28.2.14

Γράφοντας

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου

'Εγραψα ένα άρθρο στον τοπικό τύπο με τίτλο "Η δυστυχία νά ΄σαι γέρος στις αναπτυγμένες χώρες".

Τήν άλλη μέρα με σταμάτησε στο δρόμο ένας γέρος για να μου πει "συγχαρητήρια". Χάρηκα. Πάντοτε θυμάμαι τα λόγια του φίλου συγγραφέα και εκδότη των Εκδόσεων των Φίλων, "Γιατί δημοσιεύεις στις ς εφημερίδες; Για να κάνεις εχθρούς;". Να που δεν κάνεις μόνο εχθρούς, αλλά και φίλους.

Αργότερα, ο γέρος συνέχισε να με χαιρετάει όταν με έβλεπε στο δρόμο. Στο τέλος διέκοψε τους χαιρετισμούς. Ίσως περίμενε ότι με το να γράψει η εφημερίδα, θα βελτιωνόταν κάπως η κατάσταση των γέρων, αλλά απογοητεύθηκε, γιατί δεν έγινε τίποτα.

'Ισως να έχει δίκιο ο συμμαθητής μου , ο Σταύρος, που δεν του αρέσει το γράψιμο αυτού του είδους, δηλαδή της επισήμανσης των προβλημάτων, χωρίς να προτείνονται λύσεις: "Γράφετε, γράφετε," λέει" αλλά κανένας σας δεν προτείνει λύσεις. Γιατί γράφετε αυτά που είναι γνωστά σε όλους;".

Την ίδια απορία με το Σταύρο είχα κι εγώ, αλλά δεν είναι σωστή. Με αυτή τη λογική πρέπει και να μην μιλάμε για όσα προβλήματα δεν λύνονται. Το να μελετάει κανείς ένα πρόβλημα, ακόμα κι αν δεν έχει να προτείνει λύσεις είναι νίκη γιατί το θυμάται.

Χώρια του ότι όταν μιλάει κανείς για κάτι, στην πραγματικότητα μιλάει για τον εαυτό του. Γράφω π.χ. για την μανία των Λαρισαίων αρχόντων να οικοδομούν σε προαύλια σχολείων, εκκλησιών, και γενικά σε κάθε ελεύθερο χώρο, αν και η Λάρισα είναι σεισμογενής περιοχή.

Οπωσδήποτε δεν θέλω να πω πράγματα που τα ξέρουν καλύτερα από μένα αφού και η στοιχειώδης λογική λέει ότι πρέπει να μείνουν μερικοί χώροι ελεύθεροι για να καταφύγει ο κόσμος σε περίπτωση σεισμού.

Θέλω κυρίως να εκφράσω την αγωνία μου επάνω σ΄ αυτό το θέμα, γιατί αν δεν βγάζουμε έξω αυτό που έχουμε μέσα μας και μας ενοχλεί, αργά ή γρήγορα αυτό το πράγμα θα μας αρρωστήσει.

26.2.14

Η νίκη είναι αυτών που ξέρουν για τί αγωνίζονται

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Οι πολίτες νικούν όταν ξέρουν γιατί αγωνίζουνται. Η ιδέα ότι ο πολιτης αν δεν είναι μέσα στην ομάδα είναι ανίσχυρος είναι ψέμα. Ότι κανείς δεν τον χρειάζεται, ούτε κανείς δίνει σημασία στη γνώμη του και στη θέλησή του.

Αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα. Δείτε την προπαγάνδα ! Μήπως δεν απευθύνεται στον καθένα από μας και απευθύνεται σε κάποιο αφηρημένο σύνολο ανθρώπων ;

Αν δεν έχει αξία τί σκέφτεται και τί θέλει ο πολίτης και έχει αξία μόνο αυτό που θέλουν οι οργανώσεις , γιατί η προπαγάνδα ξοδεύει τόση φαιά ουσία να πείσει τον πολίτη δουλεύοντας μέρα και νύχτα επί χρόνια γι΄ αυτό το σκοπό ,και δεν ασχολείται με τις οργανώσεις οι οποίες ούτως ή άλλως κατευθύνονται από αυτήν;

Λυπούμαστε τον εαυτό μας, όταν νιώθουμε ότι δεν μας χρειάζεται κανείς και ότι δεν μπορούμε πια να προσφέρουμε τίποτα για να είμαστε χρήσιμοι στους άλλους. Εννοώ όταν είμαστε γέροι ή άρρωστοι ή φτωχοί ή ανήμποροι.

