29.6.09

Μόσχος Εμμ. Λαγκουβάρδος , «Χάρη στην αγάπη ζω»

Πριν να καταλάβω γιατί σκοτώνονται οι άνθρωποι μεταξύ τους (ακόμα δεν κατάλαβα παρόλο που κοντεύει να τελειώσει η ζωή μου), ένιωσα ότι δεν υπάρχει τίποτε ανώτερο από την αγάπη και την καλοσύνη. Όταν έχασα τον πατέρα μου και έμεινα ορφανός στα τρία μου χρόνια, ο Θεός με λυπήθηκε και τα έφερε έτσι, ώστε να με μεγαλώσουν καλοί άνθρωποι, οι παππούδες μου, η μητέρα μου κι ο πατριός μου. Κοντά τους έμαθα να εμπιστεύομαι την αγάπη και την καλοσύνη. Πίστευαν πάνω από όλα στην αγάπη και στην καλοσύνη κι έτσι από μικρό παιδί με έκαναν να πιστέψω κι εγώ. Η αγάπη μου για τα πρόσωπα αυτά έγινε το θεμέλιο της δικής μου εμπιστοσύνης στην αγάπη και στην καλοσύνη των ανθρώπων.
Από μικρό παιδί είχα μια τάση στα ατυχήματα. Όπου κι αν πήγαινα , εκδρομές, προσκυνήματα σε μοναστήρια, ορειβασίες, κάτι επικίνδυνο για την υγεία μου, για τη σωματική μου ακεραιότητα ή και για τη ζωή μου θα μου συνέβαινε. Και πάντα σωζόμουν την τελευταία στιγμή από εκεί όπου δεν το περίμενε κανείς. Κάποιος θα βρισκόταν να με σώσει από ατύχημα ή από ξαφνική αρρώστια ή από οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς.
Ενώ όλος ο κόσμος λάβαινε τα μέτρα και κατόπιν ήταν ήσυχος ότι τίποτα δεν θα συμβεί, σε μένα συνέβαινε το αντίθετο. Ήμουν βέβαιος ότι κάτι αναπάντεχο μπορεί να μου συμβεί από στιγμή σε στιγμή, κάτι που με τίποτα δεν μπορούσα να το προβλέψω , γι΄ αυτό και δεν έδινα σημασία στις προετοιμασίες.
Μια φορά πήγα μαζί με άλλους στη Σαμαρίνα και από εκεί ανεβήκαμε στο Σμόλικα , δώδεκα ώρες δρόμο πήγαινε-έλα, σκαρφαλώνοντας σε κατσάβραχα, κατρακυλώντας σε σάρες κι απότομες κατηφοριές. Δεν είχα πάρει τίποτε μαζί μου, δεν ήταν η πρώτη φορά που δεν είχα πάρει μαζί μου τίποτα. Το βράδυ πήγαμε σε μια ταβέρνα και έφαγαν όλοι ψητό κρέας, ενώ εγώ ζήτησα να φάω κάτι λαδερό. Ο ταβερνιάρης μου έδωσε ένα πιάτο, το τελευταίο, φασολάδα, που όμως δεν έφαγα ούτε μια κουταλιά, γιατί στη μέση του πιάτου κειτόταν ανάσκελα μια χοντρή μαύρη μύγα. Την άλλη μέρα έκαναν όλη την πορεία νηστικός κι απ΄ το πολύ νερό που ήπια οι σακούλες κάτω από τα μάτια μου έγινα τόσο μεγάλες, σαν δυο αυγά.
Η εμπιστοσύνη μου στην αγάπη και στην καλοσύνη των ανθρώπων, παρόλα τα αντίθετα παραδείγματα, δεν κλονίστηκε ποτέ. Κάθε φορά που κάτι με διαψεύδει απλώς σκέφτομαι, ότι η πορεία των ανθρώπων προς τα εκεί οδηγεί, με όλες τις παλινδρομήσεις της. Πιστεύω ότι το μέλλον ανήκει στο εκλεπτυσμένο. Αν ακόμα, η μεγάλη αυτή αλήθεια δεν γίνεται αποδεκτή από όλους τους ανθρώπους , δυο χιλιάδες χρόνια μετά το Χριστό, αυτό δε σημαίνει ότι το εκλεπτυσμένο δεν είναι ωραιότερο και ανώτερο, όπως το λουλούδι είναι το ωραιότερο μέρος του φυτού. Το ίδιο με την αγάπη και την καλοσύνη. Δεν έχει σημασία αν δεν πιστεύουν όλοι σ΄ αυτήν. Η άγνοια, η πλάνη, το ψέμα απλώς εμποδίζουν την πορεία του ανθρώπου, προς τον αληθινό του προορισμό. Δεν είναι αυτά ο προορισμός του ανθρώπου.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"

