Λέμε γνωρίζω,
ενώ πιο σωστό είναι
να λέμε βλέπω
τη χάρη του προσώπου του.

Καλύτερα ν’ αλλάξουμε
τη γνώση με τη
χάρη. Ο άνθρωπος ως
χάρη δεν είναι
εργαλείο ούτε μέσον.

Είμαστε η χάρη του Θεού
κι όταν φεύγει η
χάρη, κανένας δε θα
θέλει να κοιτά-
ξει μέσα στα μάτια μας

Αν δε βλέπω σε μένα
τη χάρη ούτε
σε άλλον κανένα θα
τη δω. Δες τη χά-
ρη στον εαυτό σου για

να τη δεις και στους άλλους.
Κανένας δε θα
αρνηθεί να δει τη χά-
ρη μας, αν τη βλέ-
πει στον εαυτό του.

Ανάμεσα σε ανύπαρ-
κτους ιππότες ζω.
ένας ανύπαρκτος
ιππότης κι εγώ,
μια κενή πανοπλία!

23.12.17

Αγάπη και έρωτας

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Πριν χρόνια μου ζήτησε ένα γνωστός μου να του ερμηνέψω αυτό το μήνυμα που του έστειλε μια κοπέλα που τον αγαπούσε: «Be calm and love me for ever». (Μείνε ήρεμος και να μ’ αγαπάς πάντα).
-Τι σημαίνει να μείνω ήρεμος και να την  αγαπώ πάντα;
-Δεν είμαστε ήρεμοι αν βλέπουμε την ομορφιά μιας γυναίκας σαν κάτι, που πρέπει να το κλέψουμε από κάποιον. Αυτό μας κάνει τρελούς. Τα μάτια μας γιαλίζουν από  την αρπακτική επιθυμία του ζώου.  Η αρπακτική επιθυμία είναι η αιτία της βίας. Μείνε ήρεμος σημαίνει να μην σε κατέχει η επιθυμία της αρπαγής.
-Γιατί έχουμε την επιθυμία αυτή της αρπαγής;
-Μας κατέχει η επιθυμία αυτή γιατί δεν βλέπουμε την ομορφιά του γυναικέιου σώματος ως ομορφιά του Θεού.  Αν βλέπουμε την ομορφιά του γυναικείου σώματος ότι είναι του Θεού, η ομορφιά αυτή είναι μέσα μας, γιατί ο Θεός είναι μέσα μας. Άρα δεν πρέπει να την αρπάξουμε από κάποιον, αφού είναι του Θεού. Αυτό σημαίνει ότι μένουμε ήρεμοι κι αγαπάμε πάντοτε , γιατί κι η ομορφιά του Θεού είναι παντοτινή.
 Η θέα της ομορφιάς είναι μέθεξη, δεν είναι απλή αίσθηση, αλλά μετοχή με το νου και την ψυχή στην ομορφιά και ταύτιση μαζί της. Δεν βλέπουμε μόνο με τα μάτια, εξωτερικά. Τα βλεπόμενα "αισθηματοποιούνται" και γίνονται τα αισθήματά μας. Δεν είναι πια εξωτερικά αντικείμενα, αλλά γίνονται ένα με τον εσωτερικό άνθρωπο.

Δεν θέλουμε να κλέψουμε και να αρπάξουμε από κανέναν την ομορφιά, γιατί βλέπουμε την ομορφιά που είναι μέσα μας και ευχαριστούμε και ευγνωμονούμε το Θεό γιατί μας χάρισε τη δύναμη να βλέπουμε την ομορφιά και το σπουδαιότερο, γιατί έβαλοε μέσα μας την ομορφιά. 
Μόνο αν σε κάθε όμορφο αντικείμενο θυμούμαστε το Θεό και νιώθουμε την παρουσία του, δεν θα θέλουμε να κλέψουμε και ν' αρπάξουμε ό,τι όμορφο βρίσκεται μπροστά μας. Από ποιόν να το κλεψουμε και να το αρπάξουμε όταν έιναι ήδη μέσα μας, το αίσθημά μας, εμείς οι ίδιοι; Ο Θεός είναι μέσα μας. Με τον νου τον βλέπω. Έχω επίγνωση ότι σε όλα τα όμορφα αντικείμενα αντικαθρεφτίζεται η ομορφιά του Θεού. Βλεποντας ένα όμορφο γυναικείο σώμα ξέρω ότι αντικαθρεφτίζεται σ' αυτό η ομορφιά του Θεού και ότι ο Θεός κι η ομορφιά Του είναι μέσα μου. Ήταν πάντοτε μέσα μου. Από ποιόν να την κλέψω;

Σχετική με τη θέα της ομορφιάς είναι και η διαφορά μεταξύ αγάπης και έρωτα. Ο έρωτας είναι εποπτεία, αισθήσεις του σώματος, ενώ η αγάπη μπορεί να είναι και μόνο του μυαλού. Έρωτας χωρίς αίσθηση του σώματος, αυτό που λέγεται "πλατωνικός" δεν υπάρχει. Η αγάπη μπορεί να είναι και χωρίς το σώμα, καθαρά νοητική, όταν π.χ. αγαπάμε το πνεύμα κάποιου. Αλλά στον έρωτα αγαπάμε μαζί και το σώμα, την μορφή και μάλιστα η μορφή είναι ¨τιμιότερη". Πλατωνικός έρωτας δεν υπάρχει. Αν η λέξη "έρωτας" βγαίνει απ΄ την "ρώμη", είμαι ρωμαλέος, λέγεται κυριολεκτικά για το σώμα και μόνο μεταφορικά μπορεί να ειπωθεί και για το πνεύμα "ρωμαλεο πνεύμα". Το ρήμα είναι "ρώνυμι". που σημαίνει "κινούμαι ταχέως και σφοδρώς", και που είναι πράγματι ουσιαστικά χαρακτηριστικά του έρωτα "αστραπιαίος έρως". Ο έρωτας δεν κινείται αργά και με περίσκεψη, , αλλά ταχέως και σφοδρώς. Πότε ερωτεύεται κανείς δεν το καταλαβαίνει. Πότε "δαγκώνει τη λαμαρίνα", δηλαδή απερίσκεπτα, γιατί με περίσκεψη δεν δαγκώνει κανείς λαμαρίνες.Ο ΌΜηρος γράφει κάπου στην Ιλιάδα "καλόν χορόν ερρώσαντο", δηλαδή χόρεψαν ζωηρά, με ζωντάνια. Ο έρωτας έχει σωματική έννοια. Δεν εννοούμε το σεξ για το σεξ. Στο σεξ για το σεξ πέφτουμε όταν δεν αγαπάμε τον άνθρωπο. Στον έρωτα αγαπάμε τον άνθρωπο ως σώμα και πνεύμα. Αν είναι μόνο το σώμα, αυτό είναι σεξ. Αν είναι μόνο το πνεύμα, αυτό είναι λογική αγάπη.
Όταν είπα σε μια κοπέλα, ότι είναι πολύ όμορφη και ελκυστική χωρίς να έχει ανάγκη, να δείχνει τα στήθια της, μου απάντησε, "έχετε δίκιο, κρέας βλέπεις και στο τσιγκέλι του χασάπη"! Η ανθρώπινη μορφή είναι ρυθμός. Δεν αγαπάμε το "κρέας", αλλά αυτόν τον ρυθμό, αυτή την αρμονία που δένει τα διάφορα μέρη του σώματος του ανθρώπου!





22.12.17

Περί Νικολαϊτισμού

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ο Νικολαϊτισμός είναι η αίρεση των γνωστικών της εποχής του Χριστού. Ο Γνωστικισμός δεν δέχεται ότι ο Ιησούς υπήρξε ως άνθρωπος με αδιάβλητα πάθη και ήταν μόνο Θεός. Άρα δεν συγχωρούσαν και στον εαυτό τους τα πάθη, αλλά πίστευαν ότι για ν' ακολουθήσουν τον Χριστό, πρέπει να νεκρώσουν τα πάθη με το να πέφτουν με τα μούτρα σ' αυτά , για να τα σιχαθούν. Η πονηρή αυτή μέθοδός τους ήταν το πρόσχημα για να συνεχίσουν την ειδωλολατρεία της εποχής τους, αφού με αυτήν ουσιαστικά λάτρευαν κάθε είδους σαρκικού πάθους.
Η αίρεση κατά μία άποψη ονομάστηκε έτσι από το όνομα ενός από τους εφτά διακόνους, του ΝΙκολάου, ο οποίος για να πάψει ν ζηλεύει τη γυναίκα του, που ήταν πολύ όμορφη, την εξέδιδε δωρεάν σε όποιον την ήθελε.
Η ορθότερη όμως άποψη για την ονομασία των Νικολαϊτών ήταν το σύνθετο όνομα που αποτελείται από τις λέξεις "νίκη" και "λαός", επειδή η αίρεση αυτή γινόταν αγαπητή στο λαό, λόγω της ασυδοσίας των ηθών της εποχής.
Τώρα, όσοι χριστιανοί είναι υπέρ της ελευθερίας των προγαμιαίων σχέσεων, και όσοι ανέχονται την πορνεία, κατηγορούνται από αυτούς που υποκρίνονται ότι δεν την ανέχονται , ως σύγχρονοι Νικολαϊτες.
Η πορνεία είναι αρχαία λέξη και δεν ξέρουμε αν περιοριζόταν μόνον στα σαρκικά και δεν περιλάμβανε και τα άλλα πάθη, όπως είναι της φιλοχρηματίας, της υπερηφάνειας κ.ά.
Την εποχή του ΟΜήρου το ρήμα "πόρνυμι" σήμαινε "εξεγείρω" άρα η πορνεία είχε την έννοια της διέγερσης. Δηλαδή ότι έβγαζε τον άνθρωπο από την ειρηνική του κατάσταση, ονομαζόταν "πορνεία".
Στην εποχή μας η έννοια της πορνείας συνδέεται μόνο με τα σαρκικά και συγκεκριμένα με την εκτός γάμου σεξουαλική πράξη, καθώς και μέ κάθε αθέμιτη ασελγή συμπεριφορά.

17.12.17

Η θέα που σκοτώνει

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε πώς να κοιτάζουμε π.χ. την ομορφιά ενός γυναικείου σώματος. Ξέρουμε άραγε πώς να κοιτάζουμε;
Με τις ερωτήσεις μου αυτές, θα με κατηγορήσουν πάλι ότι ρωτώ τα αυτονόητα. Φυσικά ξέρουν όλοι πώς να κοιτάζουν, θα μου πουν. Εγώ νομίζω ότι δυστυχώς δεν ξέρουμε πώς να κοιτάζουμε. Και δεν ξέρουμε όχι μόνο εμείς τώρα. Δεν ήξεραν και οι πριν από μας, διότι αυτά που φαίνονται αυτονόητα είναι "κεκρυμμένα από καταβολής κόσμου"!
Και βέβαια δεν πρόκειται να τα αποκαλύψουμε εμείς τώρα εδώ κι ας πληρώνουμε με την οδύνη της μοναξιάς ό,τι μαθαίνουμε. Ή μάλλον γι΄ αυτό. Πρέπει να κουραστεί λιγάκι αυτός που θέλει να ξέρει τις μυστικές εμπειρίες του ανθρώπου. Μυστικές όχι γιατί είναι κρυφές, αλλά γιατί μεταδίδονται από εμπειρία σε εμπειρία.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό να ξέρουμε να κοιτάζουμε. Πότε ξέρουμε να κοιτάζουμε; Ξέρουμε να κοιτάζουμε π.χ. την ομορφιά ενός γυναικείου σώματος, αν κοιτώντας την ΄δεν σκεφτόμαστε ότι η ομορφιά αυτή είναι του Θεού; Κι αφού είναι του Θεού, είναι μέσα μας; Πράγματι αν η ομορφιά του Θεού δεν είναι μέσα μου, ούτε έξω είναι και φυσικά δεν θα τη δω. Οπότε δεν με ενδιαφέρει. Γι΄ αυτούς που τους ενδιαφέρει όμως πρέπει να θυμούνται ότι η ομορφιά που βλέπουν είναι μέσα τους, αλλιώς δεν θα μπορούσαν να τη δουν. Επειδή είναι μέσα μας η ομορφιά του Θεού γι΄ αυτό μπορούμε και τη βλέπουμε έξω από μας.Η ομορφιά είναι του Θεού, ο Θεός είναι μέσα μας κι η ομορφιά του Θεού είναι μέσα μας. Δεν χρειάζεται να την αρπάξουμε. Η διάθεση της αρπαγής μπορεί να μας σκοτώσει. Η διπλή αυτή επίγνωση 1) ότι είναι του Θεού και 2) ότι είναι μέσα μας είναι το αντίδοτο στην επιθυμίας αρπαγής ή αλλιώς μιμητική βία, η οποία θεωρείται η αιτία της μαζικής βίας, π.χ. της βίας του ΤρωΪκού Πολέμου εξαιτίας της αρπαγής της ωραίας Ελένης.
Ό,τι και να' ναι η ομορφιά π.χ. ενός γυναικείου σώματος είναι του Θεού και υπάρχει μέσα μου, γιατί ο Θεός είναι μέσα μου και δεν είναι ανάγκη να την αρπάξω από κάπου . Κι αφού δε χρειάζεται να την αρπάξω από πουθενά, δεν έχω και τη διάθεση της αρπαγής που δημιουργεί την μιμητική επιθυμία που σκοτώνει. Άρα βλέπω το Θεό κι η θέα Του δεν με σκοτώνει. Ουδείς είδε το Θεό και επέζησε εκτός από τον Μωυσή, που είναι και ο μόνος που ονομάζεται "θεόπτης¨, δηλαδή αυτός που είδε το Θεό και επέζησε , είχε δε τόσο μεγάλη λάμψη το πρόσωπό του από το εσωτερικό φως που είδχε, ώστε δεν μπορούσε κανείς να τον κοιτάξει και όποιος τον πλησίαζε φορούσε κάλυμμα. Ποιό είναι το κάλυμμα αυτό, θα το πούμε σε κάποιο άλλο μικρό μας δοκίμιο, για να το φορέσουμε κι εμείς αν χρειαστεί να κοιτάξουμε τη θέα που σκοτώνει.