25.6.09

Μόσχος Εμμ. Λαγκουβάρδος, Ο δρόμος της επιστροφής

Ο δρόμος της επιστροφής είναι το μακρύ και επίπονο ταξίδι της επιστροφής απ΄ το σκοτάδι της ασυνειδησίας στο φως της καθαρής συνείδησης. Είναι ο αντίστροφος δρόμος από εκείνον που με έβγαλε απ΄ τη διάφανη γαλήνη της αγνότητας και της αθωότητας και με οδήγησε στο σκοτάδι των παθών, στην αγωνία, στην απελπισία, στη λύπη, που ζώ για πράγματα που θα χαθούν.
Επειδή απομακρύνθηκα απ΄ το Θεό, επειδή δεν υπήρχε αγάπη, όλες οι καλές πραμμάτειες που μου χάρισε ο Θεός μετατράπηκαν σε πάθη. Η χαρά του έρωτα έγινε φιληδονία, η χαρά του εαυτού έγινε εγωισμός και υπερηφάνεια, η χαρά της τροφής έγινε πολυφαγία, έτσι έγινε με όλες τις δωρεές και τις ευεργεσίες του Θεού.
Τώρα πρέπει να ακολουθήσω τον αντίστροφο δρόμο, το δρόμο της επιστροφής εκεί από όπου έφυγα. Πρέπει να μαραθούν τα πάθη για να επιστρέψω στην καθαρότητα της καρδιάς. Όπως το μωρό πρώτα απογαλακτίζεται, αποκόπτεται απ΄ το δεσμό του με τους μαστούς της μητέρας του και κατόπιν δέχεται στερεά τροφή. Πρώτα πρέπει να αποκοπώ απ΄ τα δεσμά των παθών και μετά να επιστρέψω στην αρχική αγνότητα και αθωότητα.
Είναι άραγε αυτό εφικτό σε ένα συνηθισμένο άνθρωπο, όταν ξέρουμε ότι οι άγιοι ζητούσαν με την προσευχή τους όλη τους τη ζωή απ΄ το Θεό, να διαλύσει το σκότος μέσα τους. «Κύριε, διάλυσόν μου το σκότος» προσευχόταν επί τρία χρόνια ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Ή μήπως ο συνηθισμένος, ο καθημερινός άνθρωπος που ζει μέσα στον κόσμο είναι καταδικασμένος να ζει διαρκώς στο σκότος της αγωνίας και της απελπισίας, στο διαρκές χάος, αυτό που με πίκρα εκφράζει με τα λόγια αυτά: «Δεν βρίσκεις άκρη. Πουθενά δε βρήκα τη γαλήνη. Δεν υπάρχει ευτυχία. Στιγμές μόνο ευτυχίας υπάρχουν.» Μόνο ο ποιητής δεν παύει να ελπίζει ακόμα και στο ανέλπιστο. Ο ποιητής τραγουδάει: «Ο παράδεισός μου, διάφανη γαλήνη.» Ο στίχος αυτός του Λόρκα, έχει το ίδιο νόημα με τους στίχους του Δαβίδ «καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί ο Θεός και πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου.»Αλλά αν υπάρχει ελπίδα για έναν άνθρωπο, για όλους υπάρχει ελπίδα.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"

22.6.09

Μόσχος Εμμ. Λαγκουβάρδος, Οι δύο κόσμοι

«Εάν γαρ μη πιστεύσητε ότι εγώ ειμί, αποθανείσθε εν ταις
αμαρτίαις υμών» (Ιωάν. η΄, 21-30)

Συνάντησα το πρωί στο δρόμο, επιστρέφοντας από την πρωϊνή άσκηση ( 40 λεπτά της ώρας έντονο περπάτημα) κάποιο γνωστό μου υπέρβαρο. Πήγαινε με το πάσο του στη δουλειά του (καθιστική δουλειά γραφείου). «Ασκείσαι καθόλου»; Τον ρώτησα. «Όχι. Προτιμώ το ευ ζην».
Ζούμε στην ίδια πόλη, είμαι κι εγώ ένας υπέρβαρος, όχι στα μέτρα του γνωστού μου, ωστόσο πάνω απ΄ το κανονικό κι όμως ανήκουμε σε δυο διαφορετικούς κόσμους. Εκείνος ζη στον κόσμο του, τον κόσμο του «ευ ζην» κι εγώ στον κόσμο της άσκησης. Για τον γνωστό μου η άσκηση είναι ταλαιπωρία, ενώ για μένα η άσκηση είναι χαρά. Για μένα το δικό του «ευ ζην» δεν είναι παρά «εγκατάλειψη». Ο άνθρωπος αυτός εγκατέλειψε τον εαυτό του στην τύχη του.
Έφερα δυο παραδείγματα δύο διαφορετικών κόσμων. Δυο άνθρωποι που ζουν στην ίδια χώρα, στην ίδια πόλη, έχουν τα αυτά ήθη και έθιμα, αλλά ανήκουν σε διαφορετικούς κόσμους, έχουν διαφορετικούς προσανατολισμούς, διαφορετικούς στόχους και διαφορετικούς σκοπούς, διαφορετικές αντιλήψεις, με ένα λόγο έχουν «διαφορετική νοοτροπία». Ούτε αυτός είναι εύκολο να αλλάξει τη νοοτροπία του, ούτε εγώ. Το σπουδαιότερο είναι ότι κανείς από τους δυο δεν θέλει να αλλάξει. Κι οι δυο πιστεύουμε ότι αυτό που κάνουμε είναι το καλύτερο.
Δυο κόσμοι τόσο διαφορετικοί κι όμως κι οι δυο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, το σωματικό. Κι οι δυο αφορούν την σωματική και την ψυχική κατάσταση. Πόσο μάλλον διαφέρει ο κόσμος του πνεύματος. «Να ζείτε σ΄ αυτόν τον κόσμο αλλά να μην είστε από τα στοιχεία αυτού του κόσμου», λέει το Ευαγγέλιο. Ο πνευματικός άνθρωπος είναι όμοιος με τους άλλους, αλλά και εντελώς διαφορετικός. Ο πνευματικός έχει διαφορετικό προσανατολισμό. Δυο άνθρωποι στην ίδια πόλη, κάνουν τις ίδιες δουλειές, μιλούν την ίδια γλώσσα, κι όμως με τόσο διαφορετική κατεύθυνση: ο ένας τραβάει προς την Ανατολή κι ο άλλος προς τη Δύση. Ο ένας έχει οδηγό, ο άλλος έχει οδηγό τον εαυτό του. Όταν είναι πολλοί μοιάζουν με πρόβατα δίχως ποιμένα. Δεν αναγνωρίζουν άλλη αυθεντία πέρα απ΄ τον εαυτό τους.
Ο άνθρωπος του κόσμου τούτου είναι γνωστός στους πάντες. Είναι τόσο γνωστός, που μπορούμε να πούμε ότι είναι ο συνηθισμένος άνθρωπος. Άλλωστε είναι αυτός που προβάλλεται με κάθε τρόπο και με κάθε μέσο. Ο ίδιος ελέγχει όλα τα μέσα προβολής και αυτοπροβολής. Λογικό είναι να τον γνωρίζουν οι πάντες.
Αντιθέτως τον πνευματικό άνθρωπο λίγοι τον γνωρίζουν, γιατί αποφεύγει την προβολή. Το πρώτο σκαλοπάτι στην πνευματική ζωή είναι η ταπείνωση. Δεν είναι πνευματικός αυτός που δεν είναι πράος και ταπεινός. Για τον πνευματικό άνθρωπο γράφω αυτές τις γραμμές. Τον πνευματικό ζηλεύουμε και αγωνιζόμαστε με τη δύναμη του Θεού να τον φτάσουμε οι πιστοί στο Χριστό, αλλά απέχουμε πολύ από αυτόν. Η ελπίδα όμως δεν μας εγκαταλείπει.
Άρχισα να γράφω τις γραμμές αυτές μετά την πρωινή ανάγνωση της περικοπής του Ευαγγελίου, που αναφέρεται στον πνευματικό κόσμο, για τον οποίο μίλησε ο Ιησούς προς τους Ιουδαίους που πήγαν να τον ακούσουν: «Υμείς εκ των κάτω εστέ, εγώ εκ των άνω ειμί. υμείς εκ του κόσμου τούτου εστέ, εγώ ουκ ειμί εκ του κόσμου τούτου.»
Παραθέτω , για να χαρείς , ευγενικέ αναγνώστη, ένα μικρό απόσπασμα , σε πρόχειρη μετάφραση, από το ημερολόγιο του Τόμας Μέρτον, (έκδ. Άντριους και Μακ Μιλ, Εταιρεία Πανεπιστημιακών Εκδόσεων, Νέα Υόρκη, 1981).Διαβάζοντας τις σκέψεις αυτές του Μέρτον σχηματίζει κανείς μια εικόνα για τον πνευματικό άνθρωπο, που μπορεί καθένας από μας να είναι, αν το θέλει κι αν πιστεύει στο Χριστό. Δεν χρειάζεται διανοητική προσπάθεια, αλλά πίστη, ελπίδα και αγάπη:
«Η ελπίδα μου είναι σ΄ αυτό που η καρδιά του ανθρώπου δεν μπορεί να νιώσει. Επομένως επίτρεψέ με να μην εμπιστεύομαι στα αισθήματα της καρδιάς μου. Η ελπίδα μου είναι σ΄ αυτό που το χέρι του ανθρώπου δεν έχει ποτέ αγγίξει. Μη μ΄ αφήνεις να εμπιστεύομαι σ΄ αυτό που μπορώ να σφίξω ανάμεσα στα δάχτυλά μου. Άφησέ με να ελπίζω στο έλεός Σου, όχι στον εαυτό μου. Άφησε την ελπίδα μου να είναι στην αγάπη Σου, όχι στην υγεία, ή στη δύναμη, ή στην ικανότητα η στις ανθρώπινες επινοητικότητες.»

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"

19.6.09

Μόσχος Εμμ. Λαγκουβάρδος, Πολιτική ανυπακοή

Πολιτική ανυπακοή δεν είναι η βία και η αναρχία, η οποία είναι ακόμα χειρότερη κι απ’ το χειρότερο καθεστώς του κόσμου. Η πολιτική ανυπακοή προϋποθέτει ότι ο πολίτης κυριαρχεί στα πάθη του και είναι ελεύθερος , ιδίως απ΄ το ανθρωποκτόνο πάθος της οργής και της βίας.
Ο Αμερικανός φιλόσοφος της πολιτικής ανυπακοής Χένρυ Ντέϊβιντ Θορώ άσκησε το δικαίωμά του της πολιτικής ανυπακοής αρνούμενος να πληρώσει τους φόρους στην πολιτεία, που έκανε κατάχρηση της δημοκρατικής εξουσίας και δεν καταργούσε τη δουλεία. Πίστευε πως , όταν η πολιτεία κάνει κατάχρηση της δημοκρατικής εξουσίας, ο πολίτης μόνο μέσα στη φυλακή είναι ελεύθερος! Ο Θορώ προτίμησε να κλειστεί στη φυλακή και να έχει ελεύθερο το πνεύμα του και καθαρή τη συνείδησή του, παρά να δεχθεί τη συμπαιγνία με αυτούς που κάνουν κατάχρηση της εξουσίας!
Ας κάνουμε μια υπόθεση, αν και έπρεπε αυτή να είναι η πραγματικότητα: Ας υποθέσουμε ότι στη δημοκρατία κανείς δεν είναι πάνω από το νόμο, ούτε οι άρχοντες. Αυτό σημαίνει, πως τόσο οι πολίτες όσο και τα όργανα του κράτους, πρέπει να ασκούν τα δικαιώματα που τους παρέχουν οι νόμοι , χωρίς να κάνουν κατάχρηση. Αν κάνουν κατάχρηση οι πολίτες υποχρεώνονται να αποζημιώσουν τα θύματά τους, το ίδιο και τα όργανα του κράτους. Τα θύματα της κατάχρησης δικαιώματος ή της κατάχρησης εξουσίας δικαιούνται να προσφύγουν στη δικαιοσύνη και να ζητήσουν δικαστική προστασία. Μπορούν οι πολίτες που υπέστησαν ζημία ή ηθική βλάβη να ζητήσουν την επανόρθωση της ζημίας ή χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη.
Πότε γίνεται κατάχρηση; «Η άσκηση του δικαιώματος απαγορεύεται εάν αύτη υπερβαίνει προφανώς τα όρια τα επιβαλλόμενα εκ της καλής πίστεως ή των χρηστών ηθών ή εκ του κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού του δικαιώματος».
Η δημοκρατία, όταν υπάρχει, φυλάει τον εαυτό της από την κατάχρηση της δημοκρατικής εξουσίας. Όταν δεν υπάρχει τα όργανα του κράτους είναι πάνω από τους νόμους, τους οποίους εφαρμόζουν με ελαστικό τρόπο. Στην περίπτωση αυτή η μόνη άμυνα του πολίτη είναι η πολιτική ανυπακοή. Όταν τα άμεσα όργανα του κράτους κάνουν κατάχρηση δημοκρατικής εξουσίας , αν και ορκίζονται να εφαρμόζουν το Σύνταγμα και τους νόμους, η ανυπακοή του πολίτη είναι νόμιμη.
Στην αρχαία Αθήνα η θητεία του άρχοντος ήταν υποχρεωτική σε όλους τους πολίτες. «Αρχή άνδρα δείκνυσι». Στην Κίνα ήταν τόσο μεγάλη η ευθύνη του άρχοντα, που η πρόταση σε κάποιον να γίνει άρχοντας ήταν ίσως η πιο επικίνδυνη είδηση που άκουσε ποτέ στη ζωή του. Όταν ο Κίτρινος Αυτοκράτορας κάλεσε τον ασκητή Χαν Σαν , να αναλάβει αυτός τη διοίκηση της αυτοκρατορίας, ο Χαν Σαν έτρεξε γρήγορα να ξεπλύνει τ΄ αυτιά του στην πηγή . Στην αρχαία Κίνα η ενοχή ήταν συλλογική. Δεν τιμωρούνταν μόνο αυτός που έσφαλε, αλλά και όλη η οικογένειά του. Στην Ινδία επίσης. Όταν κάποιος άρχοντας έκανε λάθος δεν έχανε μόνο αυτός το ψωμί του , την ελευθερία του ή τη ζωή του, αλλά και ολόκληρη η οικογένειά του.
Έτσι γινόταν στα απολυταρχικά και στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. «Όλα τά ’σκιαζε η φοβέρα /και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Δεν είναι έτσι στη δημοκρατία. Η δημοκρατία, όταν υπάρχει, φυλάει η ίδια τον εαυτό της από τις καταχρήσεις της δημοκρατικής εξουσίας και εγγυάται η ίδια την ειρήνη και τη δικαιοσύνη.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"