13.12.17

Εμψύχωση και ζωτικότητα

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Η μακαρίτισσα η γιαγιά μου Βασιλική, εκ Δεσκάτης Γρεβενών, όταν αναφερόταν στη δυστυχισμένη ζωή, έλεγε «να ζεις και να ζένεσαι». Δεν ξέρω ακριβώς την έννοια που έδινε στο ρήμα «ζένομαι». Έδινε την έννοια την αρχαία του «βράζω» ή έδινε την έννοια ότι στη δυστυχία ο άνθρωπος δε ζει τη ζωή, αλλά η ζωή τον ζει, όπως γίνεται με τα ζώα. Εννοούσε ότι ο δυστυχισμένος «βράζει » ή ότι ο δυστυχισμένος δε ζει τη ζωή, αλλά η ζωή τον ζει. Στην πραγματικότητα όταν λέμε «αυτός ο άνθρωπος ζει» (με έψιλον γιώτα), σημαίνει «αυτός ο άνθρωπος βράζει». (Ζέει=ζει). Το ορθό είναι «ζη» όχι «ζει». Η γιαγιά μου χρησιμοποιούσε πολλές ομηρικές λέξεις. Και γνώριζε και θεραπείες που εφαρμόζονταν την εποχή του Ομήρου, όπως είναι η θεραπεία της «αναζωογόνησης», που την εφάρμοζε σε μένα.
Ο άνθρωπος ζει τη ζωή και θέλει να την γνωρίσει κι η ανώτερη γνώση είναι η αγάπη. Το ζώο το ζει η ζωή κι η γνώση του είναι η ζωή του. Δεν έχει όρεξη να γνωρίσει τη ζωή του και τον εαυτό του. Αρκεί ότι ζει. Ο άνθρωπος είναι ζώο που «φύσει ορέγεται το ειδέναι», δηλαδή εκ φύσεως αγαπάει την γνώση του εαυτού του και της ζωής του. Ο άνθρωπος γνωρίζεται απ΄ το πνεύμα του και το ζώο γνωρίζεται απ΄ τη ζωτικότητά του.
Ζούμε, λοιπόν, τη ζωή ή η ζωή μας ζει; Εξαρτάται από την ψυχή, το θάρρος, τον ενθουσιασμό, ιδιότητες του ανθρώπου. Αν η ζωή μας ζει, κυριαρχούν οι ιδιότητες του ζώου δηλαδή η ζωτικότητα και λείπουν οι ανθρώπινες ιδιότητες, η ανθρώπινη ψυχή ή αλλιώς «πνεύμα».
Οι Κρητικοί λένε τη σοφή αυτή μαντινάδα:
«Ετσά μας καταντήσανε οι βουρλισμένοι χρόνοι
Οι καπετάνιοι στο κουπί κι οι μούτσοι στο τιμόνι»
Εξαρτάται από αυτούς τους δυο, τους καπετάνιους (ο ενθουσιασμός, η τόλμη, το πνεύμα) και τους μούτσους (ζωτικότητα) , ποιοι είναι στο κουπί και ποιοι είναι στο τιμόνι. Στο κουπί πρέπει να είναι τη ζωτικότητα και στο τιμόνι πρέπει να ναι η ψυχή, (το πνεύμα). Αν στο κουπί είναι ο ενθουσιασμός και στο τιμόνι είναι η ζωτικότητα, δε ζούμε τη ζωή, αλλά η ζωή μας ζει, όπως τα ζώα, που χρειάζονται εμψύχωση. Αν στο κουπί είναι η ζωτικότητα και στο τιμόνι η ψυχή, ζούμε τη ζωή. Το ίδιο πράγμα λέει κι η Επιστήμη.
Ο άνθρωπος ζει τη ζωή. Το ζώο το ζει η ζωή. Η διαφορά είναι μεταξύ των ρημάτων «αναζωογονούμαι» και «εμψυχώνομαι». Το ζώο έχει ζωτικότητα, αλλά δεν έχει ενθουσιασμό. Το ζώο χρειάζεται εμψύχωση. Ο άνθρωπος έχει ενθουσιασμό αλλά δεν έχει ζωτικότητα. Ο άνθρωπος χρειάζεται ζωτικότητα.
Αν ζω τη ζωή αυτό σημαίνει ότι το πνεύμα μου είναι στο τιμόνι κι η ζωτικότητα είναι στο κουπί. Αν η ζωή με ζει αυτό σημαίνει η ζωτικότητα είναι στο τιμόνι και το πνεύμα μου στο κουπί.
Αυτό εννοούσε ο Πλάτων όταν έλεγε, πως πρέπει να κυβερνούν οι φιλόσοφοι.

11.12.17

Το μεγαλύτερο ερώτημα στη φιλοσοφία

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Το μεγαλύτερο, το
αναπάντητο,
ερώτημα στη φιλο-
σοφία είναι,
γιατί υπάρχει κάτι
αντί τίποτα. Μόνο
η πίστη δίδει
την απάντηση σ' αυτό.
Που είναι η δη-
μιουργία απ' το μηδέν.
Αν ο Θεός δεν είναι
ο Δημιουργός,
τότε ο κόσμος έγινε
από μόνος του,
Είναι δηλαδή ο Θεός.
Αλλά ο κόσμος είναι
φθαρτός κι οι δυνά-
μεις του περιορισμένες.
Η Επιστήμη λέει
ο κόσμος θα καταστραφεί.
Στο χωριό μου, όταν έ-
κανες λάθος, ο
κόσμος έλεγε, "πού τον
έβαλε η αμαρ-
τία;". Εννοούσε ότι
κανείς δεν κάνει λάθος
με τη θέλησή του.
Αυτό που έλεγε κι ο Σω-
κράτης "ουδείς ε-
κών κακός" (κανείς δεν εί-
ναι θεληματικά κακός).
Αυτό σημαίνει
επίσης ότι τίποτε
δεν γίνεται α-
πό μόνο του και σε όλα
υπάρχει κάποιο κίνη-
τρο. Άρα ούτε
ο κόσμος έγινε από
μόνος του. Κάποιος
έκανε την κίνηση. Το
κινούν ακίνητον, λέει
ο Αριστοτέλης.
Αλλιώς πρέπει να δεχθούμε
ότι το κινού-
μενο πριν υπάρξει δη-
μιούργησε το κινούν.
ότι το από-
τέλεσμα δημιούργησε
την αιτία ,όχι
η αιτία το αποτέ-
λεσμα! Αν δεν δεχθούμε
τη δημιουργία
του κόσμου από το μηδέν
δηλαδή απ΄ το
Θεό, θα τρελαθούμε.

9.12.17

Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

"Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη,
περπατώντας η δόξα μονάχη
μελετά τα λαμπρά παλικάρια 
Και στεφάνι στην κόμη φορεί
γινωμένο από λίγα χορτάρια
πού ΄χαν μείνει στην έρημη γη."
Διονύσιος  Σολωμός 

Σχόλιο:
Ποιά είναι τα λαμπρά παλικάρια; Όταν πρόκειται για τα Ψαρά, δεν είναι άλλα από τους αρχηγούς του αγώνος για την Ελευθερία. Και ποιά είναι τα λίγα χορτάρια στην έρημη γη; Οπωσδήποτε είναι τα παλικάρια που πλαισίωσαν τους αρχηγούς. Οι αρχηγοί δεν αγωνίστηκαν μόνοι τους. Η έρημη γη, δηλαδή ο ελληνικός λαός έβγαλε τα παλικάρια του, που αγωνίστηκαν για την ελευθερία. Πάντοτε οι λίγοι μπαίνουν μπροστά και αγωνίζονται για την ελευθερία. Ποιοί είναι οι λίγοι; Είναι αυτοί που συνειδητοποιούν ότι η ελευθερία είναι ο αγώνας για την ελευθερία. Δεν περίμεναν να αγωνιστούν οι άλλοι για την ελευθερία τους. Το ίδιο συμβαίνει με τον κόσμο. Να μην πιστεύουμε σ' αυτούς που λένε ότι θα αλλάξουν τον κόσμο, ενώ αυτοί παραμένουν οι ίδιοι. Αν οι πολίτες, λέει ο Σωκράτης, δεν αυτοπεριορίζονται, δεν λειτουργεί η δημοκρατία.

8.12.17

Η προσωπική ζωή είναι κοινωνική

Μικρά δοκίμια του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Η προσωπική ζωή είναι κοινωνική

Είμαστε εκ φύσεως κοινωνικά όντα (Αριστοτέλης), που σημαίνει ότι και αυτή η προσωπική μας ζωή προϋποθέτει την ύπαρξη των άλλων. Π.χ. όταν δεχόμαστε ένα δώρο η χαρά μας δεν είναι μόνο για το δώρο, αλλά και για το πρόσωπο που το προσφέρει. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε από τη χαρά το πρόσωπο του δωρητή. Αν το κάνουμε η χαρά μας δεν θα είναι ολοκληρωμένη. Άρα και στην πιο προσωπική στιγμή της χαράς του δώρου, έχει σημασία η παρουσία του άλλου.
Δεν μπορούμε και δεν θέλουμε, να αποκλείσουμε εντελώς την παρουσία των άλλων στη ζωή μας. Όταν το κάνουμε αυτό τιμωρούμε τον εαυτό μας. Όπως τιμωρούν τον εαυτό τους τα παιδιά, όταν θυμώνουν με τους γονείς τους και κλείνονται στο δωμάτιό τους. Η διακοπή της επικοινωνίας τους με τους γονείς τους γίνεται αισθητή ως τιμωρία του εαυτού τους.
Η εποχή μας στρέφει την προσοχή του κόσμου στα αντικείμενα σαν να μπορούν από μόνα τους να υποκαταστήσουν την παρουσία των άλλων. Έτσι μετατρέπει τα πάντα σε εμπορεύματα, που η απόκτησή τους είναι το παν στη ζωή. Κι όμως τα εμπορεύματα έχουν το χώρο τους και σ’ αυτόν πρέπει να τα περιορίζουμε, ώστε να μην γίνονται εμπόδια στην επικοινωνία μας , αλλά εργαλεία για την επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους.
Ας υποθέσουμε ότι ένα πράγμα ή μια ουσία προσφέρει την ίδια χαρά που δεχόμαστε από κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο. Είναι αυτό αρκετό ακόμα και στην πιο προσωπική ζωή μας, να υποκαταστήσει την παρουσία του αγαπημένου προσώπου;
Ρώτησαν κάποτε μια γυναίκα έμπειρη στα ερωτικά θέματα, ποιος είναι ο καλύτερος σύντροφος στην ερωτική ζωή και απάντησε, ο ασυλλόγιστος. Είναι φανερό ότι εννοούσε πως ο πιο καλός σύντροφος στον έρωτα, είναι αυτός που δεν συλλογίζεται τα πράγματα, αλλά τον άνθρωπο και στην προκειμένη περίπτωση, την σύντροφό του.
Ένας γνωστός μου μανάβης, Εβραίος το θρήσκευμα ένιωθε την παρουσία των Αγγέλων και μιλούσε συνεχώς γι΄ αυτούς. Μια φορά μου είπε, όπου και αν πηγαίνεις να στέλνεις πριν από σένα τον Άγγελο του Κυρίου. Ποιόν Άγγελο του Κυρίου; τον ρώτησα. Το Λόγο τον καλό, είπε.
Είναι το ίδιο π.χ. να σου χαρίσει κάποιος Άγγελος μια τυρόπιτα με το να σου χαρίσει ένας δαίμονας την ίδια τυρόπιτα; Οπωσδήποτε όχι. Η τυρόπιτα του δαίμονα θα σου σταθεί στο λαιμό. Μην τυχόν κάνετε τη δοκιμή, για να το επαληθεύσετε.