13.6.09

Μόσχος Εμμ. Λαγκουβάρδος, Εξομολογήσεις

«Εξομολογείσθε τω Κυρίω, ότι αγαθός,
Ότι είς τον αιώνα το έλεος αυτού»

Οι εξομολογήσεις, καθώς και το αυτοβιογραφικό γράψιμο, μπορεί να είναι από μια άποψη ατομικιστικά καμώματα, που δεν ενδιαφέρουν κανένα εκτός από αυτόν που τα γράφει ή τον στενό κύκλο των φίλων του και των οικείων του. Πράγματι έχω αυτό το αίσθημα όταν βγάζω φωτογραφίες. Νιώθω ότι είναι μάταιο, αφού κανείς δεν θα θελήσει να τις δει. Από αυτήν την άποψη οι εξομολογήσεις και οι φωτογραφήσεις έχουν αξία, αν είσαι κάποιος σπουδαίος άνθρωπος. Αν είσαι ασήμαντος δεν έχουν έννοια.
Αυτή είναι η ρεαλιστική άποψη, που κρίνει τα πράγματα ανάλογα με τη χρησιμότητα. Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη, η οποία μάλιστα αναγνωρίζεται από το δίκαιο κάθε πολιτισμένου λαού, ότι τα πράγματα , εκτός από την αντικειμενική αξία τους, μπορεί να έχουν και υποκειμενική αξία. Το δίκαιο των πολιτισμένων χωρών του κόσμου αναγνωρίζει την συναισθηματική αξία των πραγμάτων, τη λεγόμενη «από διαθέσεως αξία», κατά τους όρους της νομικής επιστήμης.
Συναισθηματική αξία έχει ένα πράγμα ανεξαρτήτως, αν είναι κανείς σπουδαίος ή όχι. Η συναισθηματική αξία αναγνωρίζεται από όλους, αν και είναι εντελώς υποκειμενική. Αυτός που την προσβάλλει υποχρεώνεται σε αποζημίωση. Δεν θα πεις, δεν σου οφείλω τίποτα , γιατί εσύ δεν είσαι κανένας σπουδαίος, για να έχει αξία η μορφή σου ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να έχει συναισθηματική αξία για κάποιον.
Με αυτόν τον μεγάλο πρόλογο, θα μπούμε στο κύριο θέμα, που είναι οι εξομολογήσεις. Η εξομολόγηση είναι αναγκαία ως μέσο θεραπείας της ψυχής και του σώματος. Ως προς την αναγκαιότητα της εξομολόγησης, ιδίως αν είσαι, όπως εγώ, εξομολογητικός άνθρωπος, έχεις προσωπική πείρα. Κανένας δεν μπορεί να αντέξει όλο το βάρος της συνειδήσεώς του. Ακόμα και εκείνοι, τους οποίος θεωρούμε ότι έχουν καταπνίξει τη φωνή της συνειδήσεώς τους, ακόμα και οι πιο πωρωμένοι ψυχικά εγκληματίες, διατηρούν μέσα στην ψυχή τους ψήγματα ελευθερίας.
Δεν νομίζω ότι βρίσκεται κανείς σήμερα που αγνοεί ότι οι αρρώστιες έχουν ψυχικά αίτια, είναι όπως λέμε «ψυχοσωματικές». Όλοι οι γιατροί χωρίς εξαίρεση συμβουλεύουν τους ασθενείς τους, να αποφεύγουν τη στενοχώρια και όλοι γνωρίζουμε ότι η στενοχώρια προκαλεί αρρώστιες ή επιβαρύνει τις ήδη υπάρχουσες.
Θα θεωρούσαμε μεγάλη χάρη σ΄ αυτόν που θα μας έδειχνε τον τρόπο να αποφεύγουμε τη στενοχώρια. Οι φιλάσθενοι , οι φιλόσοφοι, οι υποχόνδριοι, σε όλη τους τη ζωή αναζητούν στα βιβλία ή στις συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους, να βρουν το μυστικό, να είναι ήρεμοι, πράοι, ειρηνικοί, μα δεν το βρίσκουν στη σοφία των βιβλίων ή στους αξιοσημείωτους ανθρώπους του κόσμου τούτου.
«Έλθετε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι καγώ αναπαύσω υμάς… εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή», λέγει ο Κύριος ημών Ιησού Χριστός.
Έχοντας υπόψη όλα αυτά , γιατί γράφω μερικές φορές επιθετικά ; Δεν διαβάζω το Ευαγγέλιο που λέει «μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε»;
Δεν ξέρω ότι η κατάκριση είναι απώθηση της ενοχής και η απώθηση της ενοχής προκαλεί αρρώστιες; «Να είσαι ειλικρινής. Να μην απωθείς την ενοχή σου (δηλαδή να εξομολογείσαι) και τίποτα δεν θα σου συμβεί». Με αυτά τα λόγια τελειώνει το σύγγραμμά του ο διάσημος γιατρός Γκρόντεγκ. Η απώθηση της ενοχής εμφανίζεται στο σώμα με τη μορφή μιας μικρότερης ή μεγαλύτερης αρρώστιας.
Στη ζωή όπως και στα όνειρα οι άλλοι έχουν τη μορφή συμβόλων. Συμβολίζουν τις δικές μας εσωτερικές τάσεις, που χωρίς τα σύμβολα αυτά δεν θα μπορούσαμε να τις συνειδητοποιήσουμε. Π.χ. αν έχω την τάση να κλέβω, ολοένα με κλέφτες θα ασχολούμαι και θα τους κατακρίνω. Κατακρίνουμε αυτό που έχουμε μέσα μας και που μόνο, αν κάποιο μας αγαπήσει όπως είμαστε, θα λάβουμε κι εμείς το θάρρος να το δούμε. Ο Κύριος μας αγαπάει όπως είμαστε κι εμείς εξομολογούμαστε τα αμαρτήματά μας και θεραπευόμαστε από την ενοχή τους.
Το γράψιμο είναι εξομολόγηση είτε φανερή είτε κρυφή. Ακόμα κι εκείνος που γράφει εντελώς αντικειμενικά περιγράφοντας π.χ. την πολιτική κατάσταση, ακόμα κι αυτός εξομολογείται. Η ίδια η γλώσσα που χρησιμοποιούμε στο γραπτό ή στον προφορικό μας λόγο είναι μια εξομολόγηση, η εξομολόγηση του ελληνικού λαού, στην ιστορική του πορεία τριών χιλιάδων χρόνων.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"

10.6.09

Μόσχου Λαγκουβάρδου, "Λέγε με Κιούμπρικ" του Μπράϊαν Κουκ

Ο «Μεγάλος υποκριτής» θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της κινηματογραφικής ταινίας του Μπράϊαν Κουκ «Λέγε με Κιούμπρικ». Κεντρική ιδέα της ταινίας είναι η υποκρισία η οποία στηρίζεται στην εκμετάλλευση της άγνοιας της αληθινής ταυτότητας και του πραγματικού εαυτού, που χαρακτηρίζει τον μέσο άνθρωπο της εποχής μας.
Η ταινία αναφέρεται σε ένα πραγματικό πρόσωπο, τον ΄Αλαν Κόνγουεστ, που εξαπάτησε πολλούς πείθοντάς τους ότι είναι ο διάσημος Αμερικανός σκηνοθέτης Στάνλεύ Κιούμπρικ και υποσχόμενος ότι θα τους βοηθήσει να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους.
Διάλεγε τα θύματά του ανάμεσα σε ευφάνταστους και ευκολόπιστους ανθρώπους που δεν γνώριζαν τον εαυτό τους και μπορούσαν εύκολα να δεχθούν τη φαντασία ως πραγματικότητα και την πραγματικότητα ως φαντασία. Ο ήρωας της ταινίας μέσα στη γενική σύγχυση ως προς τον αληθινό εαυτό και ως προς τη γνήσια και αυθεντική ζωή γίνεται ο ίδιος ένα σύμβολο της εποχής μας ή δε ιστορία του μια παραβολή.
Ο άνθρωπος απ’ τα πανάρχαια χρόνια ακόμα, απ’ την πρωτόγονη εποχή γνώριζε ότι ο αληθινός εαυτός είναι η ψυχή του ανθρώπου! Αυτό φαίνεται απ’ το πόσο φύλαγε την ψυχή του και μαζί και την προσωπική του ελευθερία, για να μη γίνει υποχείριο αυτού που θα μπορούσε να του κλέψει τις δυνάμεις της ψυχής του. Αυτός είναι ο λόγος που στόλιζε το πρόσωπό του με σχέδια και με χρώματα, για να μη μπορεί κανείς να αποτυπώσει την ψυχή του που καθρεφτιζόταν σ’ αυτό. Για τον ίδιο λόγο ακόμα και σήμερα πολλοί φοβούνται αυτόν που με τη φωτογραφία ή με το σχέδιο αποτυπώνει το πρόσωπό τους. Νιώθουν ότι αυτός που ξέρει τη μορφή τους γνωρίζει και την ψυχή τους και μπορεί να τους κατευθύνει όπου θέλει.
Ο Κόνγουεστ μπορούσε να διακρίνει με μια ματιά το χαρακτήρα που εύκολα παρασύρεται απ’ τη φαντασία του γιατί δεν έχει ανεπτυγμένο κριτικό νου ούτε εσωτερική καλλιέργεια και να τον κατευθύνει όπου ήθελε. Με αυτόν τον τρόπο εκμεταλλευόμενος την παθητική φαντασία των θυμάτων του, τα «βοηθούσε» όχι χωρίς αντάλλαγμα, να βγουν απ’ τη μίζερη πραγματικότητα και να την υποκαταστήσουν με τις ονειροπολήσεις τους.
Η παθητική φαντασία, ενώ πρέπει να υπηρετεί το νου τον μετατρέπει σε υπηρέτη της. Γι’ αυτό οι Πατέρες της Εκκλησίας αποκαλούν την παθητική φαντασία, «γέφυρα απ’ την οποία εισέρχονται οι δαίμονες στην ψυχή και την υποδουλώνουν». Την εν λόγω «γέφυρα» χρησιμοποιούσε κι ο Κόνγουεστ για να χειραγωγεί τα θύματά του σ’ ένα κόσμο, όπου η χειραγώγηση των ανθρώπων είναι ο κανόνας, ώστε κατόρθωσε να γίνει αντιπροσωπευτικός τύπος της εποχής. Απόδειξη ότι κανένας δεν τον ενόχλησε κανείς δεν τον εδίωξε ποινικώς για τις απάτες του. Αντίθετα η πολιτεία τον επιβράβευσε επιδαψιλεύοντάς του τιμές και ανέσεις ανωτάτου κρατικού λειτουργού ή δισεκατομμυριούχου!
Παραθέτω τη σκέψη ενός μεγάλου σύγχρονου συγγραφέα, ποιητή και μοναχού του Τόμας Μέρτον για την αυθεντική ύπαρξη του ανθρώπου: «Για να καταλάβουμε ποιοι πραγματικά είμαστε πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτός που νομίζομε τώρα ότι είμαστε, είναι κατά την πιο επιεική κρίση, τουλάχιστον ένας απατεώνας και παρείσακτος, που πρέπει συνεχώς να αμφισβητούμε τους λόγους του και να ξεμασκαρεύουμε τις προσποιήσεις του. Οφείλουμε όλοι ν’ αγωνιστούμε για να ξαναποκτήσουμε την έμφυτη και ζωτική γνώση της πνευματικότητάς μας, να πειστούμε ότι έχομε μια ψυχή που μπορεί να ζωντανέψει πάλι και να γνωρίσει υψηλές και μυστικές αξίες που η σάρκα και οι αισθήσεις δε θα μπορέσουν ποτέ να ανακαλύψουν μόνες τους. Αυτή η πνευματικότητα συνταυτίζεται στον άνθρωπο με τη θεϊκή εικόνα μέσα στην ψυχή του».