6.12.17

Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Η αίσθηση της παρουσίας ενός ανθρώπου είναι άμεση επαφή με αυτόν τον άνθρωπο , που αισθανόμαστε την παρουσία του. Είναι η επαφή που το Ευαγγέλιο την ονομάζει «επαφή πρόσωπο με πρόσωπο» και όχι με τη μεσολάβηση τρίτου προσώπου. Αίσθηση της παρουσίας είναι όπως όταν βλέπουμε ένα πράγμα αυτό το ίδιο και όχι την εικόνα του σε κάποιον καθρέφτη.
Την εποχή που ζούσε ο Απόστολος Παύλος, φαίνεται ότι κάποιοι διέστρεφαν τα λόγια του, ότι είναι θεωρίες (συλλογισμοί), «λόγια του αέρος», όπως θα λέγαμε σήμερα, που δεν έχουν πρακτικά αποτελέσματα ούτε μπορούν να εφαρμοστούν στη ζωή, γιατί δεν είναι η ίδια η ζωή, αλλά μια εικόνα για τη ζωή. Ό άνθρωπος, που δεν έχει την αίσθηση της παρουσίας, σχηματίζει μια εικόνα για τον κόσμο και με την εικόνα αυτήν πορεύεται. Έτσι κατηγορούσαν ότι είναι και η διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου. Όταν είναι διδασκαλία του γραφείου, θεωρίες και συλλογισμοί, όχι ιστορικά γεγονότα.
Το ίδιο φαίνεται ότι διέδιδαν παντού και για τους Ευαγγελιστές αυτοί που δεν τους άρεσε η διδασκαλία του Ιησού για τους φτωχούς και τους αδύνατους, γι’ αυτό και στην πρώτη επιστολή του σε πολλές εκκλησίες, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει, ότι δεν γνώρισαν μόνον την διδασκαλία του Ιησού, αλλά και τον ίδιο, «Σας γράφουμε για τον ζωοποιό Λόγο, που υπήρχε εξαρχής. Εμείς τον έχουμε ακούσει και έχουμε δει με τα ίδια μας τα μάτια. Μάλιστα τον είδαμε από κοντά και τα χέρια μας τον ψηλάφησαν και καταθέτουμε τη μαρτυρία μας.
Στην επιστολή του προς τους Κολοσσαείς, ο Απόστολος Παύλος γράφει ότι η διδασκαλία του δεν είναι συλλογισμοί, ανεφάρμοστοι στη ζωή και ότι πρέπει να γνωρίσουν το μυστήριο του Ιησού Χριστού, γιατί σ’ αυτό βρίσκονται κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης.

Και φέρνει σαν παράδειγμα τον εαυτό του, που ενώ είναι σωματικά μακριά τους, με το πνεύμα του βρίσκεται μαζί τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν από αυτόν μόνο τους συλλογισμούς του, αλλά μπορούν να έχουν την αίσθηση της παρουσίας του, ως άνθρωπος με σώμα και με πνεύμα.
Φαίνεται ότι οι κυριότερες αντιρρήσεις και εκείνη την εποχή, όπως και τη σημερινή , είναι για το πρόσωπο του Ιησού, αν είναι ο Θεάνθρωπος και δεν είναι απλώς μια διδασκαλία, όπως οι άλλες.
Πράγματι για καμιά από τις διάφορες διδασκαλίες δεν έχουμε την αίσθηση της παρουσίας ενός ανθρώπου όπως για τον Ιησού ούτε π.χ. για την βουδιστική διδασκαλία έχουμε την αίσθηση της παρουσίας του Βούδα ούτε για την ταοϊστική διδασκαλία έχουμε την αίσθηση ενός προσώπου.

5.12.17

Φιλία και λατρεία

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Μερικές γυναίκες, ιδίως αν είναι νέες και ωραίες, δεν θέλουν φίλους. Θέλουν λάτρεις. Αλλά αν είναι να λατρεύει κανείς κάποιον, αυτός είναι ο Θεός. Μόνο στο Θεό ταιριάζει η λατρεία.
Αν θέλεις να δεις στον κινηματογράφο μια ταινία με το θέμα αυτό, να δεις την ταινία του Μπενίνι "Η Τίγρης και το χιόνι". Εκεί θα δεις τί κομφουζιο γίνεται όταν ο ήρωάς της, που τον υποδύεται ο ίδιος ο Μπενίνι, αγαπάει μια γυναίκα με την αγάπη που ταιριάζει μόνο στο Θεό.

Ο ήρωας χάνει την αίσθηση της πραγματικότητας και ο ρυθμός του κόσμου, ανατρέπεται εντός του, χάνει με άλλα λόγια, τα λογικά του. Κάτι ανάλογο εκφράζει ο ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός στους στίχους αυτούς:

Από τότε που πενθώ
το ξανθό και γαλανό
και ουράνιο φως μου,
μετεβλήθη εντός μου
κι ο ρυθμός του κόσμου.

4.12.17

Περί ελευθερίας

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ελευθερία είναι αγώνας για την ελευθερία. Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα του Εθνικού μας Ύμνου : 
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βια μετράει τη γη.
Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτ’ ανδρειομένη,
χαίρε ως χαίρε ελευθεριά.
Ελευθερία είναι διαρκής, ακατάπαυτος αγώνας για την ελευθερία. Δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς τα εμπόδια για την ελευθερία. Αν εμβαθύνουμε στο νόημα του Ύμνου και τον συσχετίσουμε με την σημερινή κατάσταση στην πατρίδα μας και σε όλο τον κόσμο, θα αντιληφθούμε αυτό που οδήγησε στην σημερινή παθητική κατάσταση ανελευθερίας. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την υλική ευμάρεια χάρις στις τεχνικές ευκολίες της σημερινής εποχής. Με τις τεχνικές ευκολίες ο αγώνας για την φυσική επιβίωση, δεν έχει την ίδια αξία που είχε πριν από αυτές, με φυσικό αποτέλεσμα να καμφθεί  το αγωνιστικό πνεύμα που ήταν αναγκαίο για τον αγώνα του ανθρώπου με τα φυσικά εμπόδια.
Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά, ίσως πιο ουσιώδης με την εξωτερική πλευρά του αγώνα για την ελευθερία από τα εξωτερικά εμπόδια. Είναι ο αγώνας με τα εσωτερικά εμπόδια για την εσωτερική ελευθερία, όπως είναι τα διάφορα πάθη του ανθρώπου. Αυτό όμως δεν έγινε ακόμα αντιληπτό απ΄ τους πολλούς και δεν μπορεί να τους δημιουργήσει το αγωνιστικό πνεύμα για την ελευθερία, που είναι απαραίτητο, για να βγούμε από την σημερινή παθητική κατάσταση της ανελευθερίας.
Το παρακάτω ανέκδοτο από την παράδοση της Ανατολής δείχνει ότι ο αγώνας δείχνει την μία όψη του αγώνα για την ελευθερία, την εξωτερική. Ο άνθρωπος που ζητάει την ελευθερία δεν αντιλαμβάνεται τα εσωτερικά εμπόδια της ελευθερίας.. Κι αφού δεν τα αντιλαμβάνεται ο ίδιος ούτε κανείς άλλος μπορεί να του χαρίσει την επίγνωση, που πρέπει να έχει ο ίδιος. Έτσι γι΄ αυτόν .η ελευθερία είναι ελευθερία από τα εξωτερικά εμπόδια , όπως συμβαίνει με τους πολλούς όχι μόνο στην Ανατολή, αλλά σε όλον τον κόσμο.  Η βαθύτερη έννοια της ελευθερίας ως ελευθερίας από τα εσωτερικά εμπόδια δεν είναι αίτημα των πολλών. Στην Ορθόδοξη Παράδοση, πιστεύομε , ότι προϋπόθεση της εσωτερικής ελευθερίας είναι η επίγνωση της αμαρτωλότητάς μας. Ο κόσμος όμως δεν δίνει σημασία στην ελευθερία από τα εσωτερικά εμπόδια, τα οποία αγνοεί, αλλά προσέχει μόνο στην ελευθερία από τα εξωτερικά εμπόδια.
Παραθέτουμε ένα ανέκδοτο από την βουδιστική παράδοση της Ανατολής που μιλάει για κάποιον που πηγαίνει σε έναν σοφό ερημίτη και του ζητεί να τον ελευθερώσει.
-Θα σε ελευθερώσω, του λέει ο ερημίτης, αν μου πεις, ποιος σε σκλαβώνει. Ο άνθρωπος δυσκολευόταν να βρει ποιος τον σκλαβώνει και ο ερημίτης του είπε να σκεφτεί λίγες μέρες και να ξαναπάει.
Ο άνθρωπος έφυγε και γύρισε, όπως του είπε ο ερημίτης, μετά από μία εβδομάδα.
-Ποιος σε σκλαβώνει;, τον ρωτάει ο ερημίτης
-Κανένας δε με σκλαβώνει, είπε.
-Αφού δεν σε σκλαβώνει κανένας, ,πάει να πει ότι σε ελευθέρωσα. Πήγαινε.
ΚΙ ο άνθρωπος έφυγε με το ίδιο βάρος που ένιωθε μέσα του να τον βασανίζει, όπως και πριν.

3.12.17

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΣΥΜΒΑΔΙΖΕΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΘΑΡΡΥΝΣΗ *

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ο Ιησούς συμβαδίζει στην αποθάρρυνση*. Αυτό σημαίνει ότι όταν πλησιάζουμε τον Ιησού, η ειρήνη του γίνεται και δική μας ειρήνη. Ο Ιησούς λέει ο Ησαϊας τις νόσους μας εβάστασε. Με ψυχολογικούς όρους αυτό θα το λέγαμε ότι ο Ιησούς σηκώνει το βάρος του ανεξέλεγκτου ασυνειδήτου μας. Μας δίνει έτσι ένα παράδειγμα, γίνεται το πρότυπο, με το οποίο θα πλησιάζουμε ο ένας τον άλλον. Όταν δύο άνθρωποι πλησιάζουν ο ένας τον άλλον, γίνονται φίλοι, εραστές ή επικοινωνούν απλώς, ,τότε ο ένας μετέχει στο ασυνείδητο του άλλου και δύο πράγματα συμβαίνουν. Ή συμβαδίζει ο ένας με τον άλλον όπως ο Ιησούς συμβαδίζει με την αποθάρρυνσή μας και μας μεταδίδει την ειρήνη του ή δεν συμβαδίζουν ο ένας με τον άλλον και κατά το κοινώς λεγόμενο , ο ένας «τρώει το ασυνείδητο του άλλου στη μάπα».
Πιο απλά: Ο Ιησούς αντλεί απ΄ την καρδιά του την ειρήνη του και την μεταδίδει στους άλλους, για να μπορούν να μετέχουν κι οι άλλοι σ’ αυτήν και να ξεκουράζονται απ΄ τα ασήκωτα βάρη τους. Αυτό σημαίνει «βαστάει τας νόσους μας». Αυτός που ακολουθεί το Χριστό, ζει όπως ο Χριστός, δηλαδή αντλεί απ΄ την καρδιά του την ειρήνη, στην οποία μετέχει κι ο άλλος που επικοινωνεί μαζί του και νιώθει ότι κάποιος σηκώνει κάτι απ΄ τα ασήκωτα βάρη του και τον ξεκουράζει.
Είναι ένα αίσθημα που εύκολα το νιώθουμε όλοι μας. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ικανότητα για να νιώσουμε πότε ξεκουραζόμαστε κοντά σε κάποιον και πότε κοντά σε κάποιον άλλον νιώθουμε ανυπόφορη κούραση. Εξαρτάται αν αυτός με τον οποίο επικοινωνούμε αντλεί απ’ την καρδιά του την ειρήνη ή μεταδίδει στους άλλους τα περιεχόμενα του ανεξέλεγκτου αρνητικού ασυνειδήτου του. Το αίσθημα αυτό της ειρήνης το νιώθουμε με κάποια μορφή του ωραίου, ανάλογα με την προτίμησή μας, άλλοτε το νιώθουμε σαν ξεκούραση, άλλοτε σαν ησυχία, άλλοτε σαν γλυκύτητα, κι άλλοτε σαν ψυχική ανάταση!
*Ρενέ Ζιράρ, Κεκρυμμένα από καταβολής, Εκδ.Μαρή