"Ρεθεμιώτικα Νέα"

9.6.09

Μόσχος Ε. Λαγκουβάρδος, Μύθος και πολιτική

Ένας αρχαίος μύθος του Αισώπου, αυτός με την κολοβή αλεπού, ταιριάζει στην πολιτική . Σύμφωνα με το μύθο αυτό, μια αλεπού με κομμένη ουρά παραινούσε και τις άλλες να κόψουν τις ουρές τους, γιατί δεν τους ωφελούν σε τίποτα και τους είναι περιττό βάρος. Ο μύθος ταιριάζει σ΄ εκείνους που δίνουν συμβουλές στους άλλους, όχι για να τους ευνοήσουν, αλλά για να κερδίσουν οι ίδιοι . Έτσι περίπου δε γίνεται και στην πολιτική;
Γιατί δεν εμπιστεύεται κανείς την πολιτική, όπως έδειξαν οι πρόσφατες εκλογές με την αποχή του 48%; Δεν εμπιστευόμαστε την πολιτική γιατί δεν είναι ειλικρινής. Οι πολιτικοί και τα κόμματα κατάφεραν να κάνουν τον κόσμο να μισήσει την πολιτική. Δεν έχουμε πολιτικούς να λένε την αλήθεια στον κόσμο και να ενδιαφέρονται για τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών, αντί να τους αποπροσανατολίζουν με την προπαγάνδα τους.
Μια φορά , κάποιος πολίτης είπε σ΄ έναν παλαίμαχο πολιτικό:«πρέπει να ιδρυθούν καινούρια κόμματα , που να λένε στον κόσμο την αλήθεια, να διαλύουν τους μύθους και τις ψευδαισθήσεις και να εμποδίζουν τη δημιουργία νέων μύθων και ψευδαισθήσεων, κι εκείνος απάντησε επί λέξει: « Έτσι δεν πολιτεύεστε».
Όταν σε όλα τα κόμματα ισχύει , αντί η δικαιοσύνη, το μαρξιστικό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», δεν λειτουργεί η δημοκρατία, αλλά μια άλλη μορφή ολοκληρωτισμού. Βλάπτουν, όπως θά ’λεγε ο Καβάφης, όλα το ίδιο την Ελλάδα.
Στη δημοκρατία όλες οι εξουσίες πηγάζουν απ΄ το λαό. Η κρίση και η αρχή είναι του πολίτη και όχι των συνδικαλιστών και των κομματικών. Τώρα στην Ελλάδα τα κομματικά και τα συνδικαλιστικά κριτήρια ισχύουν παντού. Όσοι δεν σκύβουν το κεφάλι στους συνδικαλιστές διώκονται ή παροπλίζονται. Τα πολιτικά κόμματα ελέγχονται απ΄ τους συνδικαλιστές. Μια φορά , κάποιος συνδικαλιστής φοιτητής φώναξε σ΄ έναν καθηγητή: «Εγώ σε έκανα καθηγητή»!
Στη δημοκρατία, οι πολίτες, όσον αφορά τα κόμματα, δεν είναι ούτε οπαδοί τους, ούτε ψηφοφόροι τους. Δεν είναι υποχρεωμένοι να κουβαλάνε εσαεί την ψήφο κάποιου κόμματος. Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να κρίνουν ελεύθερα και να μετέχουν στην εξουσία. Μετέχουν αρχής και κρίσεως , όπως έλεγαν οι αρχαίοι.
Δεν είναι η εξουσία των κομμάτων, αλλά των πολιτών . Τα πολιτικά κόμματα αντί να μετατρέπουν τους πολίτες σε οπαδούς ή ψηφοφόρους , πρέπει να τους υπηρετούν . Διαφορετικά οι πολίτες θα τιμωρήσουν την αλαζονεία τους, με τον μόνο τρόπο που μπορούν, με την αποχή. Και ας δίνουν άλλες ερμηνείες τα πολιτικά κόμματα στην αποδοκιμασία των πολιτών. Ακόμα χειρότερα, γιατί τα ψέματα μπορούν να ξεγελάνε πολλούς, για λίγο ή λίγους για πολύ. Μα δεν μπορούν να τους ξεγελάνε όλους, για πάντα .
Είναι απαράδεκτο τα κόμματα να ξοδεύουν τα χρήματα των πολιτών για προπαγάνδα (διαφημίσεις κ.ά.). Κανείς δε γελιέται ότι τα χρήματα για την προπαγάνδα ξοδεύονται χάρη των πολιτών! Κανείς δεν έχει την αφέλεια να πιστεύει αυτόν που του λέει, «ξοδεύω τα χρήματά σου για το καλό σου!»
Απόδειξη η αποχή του 48%. Η αποχή δεν είναι αδιαφορία των πολιτών. Αδιαφορία είναι το να ψηφίζει κανείς από συνήθεια και χωρίς αίσθημα ευθύνης. Η αποχή είναι υπεύθυνη στάση αποδοκιμασίας των κομμάτων. Δεν είναι δύσκολο να το κατανοήσει κανείς αυτό, αν λάβει υπόψη του την ομογενοποίηση των πολιτικών κομμάτων. Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα είναι μαρξιστικά. Οι πολιτικοί, με ελάχιστες ίσως φωτεινές εξαιρέσεις, ακολουθούν τις μαρξιστικές ιδέες. Η διάκριση σε Δεξιά και Αριστερά δεν υπάρχει.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"