25.11.17

Μη φοβάστε την τελειότητα. Δεν θα τη φτάσετε (Σ.Νταλί)

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ο εκκεντρικός ζωγράφος Σαλβαντόρ Νταλί είπε κάποτε κάτι που φαίνεται παράδοξο ενώ δεν είναι. Είπε: «Την τελειότητα να μην την φοβάστε, δεν θα την φτάσετε». Δεν είναι παραδοξολογία τα λόγια αυτά του Νταλί. Πράγματι φοβούμαστε την τελειότητα. Δεν είναι φόβος με την στενή έννοια της λέξης, αλλά είναι ένα παραπλήσιο συναίσθημα: είναι ανησυχία. Ανησυχούμε μήπως δεν είμαστε τέλειοι. Ιδίως εμείς οι Έλληνες. Όταν κάποτε ρώτησα κάποιον ξένο συγγραφέα, τί του έκανε εντύπωση στο χαρακτήρα των Ελλήνων, μου απάντησε: Ότι δεν συμβιβάζεται κανείς να είναι λιγότερο όμορφος απ΄ τον Ερμή του Πραξιτέλους. Αυτό βέβαια πριν ενσκήψει στην Ελλάδα ο αμερικανισμός, που μετέτρεψε τον Έλληνα σε «κλάουν». (Είναι φανερό από πού προήλθε η λέξη).
Μ’ αρέσει που οι Έλληνες παλιότερα ανταγωνίζονταν σε ομορφιά ο ένας τον άλλον. Ίσως οι Έλληνες να είναι ο πιο αισθητικά καλλιεργημένος λαός του κόσμου. Στα ποιήματα του ο Καβάφης περιγράφει όχι χωρίς χιούμορ την άμιλλα για την ελληνική αισθητική  κατά τους Αλεξανδρινούς χρόνους.  Παραθέτουμε μερικούς στίχους από το ποίημά του "Φιλέλλην".

Την χάραξι φρόντισε τεχνικά να γίνει.
Έκφρασις σοβαρή και μεγαλοπρεπής.
Το διάδημα καλλίτερα μάλλον στενό.
εκείνα τα φαρδιά των Πάρθων δεν με αρέσουν.
Η επιγραφή, ως σύνηθες, ελληνικά.
όχ'  υπερβολική, όχι πομπώδης
(Κ.Καβάφης, Φιλέλλην)

 Κάνει εντύπωση ότι αυτός ο λαός μπορεί να υπομείνει τα πάντα εκτός από αυτό που δεν είναι ωραίο. Όταν σου πούνε «αυτό που κάνεις δεν είναι ωραίο», αυτό σημαίνει ότι έχεις φτάσει στα όριά τους. Δεν μπορείς να ξεπεράσεις τα όρια που θέτει το ωραίο. Τίποτε δεν μπορεί να διαρκέσει , αν δεν είναι ωραίο! Το άσχημο όπως και το ψεύτικο δεν «πολυκαιρίζει».
Να μη φοβούμαστε την τελειότητα σημαίνει να μην ανησυχούμε, μήπως δεν είμαστε τέλειοι. Να αγαπάμε και να δεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι και να μην απωθούμε ό,τι δεν μας αρέσει σ’ αυτόν . Αν θέλετε σίγουρα να αρρωστήσετε, γράφει ο ιατρός και συγγραφέας Τζωρτζ Γκρόντεκ*, να απωθείτε και να κατακρίνετε.
Είναι λογικό το ότι δεν συμβαδίζει η απώθηση με την υγεία. Οι ατέλειες είναι ανθρώπινες και ως ανθρώπινες τις δεχόμαστε και δεν τις απωθούμε στο υποσυνείδητό μας. Η τελειότητα είναι του Θεού. Δεν είμαστε από την ουσία του Θεού. Συμμετέχουμε μόνο στις ενέργειές του και είμαστε ευγνώμονες για την συγκατάβαση αυτή., για την οποία ευχαριστούμε το Θεό.
*Τζωρτζ Γκρόντεκ, Το βιβλίο του «Εκείνο», Εκδ. Πύλη
moschoblog.blogspot.com

24.11.17

Περί Δαιμόνων κατά την Ορθόδοξη Παράδοση και την Επιστήμη

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Η Ορθόδοξη Παράδοση του Ελληνικού λαού μορφώνει τους νέους όχι μόνο από τα βιβλία αλλά ιδίως από την μελέτη των βίων των Αγίων, δηλαδή από τα ζωντανά παραδείγματα. Γι΄ αυτό μπορεί να πει όπως ο Ιώαννης ο Ευαγγελιστής ότι τον Λόγο της ζωής, τον είδαμε, τον αγγίξαμε τον ψηλαφίσαμε. τον ακούσαμε, δεν μιλάμε από τα βιβλία.
Τα νοερά (ασώματα) όντα που η Ορθόδοξη Παράδοση ονομάζει δαίμονες, η επιστήμη τα ονομάζει ψυχικές και πνευματικές καταστάσεις που δρουν αυτόνομα μέσα μας και δεσμεύουν την ελευθερία μας.
Δεν υπάρχουν δαίμονες, λέει η επιστήμη, υπάρχουν μόνον ψυχικές και πνευματικές καταστάσεις οι οποίες δρουν αυτόνομα μέσα μας και δεσμεύουν την ελευθερία μας. Το ίδιο που κάνουν οι δαίμονες σύμφωνα με την Παράδοση. Η διαφορά της Επιστήμης με την Ορθόδοξη Παράδοση είναι στην πραγματικότητα ως προς την βούληση των όντων που η Παράδοση του λαού τους ονομάζει «δαίμονες» που δρουν με τη δική τους βούληση, ενώ η επιστήμη τους ονομάζει «ψυχικές και πνευματικές καταστάσεις που δρουν αυτόνομα». Δηλαδή δεν διαφωνούν παρά μόνον ως προς το όνομα «δαίμονες» , αφού και η αυτονομία των ψυχικών και πνευματικών καταστάσεων δεν είναι παρά ένα είδος βούλησης. Ίσως η μόνη διαφορά βρίσκεται στο ότι η Επιστήμη δεν γνωρίζει γιατί υπάρχουν και γιατί ενεργούν με τη δική τους βούληση (αυτόνομα).








23.11.17

Η αγάπη είναι βαρύς σταυρός"

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ποιός μας περιμένει και μάλιστα, όταν όλοι έχουν φύγει; Ποιός παίρνει την τελευταία θέση για μας; Όταν ο Ιησούς είπε κάτι που δεν μπορούσε ο κόσμος που τον άκουγε να το δεχθεί, έφυγαν όλοι και έμειναν μόνο οι Μαθητές Του. Ο Ιησούς στράφηκε προς αυτούς και τους είπε; "Μήπως θέλετε να φύγετε κι εσείς;" " Πού να πάμε, Κύριε, είπε ο Πέτρος, λόγους ζωής έχεις!"
Τί σημαίνουν τα λόγια αυτά του Πέτρου, προς τον Ιησού; Για ποιόν μπορούμε να πούμε κι εμείς ότι έχει για μας "λόγους ζωής;" Ποιοί είναι οι λόγοι της ζωής; Για ποιούς λόγους ζει καθένας από εμάς; Ποιοί είναι οι δικοί μας λόγοι ζωής; Με άλλα λόγια έχουμε βρει το νόημα της ζωής μας; Για ποιό λόγο ζούμε;
Νομίζω ότι ζούμε για το λόγο, ότι θέλουμε να ζούμε.
Όσο για μένα, δεν ξέρω τίποτε άλλο. Απλώς θέλω να ζω. Μερικά πράγματα που είναι αντίθετα στη θέλησή μου να ζω, τα αποφεύγω. Δυστυχώς όχι όλα. Γιατί όχι όλα; Γιατί οι "δαίμονες", που δεν θέλουν να ζω, θυμώνουν, αν δεν έχουν κάτι να αντιστρατεύεται τη θέλησή σου να ζεις. Π.χ. ένας καπνιστής δίνει το μήνυμα ότι δεν θέλει να ζει κι οι δαίμονες είναι ευχαριστημένοι μαζί του και τον αφήνουν ήσυχο ν' ακολουθήσει το δρόμο της αυτοκαταστροφής.
Οι δαίμονες όμως που διακρίνονται για την υπερηφάνειά τους, δεν θα μείνουν, όταν μας εγκαταλείψουν όλοι. Θα φύγουν κι από τους πρώτους μάλιστα, μόλις βεβαιωθούν ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα για μας.
Αυτός που θα μείνει είναι αυτός που πήρε για μας την τελευταία θέση, αυτήν που δεν τη δεχόταν κανείς ή σχεδόν κανείς, γιατί αυτοί που μας αγαπούν, σηκώνουν το σταυρό της αγάπης τους. Αυτό σημαίνουν τα λόγια του ποιητή Μπόρις Παστερνάκ, "η αγάπη είναι βαρύς σταυρός."
Όταν τον Δαβίδ τον κυνηγούσε ο γιος του ο Αβεσσαλώμ, να τον σκοτώσει για να του πάρει το θρόνο του ή σε κάποια άλλη παρόμοια εμπειρία του, έγραψε τον στίχο αυτόν, όταν δηλαδή βρέθηκε τόσο χαμηλά, σε τέτοια θέση, που κανένας δεν την ήθελε; "Οι φίλοι μου και οι πλησίον, μακρόθεν έστησαν", ,δηλαδή με άφησαν μόνο και με κοίταζαν από μακριά.
Η αγάπη είναι βαρύς σταυρός! Ποιός μένει με την καρδιά του κοντά στην καρδιά μας όταν βρισκόμαστε στην τελευταία θέση που δεν την θέλει κανείς;

22.11.17

ΦΙΛΟΤΙΜΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΤΙΜΙΑ !

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Φιλότιμος δεν είναι αυτός που αγαπάει τις τιμές, αυτός που θέλει να τον τιμούν οι άλλοι. Εντελώς το αντίθετο, φιλότιμος είναι αυτός που δίνει αξία, αυτός που σέβεται και αγαπάει τις αξίες. Φιλοτιμία δεν είναι να δεχόμαστε , αλλά να δίνουμε αξία.
Εννοείται ότι η φιλοτιμία δεν έχει να κάνει με την μικροψυχία. Ο φιλότιμος έχει μεγάλη καρδιά!
Η φιλοτιμία πλησιάζει πολύ την φιλοξενία. Ο φιλότιμος είναι και φιλόξενος. 'Ισως γι΄ αυτό λένε ότι ο Έλληνας έχει φιλότιμο. Το λένε γιατί ο Έλληνας είναι φιλόξενος.
Οι Έλληνες από την αρχαία εποχή αγαπούσαν τους ξένους και τα ξένα πράγματα. Τα αγαπούσαν όχι για να τα αρπάξουν από τους άλλους. Ό,τι ξένο έπαιρναν, σχεδόν όλα ήταν ξένα, ακόμα και η σοφία, τα έπαιρναν οι Έλληνες, τα έκαναν καλύτερα και τα απέδιδαν σ' αυτούς από όπου τα πήραν. Αντίθετα με τους Εγγλέζους και τα αρχαία αγάλματα.

21.11.17

ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Σύμβολο κατά λέξη σημαίνει ένα πράγμα το οποίο βοηθάει αποτελεσματικά στην επικοινωνία των ανθρώπων. Το σύμβολο είναι ίσως το πιο αναγκαίο εργαλείο για την επικοινωνία.
Τα σύμβολα είναι αναγκαία εκεί όπου επικοινωνία είναι της καρδιάς και όχι του μυαλού . Σε μια εμπορική συναλλαγή π.χ. δεν βοηθούν τα σύμβολα , αλλά η ακριβής (λογική) δήλωση της βούλησης των συμβαλλομένων.
Μεταξύ δύο αντιμαχομένων δυνάμεων στον πόλεμο, τα μέρη επιδιώκουν να κάμψουν το ηθικό του αντιπάλου χρησιμοποιώντας είτε τη "λογική των αριθμών" είτε τη δύναμη των συμβόλων, αναλόγως τι είναι πιο ευνοΪκό για το καθένα.
Στην ταινία "Πολίτης Καίην" του Όρσον Ουέλες, ανάμεσα στη δύναμη ενός συμβόλου και στη δύναμη μιας τεράστιας περιουσίας, σαν του Ωνάση, νίκησε το σύμβολο. Αλλά και στη ζωή του Ωνάση ανάμεσα στην περιουσία του και στη δύναμη του συμβόλου, στην προκειμένη η δύναμη του συμβόλου είναι ο γιος του Αλέξανδρος, νικάει το σύμβολο. Ο Ωνάσης δεν μπόρεσε μετά το θάνατο του γιου του να ξαναβρεί το ηθικό του και κατέρρευσε πρώτα ηθικά και κατόπιν και σωματικά.
Στον άκαρδο κόσμο μας η σύγκρουση ανάμεσα στη δύναμη των αριθμών και στην ηθική δύναμη των συμβόλων , για τους πολλούς η ηθική δύναμη των συμβόλων είναι χαμένη!
Αν δεν μπορείτε να πιστέψετε ούτε να γνωρίσετε θα μπορείτε. "Εάν μη πιστεύσηστε ουδέ μη συνήτε " ( Ησαϊας 7:9) Στα σύμβολα χρειάζεται πίστη. Ο άντρας π.χ. συμβολίζει στη σχέση του με την γυναίκα τη σκιά στον φοβερό ήλιο της Αφρικής. Όπως κι η Εκκλησία συμβολίζει τη σκιά για τον άντρα. Όταν μια γυναίκα έχανε τον άντρα της έλεγε, "έχασα τη σκιά μου". Το ίδιο έλεγε και ο άντρας όταν έχανε την πίστη του. Τα σύμβολα έχουν τη δύναμη να ανταμώσουν τον άνθρωπο με τους άλλους και με τον εαυτό του. Το χειρότερο είδος αλλοτρίωσης είναι η αποξένωση από τον εαυτό μας, όταν χάνουμε την πίστη.
Η λογική των αριθμών συνηγορεί υπέρ της διάλυσης των συμβόλων και εν συνεχεία της επικοινωνίας στον τομέα της καρδιάς. Αλλά η ζωή γνωρίζουμε από την πείρα μας ότι δεν μετριέται ούτε ζυγίζεται, ούτε χωρεί στους πίνακες της στατιστικής ή στην ανάλυση της επιστήμης.
Η ελευθερία εις τα έθνη,
δεν μετριέται με το στρέμμα
Με της καρδιάς το πύρωμα
μετριέται και με το αίμα.
Κωστής Παλαμάς

20.11.17

ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΕΓΚΩΜΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΛΕΠΕΙΝ !

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Λυπάμαι γιατί χάνω πολύ χρόνο στους καφενέδες, σε ένα κόσμο , που δεν ενδιαφέρεται και πολύ για το διάβασμα. Στους καφενέδες όμως επικοινωνώ με τους αλλους. Στις βιβλιοθήκες αγαπούν το διάβασμα, αλλά όχι και την επικοινωνία, τουλάχιστον την φανερή. 
Το να μην μπορώ να επικοινωνώ φανερά με αυτούς που είναι δίπλα μου, αυτό μου φαίνεται εντελώς αφύσικο. Στον καφενέ ή οπουδήποτε αλλού βρίσκομαι σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους. Το αναγνωστήριο από αυτήν την άποψη υστερεί. Δεν είναι ωραίο. Πρέπει να κοιτάζω σαν τον κλέφτη και δεν μ' αρέσει.΄
Δεν έχω συμπλέγματα με το κοίταγμα. Για μένα το κοίταγμα είναι εκ Θεού. Επειδή αγαπάμε τη θέα, ο Θεός του Σύμπαντος ονομάζεται Θεός. Ο Θεός είναι για τους βλέποντες φανερά όχι γι' αυτούς που κρυφοβλέπουν μέσα από τα σκούρα γυαλιά τους, όπως επιβάλλει η εχθρική προς τη γυναίκα μόδα. Κρίμα στερούν τον κόσμο από το ομορφότερο στολίδι του κι από το πιο εκφραστικό μέλος του σώματος, τα γυναικεία μάτια!
Αλίμονο, δεν ξέρουμε την ψυχή μας!

17.11.17

Τί σημαίνει βλέπω απευθείας πρόσωπο με πρόσωπο;

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Κάποτε είχα αυτήν την απορία, γιατί χαμογελώ σε ανθρώπους που δεν μου χαμογελούν! Όταν έβλεπα ότι το χαμόγελό μου δεν εύρισκε ανταπόκριση κι έμοιαζε σαν να χαμογελούσα στον αέρα, αναρωτιόμουνα με κάποια δυσαρέσκεια, τί στην ευχή χαμογελώ σε όλους. Στην αρχή βρήκα μια απάντηση, αλλά όχι ικανοποιητική, γιατί ήταν απάντηση εκ του αποτελέσματος, ενώ εγώ αναζητούσα την αιτία.
Η απάντηση, πως όταν με βλέπουν να χαμογελάω στον αέρα, δεν θα πουν ότι χάζεψα, γιατί θα νιώσουν χαρά, στη σκέψη ότι τουλάχιστον δεν κηρύχθηκε ακόμα ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος! Δεν ήταν η καλύτερη απάντηση, γιατί δεν εξηγούσε πώς χαμογελάμε σε όλους, ακόμα και στους σκυθρωπούς και στους αγέλαστους.
Η απάντηση στην απορία μου ήρθε μέσα απ΄ την ψυχή μου, σαν μια εσωτερική πληροφορία, μια αποκάλυψη, όπως λέγεται η βεβαιότητα που νιώθουμε για κάτι που μας έρχεται απ΄ την ψυχή μας και όχι από κάποια εξωτερική πηγή. Η απάντηση ήταν αυτή: δεν χαμογελώ σ’ αυτόν που δεν χαμογελάει. Χαμογελώ στην καλή μου διάθεση.
Όταν λύθηκε η απορία μου ξεχάστηκε κι η εσωτερική πληροφορία, ώσπου να χρειαστεί πάλι, στην περίπτωση που με απασχολεί αυτόν τον καιρό, την περίπτωση της ομορφιάς και της αγάπης.
Η εσωτερική πληροφορία μου ξεχάστηκε ώσπου να χρειαστεί πάλι, στην περίπτωση της ομορφιάς γιατί η απάντηση για το χαμόγελο ταιριάζει και στην ομορφιά, αν θεωρήσουμε ότι η ομορφιά δεν είναι στο αντικείμενο, αλλά στο υποκείμενο που την βλέπει (θεάται) ή τουλάχιστον δεν είναι εξολοκλήρου στο αντικείμενο αλλά είναι και στα δύο αντικείμενο και υποκείμενο. Γιατί αν δεν υπάρχει ο θεατής ούτε το θέαμα υπάρχει.
Παράδειγμα τα καινούρια αστέρια που αποκάλυψαν τα υπερτηλεσκόπια και έγιναν «θέαμα» που πριν δεν υπήρχε ή αν μια όμορφη κοπέλα ζει στην έρημο και κανείς δεν την είδε ποτέ, ούτε η ίδια βλέπει τον εαυτό της στον καθρέφτη, η ομορφιά της δεν έγινε θέαμα ή βίωμα. Η ομορφιά της είναι στη σκέψη του Θεού, όπως ήταν και πριν να γεννηθεί.

Και στην αγάπη ισχύει το ίδιο. Ο αγαπημένος ή η αγαπημένη έχουν την ιδιότητά τους αυτή, γιατί κάποιος τους αγαπάει. Αν δεν τους αγαπάει κανείς, εκτός απ΄ το Θεό, δεν είναι αγαπημένοι για κανέναν ούτε για τον εαυτό τους. Το ίδιο και με τη χαρά. Έχουμε όλοι την δύναμη να χαιρόμαστε, αλλά αν δεν χαιρόμαστε η δύναμη υπάρχει και δεν υπάρχει. Είναι αυτό που λέμε για κάτι ότι «υπάρχει εν δυνάμει», αλλά πρέπει για να υπάρχει πλήρως, πρέπει να υπάρχει εν ενεργεία.
Ποιο είναι το συμπέρασμα όλων αυτών; Το συμπέρασμα είναι ότι αληθεύει πως δεν αγαπάμε το όμορφο αντικείμενο αλλά αγαπάμε την επιθυμία μας για την ομορφιά. Απόδειξη ότι οι ανέραστοι δεν βλέπουν κανέναν άνθρωπο όμορφο, γιατί δεν έχουν την επιθυμία για την ομορφιά. Αφού δεν επιθυμούν την ομορφιά τους είναι αδιάφοροι και οι όμορφοι άνθρωποι. Όπως δεν ενδιαφέρουν τα φαγητά σε κάποιον που δεν έχει όρεξη για φαγητό. Το συμπέρασμα είναι ότι το υποκείμενο, καθένας από εμάς δηλαδή, που ενεργοποιεί την ομορφιά, την αγάπη, τη χαρά και κάθε άλλο αγαθό του Θεού, βλέπει την ομορφιά και όλα τα αγαθά που μας χάρισε ο Θεός πρόσωπο με πρόσωπο δηλαδή απευθείας και όχι δια μέσου αυτών που τα αντικαθρεφτίζουν. Και τα βλέπει χάρις στην όρεξή του για τα αγαθά αυτά. Αυτό σημαίνουν τα λόγια, ότι δεν αγαπάμε τα όμορφα πράγματα αλλά αγαπάμε την επιθυμία μας για την ομορφιά τους. Αν δεν μετέχουμε στα αγαθά που μας χάρισε ο Θεός, αν δεν έχουμε όρεξη γι΄ αυτά, αν δεν τα ορεγόμαστε, τα αγαθά παραμένουν εν δυνάμει, σαν σπόρος σε ένα χωράφι, που δεν φύτρωσε ποτέ γιατί το χωράφι αφέθηκε χέρσο.