2.6.09

Μόσχος Λαγκουβάρδος Αιώνια ζάλη

Λέω τη ζάλη αιώνια, όπως λέμε «αιώνιος φοιτητής» ή «αιωνίως απένταρος». Τη λέω αιώνια, γιατί δεν θυμάμαι ποτέ τον εαυτό μου χωρίς ζάλη. Η ζάλη μου δεν με άφησε ποτέ. Ήμουν παιδί και γέρασα. . Είναι αλήθεια, ότι αν και τη νιώθω σε όλη μου τη ζωή, δεν κάθισα ποτέ να ασχοληθώ μαζί της. Τη συνήθισα τόσο, που τη θεωρώ φυσιολογική. Νομίζω ότι όλοι το ίδιο τη νιώθουν. Ποιος πορεύεται καλά ιδίως σήμερα; Αν δεν νιώθεις ζάλη στο χάος που επικρατεί , σημαίνει ότι πρέπει να πας στο γιατρό να σε κοιτάξει.
Οι Κρητικοί «ζάλα» ονομάζουν τα βήματα. Αν τους μιλούσα για τη ζάλη , θα μου έλεγαν: «Ίντά ’παθες, Μόσχο, το κοπέλι, μη δεν πορπατείς καλά.. Το ζάλο σου μωρέ, δεν είναι στερεό». Θυμόμουν από μικρός στο χωριό, που έλεγαν για τους υπερήφανους, ότι έχουν ψηλά τη μύτη ή σηκωμένο το φρύδι. Αλλά το πρόσωπό μου δεν έδειχνε (ίσως δε δείχνει ακόμα) περήφανο άνθρωπο. Κάτω από μια επιφανειακή ταπεινότητα, κρύβεται ένας φοβερός εγωϊσμός».
Δεν είναι παράξενο, αν σκεφτείς ότι ο εγωϊσμός δεν είναι παρά φόβος κι εγώ το πρώτο πράγμα που ένιωσα στη ζωή μου είναι ο φόβος. Γεννήθηκα μέσα στον πόλεμο, σε μια περιοχή, όπου γίνονταν μάχες, βομβαρδισμοί αμάχων, πλιάτσικο, φυγή του πληθυσμού στα βουνά, καταδιώξεις. Γεννήθηκα στα σύνορα.
Μερικά πράγματα, όμως, που μας βασανίζουν εξαφανίζονται, όταν καθίσεις και ασχοληθείς μαζί τους. Όπως με τα εφιαλτικά όνειρα. Δεν θα τα ξαναδείς, αν τα εξηγήσεις. Έτσι συνέβη με ένα εφιαλτικό όνειρο που το είδα πολλές φορές, ώσπου το εξήγησα και δεν ξαναφάνηκε. Ο εφιάλτης μου ήθελε να μου πει να μην υπερηφανεύομαι. Ήταν σαν να μου έλεγε, πάψε να υπερηφανεύεσαι, γιατί δεν είσαι τίποτα
Κατά την άποψη του ονείρου, η ζάλη προερχόταν επειδή ήθελα να πιστεύω ότι είμαι κάποιος. Δεν ήταν τυχαίο, ότι πήγα στην Κάλυμνο, όπου όλη την ώρα άκουγα το τοπικό νησιώτικο τραγούδι, «σιγανά, σιγανά, σιγανά/ σιγανά πατώ στη γη./ Σιγανά, σιγανά , σιγανά/ σιγανά και ταπεινά.».
Το ίδιο, όπως το όνειρο, μου το είπε καθαρά μια γυναίκα στην Κάλυμνο, ότι έχω έπαρση, γι΄ αυτό νιώθω ζάλη. Αναστέναξε και μου είπε: «Αχ, αφού υπάρχει θάνατος και το κορμί θα λιώσει». «Τι δουλειά κάνετε;» τη ρώτησα. «Φυτεύω ανθρώπους στη γη», είπε.
Πίστευα ότι έκανα κάτι σπουδαίο, πηγαίνοντας στο πανεπιστήμιο. Ευτυχώς αρρώσταινα συχνά και η έπαρση και η ζάλη εξ αιτίας της ήταν υπό έλεγχο.
Μερικές φορές έχανα τον έλεγχο και η ζάλη έφτανε στην αποκορύφωσή της και με έριχνε άρρωστο στο κρεβάτι.
Έτσι συνεχίστηκε η ζάλη και το μόνο που την περιόριζε κάπως ήταν οι συχνές αρρώστιες μου. Τώρα νιώθω άλλη ζάλη πάλι, είναι η ζάλη των εκλογών. Ποιος θα μου πει, τι να ψηφίσω; Τους γιατρούς τους φοβάμαι. Θα με παρασύρουν και θα ψηφίσω άσκεφτα και άκριτα ό,τι μου πουν. Τους δασκάλους και τους καθηγητές, το ίδιο. Τους πολιτικούς, το ίδιο, παρόλο που η πολιτική έγινε επάγγελμα και μάλιστα προνομιούχο.
Χαίρομαι αυτούς που σωπαίνουν. Τουλάχιστον δεν σε ζαλίζουν. Από ζάλη άλλο καλό.
"ΡΕθεμνιώτικα Νέα"

Μόσχος Ε. Λαγκουβάρδος,Επαγγελματική πολιτική

Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μια ξεχωριστή τάξη από επαγγελματίες πολιτικούς. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους. Για να γίνεις δεκτός στην τάξη των πολιτικών πρέπει να αγωνίζεσαι να μην αλλάξει η πολιτική ούτε οι πολιτικοί, έστω κι αν είναι λανθασμένη ή υπάρχουν άλλοι πιο άξιοι.