16.11.17

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

 Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ο Οδυσσέας διαφέρει από τους συντρόφους του, στο ότι γνωρίζει το λόγο για τον οποίο ζει, ενώ οι σύντροφοί του δεν τον γνωρίζουν, γι΄ αυτό τους ονομάζει "νήπια" που δεν μιλούν (νη έπος= όχι λόγος).
Ο Οδυσσέας γνωρίζει το λόγο για τον οποίο ζει. Δεν ξεχνάει την πατρίδα του. Γνωρίζει που βρίσκεται και πού πηγαίνει.
Οι συνηθισμένες χαρές στο ταξίδι είναι όπως το γλυκό, που η γλύκα του διαρκεί όσο το τρώμε. Σε τέτοιες χαρές μένουν οι σύντροφοι του Οδυσσέα, νομίζοντας ότι διαρκούν για πάντα: ¨Οδυσσέα, είσαι πολύ αυστηρός με τον εαυτό σου και με εμάς", λένε στον Οδυσσέα, που γνωρίζει τις χαρές που διαρκούν και που σε μεταφέρουν από χαρά σε ακόμα μεγαλύτερη χαρά και όχι από τη χαρά στη λύπη.
Τί σημαίνουν άραγε τα λόγια "δεν αγαπάμε το αντικείμενο της αγάπης , αλλά την επιθυμία μας να αγαπάμε ή ότι η ομορφιά δεν είναι στο αντικείμενο, αλλά σε μας ή ότι τα χρώματα δεν είναι στα αντικείμενα, αλλά στα μάτια που τα βλέπουν, γιατί τα συνθέτουν. Χωρίς τη σύνθεση των ματιών τα χρώματα δεν υπάρχουν ως χρώματα. Ένα άλλο αισθανόμενο ον μπορεί να βλέπει τα χρώματα διαφορετικά από ό,τι τα βλέπουν τα μάτια του ανθρώπου.
Στο αντικείμενο της ομορφιάς αντικαθρεφτίζεται η ομορφιά . Αν πάψει να αντικαθρεφτίζεται η ομορφιά π.χ. γιατί θάμπωσε ο καθρέφτης , δεν παύει να υπάρχει η ομορφιά, αλλά μόνο το αντικαθρέφτισμά της. Η ομορφιά θα βρει άλλον καθρέφτη ή δεν θα καθρεφτίζεται, γιατί θα την βλέπουμε απ' ευθείας και όχι δια μέσου του καθρέφτη.
Το ίδιο συμβαίνει με τις χαρές. Τις χαιρόμαστε είτε διά μέσου κάποιου καθρέφτη, αλλά οι καθρέφτες δεν διαρκούν είτε τις χαιρόμαστε απ΄ ευθείας και δεν έχουν τέλος. Ο Οδυσσέας έβλεπε την ομορφιά απ' ευθείας, όχι μέσα απ' τον καθρέφτη. Κι η ομορφιά αυτή ήταν η πατρίδα του για την οποία ζούσε και πέθαινε. Γι' αυτό μπορούσε να πει: Ας δω και μόνο τον καπνό ν' ανεβαίνει στον ουρανό κι ας πεθάνω.
ΑΝΤΙΡΡΗΣΗ: Κι η αγάπη που μετατρέπει το αντικείμενό της σε ακριβό, σε πολύτιμο σε μοναδικό; Κανείς δεν βλέπει αυτό που αγαπάει σαν να είναι ένας καθρέφτης, εκτός κι αν πάψει να το αγαπάει. Αν ήταν τα πράγματα και τα πρόσωπα απλοί καθρέφτες γιατί να κλαίμε και να θρηνούμε γι΄ αυτά; Παρόλα αυτά υπάρχουν κι αλλού πράγματα και υπάρξεις που αξίζουν την αγάπη μας.
Πού βρίσκεται άραγε το κέντρο βάρους; Αυτοί που προτιμούν την ουσία θα έχουν το κέντρο βάρους σ' αυτό που διαρκεί. Αυτοί που προτιμούν τα πράγματα και τα πρόσωπα με ημερομηνία λήξεως, θα προτιμήσουν την διαρκή αλλαγή. Ας μην νομίζουν οι της αλλαγής ότι αυτό λέει ο Ηράκλειτος. Ο Ηράκλειτος λέει ότι τα πάντα ρέουν, εννοώντας τα πράγματα που δεν μένουν. Ο Ηράκλειτος πιστεύει στο Θεό.

15.11.17

ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

"Σ' αυτόν τον φευγαλέο κόσμο, που μοιάζει με όνειρο, το να βρεθεί κανείς στη μίζερη θέση, να κάνει μόνο δυσάρεστα πράγματα, είναι βλακεία" (Τ. Γιαμαμότο)
Γράφουμε κείμενα που περιέχουν μόνο υπαινιγμούς για τον αναγνώστη που ίσως θα ήθελε να κάνεις τις δικές του σκέψεις. Είμαστε εκ φύσεως, όχι συμβατικά, κοινωνικοί, λέει ο Αριστοτέλης. Η ανάγκη της επικοινωνίας είναι μέσα στη φύση μας.
Ότι ο κόσμος υπάρχει, για να μπει σ'΄ ένα βιβλίο δεν είναι απλά ένα σχήμα λόγου ή μια φράση που ακούγεται καλά. Η ίδια η ζωή ζητεί να εκφραστεί. Με συγκινεί κάθε φορά η προτροπή να γράψω, επειδή ξέρω από ποιά ακαταμάχητη ανάγκη θέλουμε να γραφεί κάτι.
Αυτό το όμορφο πρωινό στο χωριό Καλαμάκι, αξίζει να περάσει στη λογοτεχνία. Είναι πρωί της Κυριακής. Σιγανή, φθινοπωρινή βροχή πέφτει επάνω στα δέντρα του κήπου.
Το μεγάλο προνόμιο των ανθρώπων που γλεντούν, είναι ότι αποκτούν προοπτική να κάνουν χιούμορ. Η καρδιά μας δεν είναι παράθυρο κλειστό.
Ακολούθησέ με, είπε ο Χρίστος, για να δεις τί θα πει γλέντι και τί θα πει φιλοξενία! Ο Άρης και ο Κώστας με την κιθάρα στο χέρι δεν δείχνουν καμία έκπληξη στις αυθόρμητες αυτές συνάξεις των φίλων στο όμορφο σπίτι του κυρ Θανάση, στο χωριό. Η κυρία Κούλα έχει έτοιμους τους μεζέδες (κεφτεδάκια, ολόδροσες σαλάτες, διάφορα τυριά κ.ά.) Η ρακή για την οποία σεμνύνεται ο κυρ Θανασης παρασκευάζεται από τον ίδιο. "Πιες όσο θες. Την άλλη μέρα δε θα νιώθεις βαρύς."
Ο πρόσχαρος οικοδεσπότης δέχεται με ασπασμούς σταυρωτά τους φίλους και τους δείχνει το μεγάλο τραπέζι, δίπλα στο παραθυρο που βλέπει στον δεντρόκηπο. Η κυρία Κούλα στρώνει στη στιγμή το καθαρό τραπεζομάντιλο και φέρνει τα πρώτα πιάτα με τους ζεστούς μεζέδες που ευωδιάζουν. Ανοίγει κατόπιν το παράθυρο κι ο κήπος μπαίνει στο σαλόνι!
Ο κόσμος όλος είναι κλειστά παράθυρα, αναφωνεί ο Χρίστος, που έχει κατεβάσει μερικά ποτήρια ρακί. Γειά σου παγκοσμιοποίηση. Να τα γράφεις όλα αυτά και να βάλεις τίτλο "παράθυρα κλειστά", λέει σε μενα. Είμαστε όλοι παράθυρα κλειστά. Εννοώ την καρδιά μας.
Οι άνθρωποι πιστεύουν στη δύναμη του λόγου. Πιστεύουν ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος, αν βρει ένα καλύτερο μέλλον!

Η ΑΓΑΠΗ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Αν δεν σας δεχθούν, είπε ο Ιησούς στους Μαθητές Του, τινάξ' τε τη σκόνη των υποδημάτων σας, δηλαδή να μην πάρετε παράδειγμα από αυτούς.
Το "δούναι και λαβείν" έβλαψε και εξακολουθεί να μας βλάφτει.

Ο μερκαντιλισμός νεκρώνει τη διάθεση να δίνεις χωρίς να περιμένεις ανταπόκριση και την διάθεση να δέχεσαι χωρίς να νιώθεις ότι δεσμεύεσαι.Κάποιοι αρνούνται να δεχθούν ακόμα και την πορτοκαλάδα, την οποία τους προσφέρουν εκ λόγων ευπρεπείας ή ιδιαιτέρου ηθικού καθήκοντος. 

Όταν επικρατεί το κουφό και βουβό πνεύμα του μερκαντιλισμού ούτε διάθεση προσφοράς έχουμε ούτε διάθεση αποδοχής. Ούτε να κερνάς ούτε να σε κερνούν.  Ο μερκαντιλισμός συνδέει τόσο την προσφορά όσο και την αποδοχή με την υποχρέωση και τον καταναγκασμό. Διώχνει την χάρη που είναι απ΄ το Θεό.

Η αγάπη θέλει φιλόξενο τόπο. "Ξένος ήμην και περιεβάλετέ με", λέει ο Ιησούς. Πού να βρω φιλόξενο τόπο; Πού να βρω την ψυχή μου; . Δεν βρίσκω πού να ακουμπήσω την καρδιά μου, λέει ο Καμύ.

14.11.17

,«Πολίτης Κέϊν»

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου

Η κινηματογραφική ταινία «Πολίτης Κέϊν» του Όρσον Ουέλλες, είναι ίσως η καλύτερη ταινία του κινηματογράφου που γυρίστηκε ποτέ. Ο ¨Ορσον Ουέλλες είναι σκηνοθέτης, σεναριογράφος και πρωταγωνιστής της ταινίας. Στο σημείωμα αυτό σχολιάζουμε , εν συντομία ,το μύθο του έργου, κυρίως όσον αφορά τα διαχρονικά μηνύματα που απορρέουν από αυτόν.
Ο Όρσον Ουέλλες προβλέποντας τα γεγονότα που πλησιάζουν, διαπραγματεύεται ένα θέμα, πριν ακόμα αυτό συμβεί , με το μέγεθος και την ένταση , που εμφανίζεται στη σημερινή εποχή. Η κεντρική ιδέα του έργου είναι τα τραύματα που προκαλεί στην ψυχή του παιδιού η απόσπασή του απ΄ το φυσικό του περιβάλλον, από τους γονείς του κι από το σπίτι του. Στην ουσία του πρόκειται για την καταφρόνηση της οικογένειας για χάρη των χρημάτων και του πλούτου. Το θέμα αυτό ετέθη στη σύγχρονη εποχή με την απουσία της μητέρας απ΄ το σπίτι και την ανάθεση της ανατροφής των παιδιών σε ξένους, (οικιακοί βοηθοί, παιδαγωγοί, δάσκαλοι, ψυχολόγοι κ.α..)
Το δράμα ξεκινάει όταν οι γονείς του μικρού Κέϊν, φτωχοί χωρικοί, αναθέτουν την ανατροφή του σε ξένους ανθρώπους, στην πόλη, με αντάλλαγμα τα χρήματα και ειδικότερα την προσδοκία μιας πλούσιας ζωής. Την αιτία αυτή του δράματος υπαινίσσονται τόσον η λέξη του τίτλου «πολίτης» , κάτοικος της πόλης, όσον και τα τελευταία λόγια του ήρωα, το όνομα «Ρόουζμπαντ», που είναι το όνομα ενός μικρού έλκυθρου, με το οποίο έπαιζε ο μικρός Κέϊν, όταν ζούσε κοντά στους γονείς του.
Ο Πολίτης Κέην έγινε πάμπλουτος, απόκτησε τα πάντα, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να γεμίσει το κενό που άφησε στην ψυχή του η απουσία της αγάπης των γονιών του. Τα ψυχικά τραύματα που δέχτηκε μεγαλώνοντας ανάμεσα σε ξένους ανθρώπους, στους οποίους τον έδωσαν οι γονείς του, με αντάλλαγμα τα χρήματα, δεν θεραπεύτηκαν ποτέ.
Στην εποχή μας το δράμα αυτό είναι συνυφασμένο με τη ζωή του κατοίκου της πόλης. Καθένας που κατοικεί σε μια σύγχρονη πόλη είναι , κατά κάποιο τρόπο, ένας «πολίτης Κέην», γιατί αναγκάζεται να βάλει την οικογένεια σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με το επάγγελμα. Ένας «πολίτης Κέϊν» είναι επίσης και η γυναίκα με την εργασία της έξω απ΄ το σπίτι, όταν αναγκάζεται να βάλει σε δεύτερη μοίρα την οικογένεια, χάριν της επαγγελματικής επιτυχίας.
Ο Κέϊν δημιούργησε μια οικονομική αυτοκρατορία, αλλά δεν έδινε σ΄ αυτήν μεγαλύτερη σημασία από αυτήν που είχε η ανάμνηση του «ρόουζμπαντ» , του μικρού έλκυθρου, με το οποίο έπαιζε όταν ζούσε με τους γονείς του. Ο Κέϊν, με δυο λόγια, υπήρξε ένας άνθρωπος που απέκτησε τα πάντα και έχασε τα πάντα
Είναι απορίας άξιον, πώς ένας τέτοιος άνθρωπος, με τόσο μεγάλες ικανότητες, δεν μπορούσε να κοιτάξει στην ψυχή του, για να δει από τι πάσχει και να τη θεραπεύσει. Ίσως η πάθησή του ήταν ακριβώς σ΄ αυτό το «κοίταγμα», στην αποφυγή του να κοιτάξει μέσα στην ψυχή του.
Κάνει εντύπωση το γεγονός ότι από ένα τέτοιο έργο λείπει εντελώς το παραμικρό ίχνος θρησκευτικότητας , πράγμα που αφαιρεί από το έργο την ιδιότητα του μεγάλου, αφού κάθε μεγάλη Τέχνη είναι θρησκευτική. Η απουσία θρησκευτικής ζωής είναι και η μεγάλη τραγωδία της ζωής του ήρωα του έργου και του κάθε ανθρώπου που απομακρύνθηκε απ΄ το Θεό.
« Η θρησκεία είναι αναπόσπαστα δεμένη με την επίγνωση των αδυναμιών μας. Η επίγνωση αυτή βρίσκεται στο κέντρο της θρησκευτικής κοσμοαντίληψης. Να είσαι θρήσκος σημαίνει να αναγνωρίζεις την αναξιότητα και να αναλαμβάνεις την ευθύνη για τη διόρθωσή της. Πριν απ΄ το Χριστό, οι άνθρωποι βίωναν το Θεό (ή τους θεούς) ως κάτι έξω από αυτούς. Μετά το Χριστό, οι άνθρωποι (όχι όλοι, αλλά αυτοί που έμαθαν να βλέπουν δι’ Αυτού) βιώνουν τον Θεό μέσα τους. Έτσι ώστε να μπορούμε να λέμε ότι, δια του Χριστού, ο Θεός εισήλθε στον άνθρωπο. Δια του Χριστού έγινε ο Θεός άνθρωπος» (Βιτγκεστάϊν)
Το τελευταίο πλάνο της ταινίας, δείχνει την καταμέτρηση ενός πλήθους αντικειμένων στις συσκευασίες τους, στον πελώριο άδειο πύργο, όπου κείται το πτώμα του πολίτη Κέϊν, κι από όπου αναδύεται μαύρος καπνός πίσω από κιγκλιδώματα που θυμίζουν φυλακή. «Έτσι είναι αυτή η ζωή, καπνός που φεύγει, στάχτη που μένει» (Ασί ες λα βιντα κουέστα: φούμο κε σάλε, τσένερε κε ρέστα).
Κάθε άνθρωπος έχει μέσα στην ψυχή του έναν ιερό χώρο, έναν ποιοτικό κόσμο, στον οποίο τοποθετεί τα πρόσωπα, που ικανοποίησαν κάποτε τις απόλυτες ανάγκες του, τον πατέρα και τη μητέρα. Κανείς δεν μπορεί να τους βγάλει από εκεί, χωρίς να πληγώσει αθεράπευτα την ψυχή του. Αυτό να έχουν στο νου τους οι γονείς, για να μην κατηγορούν ο ένας τον άλλον, όταν χωρίζουν, προκαλώντας αθεράπευτα τραύματα, στις ψυχές των παιδιών τους.

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ


Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Είναι ένας Ινδός φιλόσοφος, ο Μαχάρσι, που όλο το έργο του συνοψίζεται σε δύο μόνο λέξεις, «ποιος είμαι;». Στην Ανατολή τους αρέσει να ασχολούνται με το μικρό αντικείμενο. Ένας γλύπτης π.χ. μπορεί να σκαλίζει μια ζωή ένα μικρό πράγμα. Φαίνεται ότι το αντικείμενο με το οποίο ασχολούνται είναι το κίνητρο, για να γνωρίσουν τον εαυτό τους, με την επιμονή επάνω σε ένα μικρό αντικείμενο;
Το τέλος των ελληνικών παραμυθιών είναι «κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς ακόμα καλύτερα». Τα λόγια αυτά είναι μια ευχή για το καλύτερο. Ένας συνάδελφός μου στη Βέροια τέλειωνε το λόγο του πάντα με αυτήν την επωδό: «Θα σιάξουν όλα». Είναι το ίδιο με το «έζησαν καλά και εμείς ακόμα καλύτερα».
Τα κινέζικα παραμύθια έχουν άλλο τέλος, οπωσδήποτε αισιόδοξο, αλλά με έναν όρο, που αποτελεί μια πνευματική υποθήκη. Οι Κινέζοι είναι πρακτικοί. Οι ευχές τους είναι συγκεκριμένες δεν είναι αόριστες. Δεν λένε μόνο τί να κάνουν για το καλό, αλλά και πώς να το κάνουν. Το τέλος των κινέζικων παραμυθιών είναι αυτό: «Αυτός που ξέρει πώς να το ζει το πνεύμα, δεν φοβάται θάνατο.» Άρα προτρέπουν τα παιδιά να μάθουν πώς να ζουν το πνεύμα.
Το πώς να ζούμε το πνεύμα εξαρτάται πόσο γνωρίζουμε ποιοί είμαστε. Αν δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας ούτε το πνεύμα θα ξέρουμε πώς να το ζούμε. Το πνεύμα δεν είναι άσχετο με τον εαυτό μας. Το αντίθετο συμβαίνει. Το πνεύμα είναι ο εαυτός μας μαζί με το σώμα φυσικά. Είμαστε άνθρωποι και όχι άγγελοι.
Πώς μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας; Πώς θα ξέρουμε ποιοι είμαστε; Πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσουμε τον εαυτό μας είναι να τον αγαπήσουμε όπως είναι. Αλλιώς δεν θα ξέρουμε τον εαυτό μας. Και για να τον αγαπήσουμε τον εαυτό μας όπως είναι, χρειάζεται θάρρος, που δεν το διαθέτει κανείς, ,από ό,τι λέει η επιστήμη της ψυχολογίας. Δεν μπορούμε μόνοι μας να εξηγήσουμε τα όνειρά μας και να γνωρίσουμε το Ασυνείδητό μας. Αυτός είναι ο λόγος ίσως που είμαστε εκ φύσεως κοινωνικά όντα και μόνο μέσα απ΄ τους άλλους γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Μέσα απ΄ τους άλλους που μας αγαπούν όπως είμαστε.

12.11.17

ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ*

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

«Η ζωή στους διάφορους σιδηροδρομικούς σταθμούς, επάνω σε βαλίτσες και μ’ όλες τις ταλαιπωρίες που συνδέονται μ’ αυτά τα ταξίδια, συνεχίζεται. Η Λάρα στο χωριό με πυρετό. Ω Θεέ μου! Είναι αδύνατον να ζούμε μ’ αυτό τον τρόπο!(…)
Θεέ μου! Πόσο αβάσταχτη είναι αυτή η θλίψη! Νομίζω πως θα καταρρεύσω. Νιώθω τόση ερημιά… Κι αυτό το αίσθημα γίνεται χειρότερο, όταν αρχίζεις να συνειδητοποιείς πως μοναξιά σημαίνει θάνατος. Όλοι μ’ έχουν προδώσει ή εξακολουθούν να με προδίδουν. Είμαι εντελώς μονάχος.(…) Πόσο φριχτό είναι να είσαι μόνος! Δεν θέλω να ζήσω άλλο. Φοβάμαι. Η ζωή μου έχει γίνει ανυπόφορη.»
Ο Ταρκόφσκι, στη ζωή του και στο έργο του εκφράζει την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος δεν υποφέρει μόνο από την μοναξιά που προέρχεται από την αποξένωση από τους άλλους, αλλά και από την χειρότερη ακόμα μοναξιά της αποξένωσης από τον εαυτό του
Συνήθως αγάπη του εαυτού εννοούμε την φιλαυτία και γι’ αυτό δεν μιλάμε για την αγάπη του εαυτού γιατί φοβούμαστε την κατηγορία της φιλαυτίας. Δεν θέλουμε να είμαστε φίλαυτοι. Η αγάπη του εαυτού έχει κακή έννοια και την αγνοούμε και μαζί με αυτήν αγνοούμε και την αγά.πη του εαυτού μας με την καλή έννοια. Ποια είναι η καλή έννοια; Είναι η αγάπη του εαυτού που διώχνει το φόβο απ΄ την ψυχή. Πώς αγαπάμε την ψυχή μας με την καλή έννοια; Την αγαπάμε, αν μας αγαπάνε όπως είμαστε. Αν βρεθεί να μας αγαπήσει κάποιος όπως είμαστε, θα τολμήσουμε κι εμείς να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, όπως είναι. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της ταινίας του Μπέργκμαν «Φθινοπωρινή συμφωνία». Να γιατί ο Μπέργκμαν έβλεπε τις ταινίες του Ταρκόφσκι δέκα φορές!
Κι αν δεν βρίσκεται κανείς που να τον εμπιστευτούμε τόσο ώστε να του ανοίξουμε την καρδιά μας και να μας αγαπήσει όπως είμαστε, τί μπορούμε να κάνουμε; Μπορούμε να ανοίξουμε την καρδιά μας στον Ιησού. Αυτός μας αγαπάει όπως είμαστε. Αλλά δεν μπορούμε ούτε αυτό να το κάνουμε, αν δεν έχει για μας η πνευματική ζωή υπόσταση. Αν δεν πιστεύουμε στην πνευματική ζωή. Αν δεν θεωρούμε τις σκέψεις μας και τα αισθήματά μας πραγματικά, όπως είναι. Αν θεωρούμε το πνεύμα ανυπόστατο δεν θα μας βοηθήσει η πνευματική σχέση με κανέναν ούτε με τον Ιησού Χριστό.
*
Αντρέι Ταρκοφσκι, Μαρτυρολόγιο, Ημερολόγια 1970-1986 , Εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ, σ.224

11.11.17

Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η ΖΩΗ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Αν ο φιλόσοφος Θορώ, που για να βοηθήσει τους συνανθρώπους του έμεινε στη φυλακή, γιατί αρνιόταν να πληρώσει τους φόρους σε μια πολιτεία που δεν καταργούσε τη δουλεία, αν αυτός ο άνθρωπος λέει για τον εαυτό του πως δεν γνώρισε ούτε θα γνωρίσει ποτέ άνθρωπο χειρότερο από αυτόν, τί να πω εγώ;
Πώς τολμώ να κρίνω τους φίλους; Μια δικαιολογία υπάρχει μόνο, πως όλοι ζούμε με τους δαίμονες. Ποιός μπορεί να τους νικήσει μια για πάντα; Αν τα χτυπήματά τους άφηναν σημάδια, θα βλέπαμε τις πληγές που μας προκαλούν οι αγώνες με τους δαίμονες.
Μια φορά ρώτησα ένα φίλο, που τον θαύμαζα γιατί ήταν πολύ δυνατός άνθρωπος και για μένα ξεχωριστός καλλιτέχνης, ήταν ζωγράφος, τον ρώτησα πώς αυτός με την δύναμη και το θάρρος, που διέθετε, καπνίζει τσιγάρο. Μου είπε: δίνω κάτι στο δαίμονα, για να μην με κατασπαράξει.
Το γράψιμο συχνά ανταγωνίζεται τη ζωή. Γι΄ αυτό ο Ρομπέρτος έλεγε, πως μετά το γράψιμο είναι η ζωή! Δηλαδή ότι η ζωή έχει αξία. Το γράψιμο είναι ένας είδος προπόνησης για τη ζωή.
Με αυτόν τον ανταγωνισμό ανάμεσα στο γράψιμο και στη ζωή, συχνά αδικείται η ζωή. Πώς αδικείται; Αδικείται γιατί θυσιάζεται η αλήθεια μπροστά στην αισθητική επινόηση. Αυτό που λένε οι Ιταλοί, si no e vero, pero e bene trovato, δηλαδή ακόμα κι αν δεν είναι αλήθεια, πάντως είναι καλά ειπωμένο. Έτσι αν κάτι βγαίνει από το εσωτερικό μας ηφαίστειο, θυσιάζουμε καμιά φορά την αλήθεια στο πάθος. Κι η αλήθεια είναι ότι αγαπώ τους φίλους μου!
Διάβασα ένα επίγραμμα του Ερνέστο Καρντενάλ. Είχε χωρίσει με το κορίτσι του και το έγραψε. Λέει το επίγραμμα, "με το χωρισμό μας, χάσαμε κι οι δυο, αλλά εσύ χάνεις περισσότερο, γιατί εγώ θα αγαπήσω κι άλλη, όπως εσένα, αλλά εσένα δεν θα βρεθεί κανείς να σ' αγαπήσει, όπως εγώ.".Μου άρεσε το αισθητικό εύρημα, και επειδή τα γραπτά μου είναι από εδώ κι από εκεί, το κόλλησα κάπου, που δεν κολλάει. Γι' αυτό τώρα λέω στον εαυτό μου κι εγώ΄, σαν τον φιλόσοφο Θορώ, που τον αγαπώ, ότι δεν γνώρισα ούτε θα γνωρίσω χειρότερο άνθρωπό από μένα.