Ο πολιτικός πρέπει να αποδεικνύει με τα έργα του ,κάθε στιγμή, την αξία του. Αν όμως σκέφτεσαι έτσι δεν πολιτεύεσαι. Ποτέ δεν θα γίνεις δεκτός στην κάστα των επαγγελματιών της πολιτικής. Για τους αληθινούς πολιτικούς, βέβαια , αυτό είναι αυτονόητο. Οι αληθινοί πολιτικοί αγαπούν τους πολίτες . Θεωρούν λογικό και τίμιο , να είναι , ανά πάσα στιγμή , έτοιμοι να παραχωρήσουν τη θέση τους στους πιο άξιους .

Στην εποχή μας θέλουμε μια νέα κατανόηση της πολιτικής, όχι ως επαγγελματικής πολιτικής. Ο κόσμος χρειάζεται ανθρώπους της καρδιάς, για να συμπαθούν τις λύπες του, να συμμετέχουν στις δυστυχίες του, να ανακουφίζουν τον πόνο του.

Ο κόσμος αγαπάει τους άρχοντες με αυτό το νόημα. Οι πολίτες δυστυχούν με τους επαγγελματίες πολιτικούς, όπως δυστυχούσαν οι λαοί της Δύσης με τους φεουδάρχες . Αποτελούσαν κι εκείνοι ξεχωριστή τάξη και δεν ζούσαν ως ίσοι προς ίσους με τους πολίτες.

Φεουδαρχία δεν είχαν ποτέ οι Έλληνες, όπως υποστηρίζουν διάφοροι ημιμαθείς. . Δες τα οχυρά τους και σύγκρινέ τα με τα οχυρά της φεουδαρχίας. Ο βασιλιάς οχύρωνε το λαό του ,ο φεουδάρχης οχυρωνόταν απ΄ το λαό του. Ο Έλληνας βασιλιάς πολεμούσε μαζί με το λαό , σαν ίσος προς ίσους. (Διάβασε τα λόγια του βασιλιά της Γεωργίας στο θρύλο του πύργου του Σουράμ.). Οι άξιοι έπαιρναν αμέσως τη θέση, αυτών που ήταν λιγότερο άξιοι .Στη φεουδαρχία τα δημόσια αξιώματα ήταν κληρονομικά. .

Οι Έλληνες απειλούμαστε να καθηλωθούμε πνευματικά, οικονομικά, κοινωνικά. Δεν έχουμε Ελληνική επιστήμη. Η Εκπαίδευση δεν είναι μόρφωση, αλλά προετοιμασία για την εργασία, για τους αυριανούς δούλους, που δεν θα αμφισβητήσουν ποτέ την κάστα των επαγγελματιών πολιτικών.

Τα ονόματα φθείρονται και χάνουν το νόημά τους. Οι βασιλιάδες π.χ. και οι άρχοντες δεν είχαν το νόημα, που έχουν τώρα οι βασιλιάδες και οι άρχοντες. Σκεφθείτε πόσο κακή υπηρεσία προσφέρουν στον εαυτό τους και στους άλλους, αυτοί που περιφρονούν και διαφθείρουν τη γλώσσα τους

Ένας πρωθυπουργός έδωσε εντολή στους υπουργούς, να μην ακούν τον πολίτη, παρά μόνο τις ομάδες πολιτών. Όταν οι άρχοντες δεν αγαπούν τον πολίτη, οι λαοί δυστυχούν. Κάθε άνθρωπος είναι ένας κόσμος ολόκληρος .

Ο Θεός χάρισε στον κάθε άνθρωπο τρία αξιώματα, : το αξίωμα του βασιλέως, για να εξουσιάζει ο άνθρωπος τα πάθη του, το αξίωμα του προφήτη, για να μεταδίδει το λόγο του Θεού και το αξίωμα του ιερέως, για να προσεύχεται για τους άλλους. Ο Θεός χάρισε στον κάθε άνθρωπο τα τρία αυτά αξιώματα που χάρισε και στον κόσμο.

Αναρωτήθηκα, κάποτε, για ποιον τρέχουμε, ανυπομονούμε, είμαστε εδώ ή εκεί, μόνοι ή με άλλους; Προς τι όλα αυτά; Μήπως δεν είναι ο Θεός ( η Αγάπη) Αυτός που αναζητούμε; « Περιφρόνησε την αναζήτηση του Θεού κι ο κόσμος γίνεται ένα παράξενο, τρελό, επώδυνο μέρος και η ζωή μέσα σ΄ αυτόν μια απογοητευτική και δυσάρεστη κατάσταση.»

Όταν έφυγε ο πατέρας ενός φίλου μου, ο φίλος μου είπε λυπημένα: « Έφυγε ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο, που όταν θα μ' έβλεπε στο δρόμο θά 'λεγε: « αυτός είναι γιος μου!».

Έπρεπε να πω στο φίλο μου να μη λυπάται: Ζει Κύριος ο Θεός ο ουράνιος πατέρας μας. Είτε ζούμε, είτε πεθαίνουμε σ΄ Αυτόν ανήκουμε. Στα χέρια Του εμπιστευόμαστε τη ζωή μας. Αυτός μας σώζει και μας φυλάει, όταν Τον ζητάμε!