10.11.17

ΜΙΑ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΜΥΘΟΥ ΤΗΣ ΣΦΙΓΓΑΣ



Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Μας ενδιαφέρει να πατάμε σταθερά τα πόδια μας στη γη. Να γνωρίζουμε αυτό που είμαστε κι αυτό που είναι ο κόσμος, στον χρόνο και στον τόπο όπου ζούμε. Ο Ιησούς είπε να ζούμε σ’ αυτόν τον κόσμο, χωρίς να είμαστε από τα στοιχεία αυτού του κόσμου. Γνωρίζουμε τα στοιχεία αυτού του κόσμου, από τα οποία δεν θέλουμε να είμαστε. Δεν αγνοούμε τις μεθόδους του Κακού. Τα στοιχεία αυτά είναι; Το ψεύδος, η κλοπή και τα παρόμοια που περιέχονται όλα μέσα στην έννοια της υπερηφάνειας, Προσέχουμε να μην μπει η υπερηφάνεια αυτή στην καρδιά μας γιατί διώχνει τη χάρη και τη θέση της χάρης στην καρδιά μας την καταλαμβάνει η υπερηφάνεια. Αν δούμε αυτό το βδέλυγμα να βρίσκεται στον τόπο που δεν του ανήκει στην καρδιά μας, να βάλουμε σαν πρώτη προτεραιότητα στη ζωή μας, το να βγάλουμε απ΄ την καρδιά μας την υπερηφάνεια.
Μια παραλλαγή του αρχαίου Μύθου της Σφίγγας είναι κάπως έτσι. Αυτοί που δεν ενδιαφέρονταν για τη χάρη μέσα τους, δεν έχαναν τη ζωή τους, όπως έχαναν τη ζωή τους οι άλλοι που δεν εύρισκαν την σωστή απάντηση, αλλά έχαναν κάθε τι για το οποίο άξιζε να ζουν. Περίπου όπως συμβαίνει σήμερα που έχουμε όλα αυτά που χρειαζόμαστε, αλλά δεν τα χαιρόμαστε. .

9.11.17

ΔΥΝΑΜΙΣ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Μ’ αρέσει στην Εκκλησία, όταν βγαίνει ο ιερέας στην Ωραία Πύλη, και εύχεται μεγαλοφώνως «ΔΥΝΑΜΙΣ». Πιστεύω ότι η δύναμη αυτή είναι ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, η οποία γίνεται αισθητή σε μας γιατί δίνει ζωή στο πνεύμα και στο σώμα μας. Στο Σύμβολο της Πίστεως ονομάζουμε το Άγιο Πνεύμα «ζωοποιό», που με τις άκτιστες Ενέργειές Του (Θεία Χάρη)  δίνει ζωή, αναζωογονεί, αναγεννά, ξανανιώνει τα πάντα, γιατί γεμίζει με την παρουσία Του τα πάντα. Αυτό που εξαρτάται από εμάς είναι, να κρατάμε με την προσοχή και την κατάλληλη άσκηση, πάντα ανοιχτά τα κανάλια στα οποία κυκλοφορεί η Άκτιστη Ενέργεια, η Θεία Χάρη του Αγίου Πνεύματος παντού στο σώμα μας και στην ψυχή μας.
Η ενέργεια αυτή είναι του Αγίου Πνεύματος (άκτιστη) και δεν είναι ενέργεια του κτιστού κόσμου, όπως νομίζουν στη Δύση, γιατί στη Δύση, μετά το Σχίσμα, δεν διακρίνουν την ουσία του Θεού και τις ενέργειες του Θεού και θεωρούν τη χάρη του Θεού κτιστή, δηλαδή όχι του Θεού, αλλά ως ένα από στοιχεία αυτού του κόσμου.
Η Δύση προσπαθεί να εξηγήσει με τη λογική της Θεία Χάρη: Αφού κανείς δεν γνωρίζει την ουσία του Θεού ούτε τη Θεία Χάρη γνωρίζει. Αλλά η χάρη δεν είναι άγνωστη στον άνθρωπο. Άρα η Χάρη δεν είναι του Θεού, αλλά του κτιστού αυτού κόσμου. Ο συλλογισμός αυτός της Δύσης, στην πράξη σημαίνει ότι διαχειριστής αυτής της χάρης δεν είναι ο Θεός, αλλά είναι ο εκπρόσωπός του στη γη. (καισαροπαπισμός, συγχωροχάρτια).
Την άκτιστη θεία χάρη εννοεί ο Ιησούς όταν λέγει να ζούμε σε αυτόν τον κόσμο, αλλά να μην είμαστε από τα στοιχεία αυτού του κόσμου, αλλά από τα στοιχεία της άκτιστης θείας χάρης, όταν επιτρέπουμε στη θεία χάρη να μας επισκεφτεί.
Στο εθιμκό δίκαιο , όταν μιλούμε για κάποιο έθιμο, που δεν γνωρίζουμε την πηγή του , χρησιμοποιούμε την αρχαιοπρεπή έκφραση «ουδείς οίδε εξότου φάνη», που σημαίνει κατά λέξη, «κανένας δεν ξέρει πότε φάνηκε». Κανένας λοιπόν δεν ξέρει πότε φάνηκαν οι εθιμικοί κανόνες, που ενώ είναι γνωστοί στους απλούς ανθρώπους του λαού μας, η επιστήμη τους αγνοεί. ΟΙ απλοί άνθρωποι γνωρίζουν τέτοιους εθιμικούς κανόνες του εθιμικού πολιτισμού, οι οποίοι έφθασαν μέχρις αυτούς «πάππον προς πάππον», απ΄ τον ένα παππού στον άλλον. Υπάρχει ένας ολόκληρος πολιτισμός που διαδόθηκε προφορικά από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα , που μόνο λίγοι ερευνητές, από τους επιστήμονες, ανακαλύπτουν κατά καιρούς κάποιους κανόνες του και τους φέρνουν στο φως.
Η αγράμματη γιαγιά μου γνώριζε, από τη γιαγιά της και εκείνη από τη δική της γιαγιά, πού βρίσκεται το κέντρο της δύναμης (ζωτικής ενέργειας) στο σώμα και μπορούσε να διεγείρει το κέντρο αυτό της δύναμης , για να ρέει η δύναμη ελεύθερα στα κανάλια της, όταν αισθανόμαστε εκείνη την γενική καταβολή της δύναμης στο σώμα μας και στο πνεύμα μας, που γίνεται αισθητή σαν μια γενική αδιαθεσία. Γνώριζε πώς ανοίγουν τα κανάλια της δύναμης για να κυκλοφορεί ελεύθερα η ζωτική αυτή ενέργεια παντού σε όλο το σώμα, ώστε να λειτουργούν ανεμπόδιστα τα διάφορα συστήματα και τα αντίστοιχα όργανά του.

8.11.17

Η ΧΑΡΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ !

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Όλη η χαρά του καφέ, για μένα, είναι γιατί προσφέρεται , όπως προσφέρεται ένα δώρο σε φίλο και τίποτε δεν με εμποδίζει να νιώθω σαν ένας που δέχεται από τους φίλους του κάποιο δώρο.

Πολύ περισσότερο από τα δώρα, γιατί ενώ ο καφές μου προσφέρεται κάθε μέρα για χρόνια, σαν μια φιλία που διαρκεί, τα δώρα, δεν προσφέρονται κάθε μέρα, αλλά πρέπει να περιμένεις τα Χριστούγεννα και στην ονομαστική σου εορτή, αν είσαι τυχερός και σε θυμηθούν οι φίλοι σου.

Ένα δώρο είναι και ο καφές,ένα δώρο φίλων, γιατί αν ο σερβιτόρος κι ο ιδιοκτήτης του καφέ δεν ήταν φίλοι κι ήταν εχθροί σου , δεν θα σε σέρβιραν ποτέ και θα σ' άφηναν να περιμένεις, μέχρι να απελπιστείς και να φύγεις
.
Δεν γίνεται όμως αυτό, γιατί μια ευγενική κοπέλα θα σε εξυπηρετήσει τόσο καλά, που θα αναρωτηθείς, αν σ' αρέσει ο καφές ή η εξυπηρέτηση. Μάλλον το δεύτερο. Με τίποτε δεν θα ευχαριστιόσουν να πιεις τον καφέ σου στο σπίτι σου. Η κοπέλα θα σου πει και μια ευχή. Στο σπίτι σου ποιός έχει όρεξη να σου σου λέει κάθε μέρα μια ευχή για να χαρείς;

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Τί σημαίνει να είναι κανείς μοναδικός; Από μια άποψη σημαίνει ότι έχει αξία από μόνος του , αν βέβαια μπορεί να αναγνωρίσει την αξία του αυτή. Η Γραφή λέει ως προς αυτό δύο πράγματα: ότι έχουμε μέσα μας έναν θησαυρό και ότι η βασιλεία του Θεού είναι μέσα μας.
Το γεγονός αυτό δεν μας γλιτώνει από την μοναξιά. Τί θησαυρός είναι αυτός που δεν μας προστατεύει από το πικρό αίσθημα της μοναξιάς; Αν αισθάνομαι μοναξιά, τί σημασία έχει που ξέρω ότι ειμαι μοναδικός; Μοναδικός θα είχε σημασία αν δεν ένιωθα μοναξιά. Μπορεί να θεραπεύσει τη μοναξιά μου το αίσθημα ότι είμαι μοναδικός κι οι άλλοι είναι μοναδικοί; Η πίστη στην μοναδικότητα ίσως βοηθάει, αν δεν πιστεύουμε στην αυταπάτη ότι ανήκουμε σε ανθρώπους και μας ανήκουν οι άνθρωποι. Δεν ανήκουμε σε κανέναν ούτε μας ανήκει κανείς. Αυτό εννοούν οι Άραβες όταν λένε ότι η όμορφη γυναίκα είναι σαν τον έναστρο ουρανό, όλοι την θαυμάζουν αλλά δεν ανήκει σε κανέναν. Αυτό ισχύει για κάθε άνθρωπο που θα θέλαμε να είναι δικός μας. Δεν μπορεί να είναι δικός μας.
"Τρεξε ελεύθερος σαν το ζαρκάδι πάνω στα βουνά με τα αρώματα",λέει η αγαπημένη στον καλό της, στο Άσμα Ασμάτων, όταν τον συναντάει ύστερα από αγωνιώδη αναζήτηση. Αυτό πρέπει να πούμε κι εμείς στον κάθε άνθρωπο, που επιθυμούμε να τον κάνουμε κτήμα μας. Κανένας άνθρωπος δεν είναι κτήμα.
Για να γλιτώσουμε από το φόβο της μοναξιάς πρέπει να πιστέψουμε στην μοναδικότητα με την έννοια της ελευθερίας. Αν είμαστε μοναδικοί , είμαστε και ελεύθεροι, που σημαίνει δεν μας ανήκει κανείς ούτε ανήκουμε σε κανέναν.
Ξόδεψα τη ζωή μου επισκεπτόμενος φίλους, λέει ο ήρωας της αριστουργηματικής ταινίας "Οι φάλαινες του Αυγούστου", τον οποίον υποδύεται ο ηθοποιός Βίνσεντ Πράϊτ. Εννοεί ότι οι φίλοι του είναι ελεύθεροι, δεν τους κουβαλάει μαζί του, αλλά κι αυτός είναι ελεύθερος, ,πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να ξανοίγεται προς τους άλλους και να επικοινωνεί μαζί τους. Τελικά η ομορφιά ελκύει τον έναν προς τον άλλον, αλλά η επικοινωνία θα μας σώσει, όταν είναι άμεση και ειλικρινής. Την επικοινωνία αυτή αναζητάμε κι η επικοινωνία αυτή εμποδίζεται, όταν κλεινόμαστε στον εαυτό μας και ούτε πάμε προς τους άλλους ούτε τους άλλους δεχόμαστε , όταν έρχονται προς εμάς. Θάρθει εποχή λένε οι προφητείες που ο άνθρωπος θα διανύει δρόμο πολύ ώσπου να συναντήσει, αν είναι να συναντήσει έναν άνθρωπο. Αυτή είναι ίσως η εποχή μας, εποχή των τελευταίων πραγμάτων. Μαζί με την εμβάθυνση στο μοναδικό πρέπει να εμβαθύνουμε και στο ωραίο. Και το μοναδικό και το ωραίο είναι ελεύθερα από ιδιοτέλεια. Οι μποέμ ήταν φτωχοί. Όταν όμως έπεφταν χρήματα στα χέρια του έκαναν στον εαυτό τους ακριβά άχρηστα δώρα. Το ωραίο (και το μοναδικό) αγαπάει να κρύβεται, λέει ο Ηράκλειτος. Αυτό σημαίνει ότι για τον πρακτικό άνθρωπο που αναζητάει το ωφέλιμο και το χρήσιμο, είναι άχρηστο!