Είναι το αίσθημα αυτό κατά Θεόν, αρέσει δηλαδή στο Θεό ή είναι πειρασμός του εχθρού του ανθρώπου; Είναι η λύπη που νιώθουμε μια αιτία να είμαστε ταπεινοί και ευγνώμονες προς το Θεό για τις μύριες ευεργεσίες Του προς εμάς ή είναι πληγωμένη υπερηφάνεια;

Όταν νιώθουμε έτσι, πιστεύω ότι τώρα , στην αποθάρρυνσή μας ο Κύριος νοιάζεται περισσότερο για μας. ΄Σαν τον βοσκό που αφήνει τα πρόβατα, για να ψάξει για το χαμένο πρόβατο. Να σκεφτούμε ότι όταν μετανοούμε γίνεται χαρά στον ουρανό, "χαρά έσται εν τω ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι ή επί εννενήκοντα δικαίους, οίτινες ου χρείαν έχουσι μετανοίας."

Εννοώ για τους ανθρώπους που έχουν την ελπίδα στο Θεό. Όσο ελπίζουμε στο Θεό δεν νιώθουμε τη λύπη που μας φθείρει και μας αρρωσταίνει. Αντίθετα νιώθουμε χαρά μέσα στη λύπη μας, γιατί ο Θεός, αν και βρισκόμαστε στη δύσκολη κατάσταση μεριμνά και μας φυλάει, όταν το ζητάμε.

Φαίνεται ίσως εγωιστικό να πούμε ότι το σπουδαιότερο έργο της ζωής μας είναι ο εαυτός μας, αλλά δεν είναι, γιατί ο εαυτός μας είναι το μόνο πράγμα που θα πάρουμε μαζί μας , όταν φύγουμε από αυτόν εδώ τον κόσμο, ενώ όλα τα άλλα θα μείνουν εδώ.

Δεν είναι εγωιστικό  γιατί το έργο του εαυτού μας είναι ίσως το καλύτερο και το πολυτιμότερο που έχουμε να προσφέρουμε στους άλλους.

'Οτι έχει πολύτιμη αξία ο εαυτός μας και αξίζει να εργαζόμαστε να γίνει όμοιος με το Θεό, κατά το πρότυπο του Ιησού φαίνεται και από τα λόγια της Γραφής, ότι ο εαυτός μας είναι πνευματικός ναός και πνευματικό κατοικητήριο του Θεού.

ΕΝΑΣ ΙΕΡΕΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ


Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Ένας ιερέας μεταξύ μας είναι πρόκληση. Ή θα πάρουμε θέση υπέρ αυτού ή εναντίον. Κανένας δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος. Όλοι κρίνουν τους ιερείς. Για να γίνεις ιερέας πρέπει να αντέχεις να σε κρίνουν οι πάντες.

Δεν βλέπουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο τον ιερέα. Καθένας τον βλέπει με τον δικό του τρόπο. Ούτε όλοι βλέπουμε τα ίδια πράγματα σ’ αυτόν. Η παρουσία του ιερέα κάνει αισθητή την πίστη ή την έλλειψη της πίστης. Οι πιστοί υπό ορισμένες προϋποθέσεις βλέπουμε στον ιερέα αυτό που ονομάζεται μυστική ιεροσύνη, ενώ οι μη πιστοί δεν βλέπουν στον ιερέα παρά μόνον ένα συνηθισμένο άνθρωπο που ασκεί ένα ιδιαίτερο επάγγελμα.

Η ιεροσύνη διακρίνεται σε φανερή και μυστική. Η φανερή είναι ορατή από τον καθένα που βλέπει στον ιερέα έναν συνηθισμένο άνθρωπο ο οποίος φοράει ράσα και ο οποίος είτε λύπη είναι είτε χαρά, αυτός ψάλλει γιατί αυτό είναι το επάγγελμά του.

Η μυστική ιεροσύνη αντιθέτως δεν είναι ορατή από όλους, επειδή προϋποθέτει ότι ο βλέπων έχει εμπειρία της εσωτερικής παρατήρησης των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος και την ανάλογη καρδιακή καθαρότητα.

Στην Ορθόδοξη Παράδοση ο ιερέας βρίσκεται στο στάδιο του φωτισμού. Ο ιερέας για τους ορθοδόξους χριστιανούς είναι φως. Έχει τη χάρη του Θεού μέσα του η οποία Θεία Χάρη τελεί τα μυστήρια της Εκκλησίας δι’ αυτού.

Όταν ο ιερέας στην ακολουθία της Σταύρωσης εκφωνεί «σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας», τα λόγια αυτά δεν είναι μέρος μιας αναπαράστασης. Τα Άγια Πάθη δεν είναι παράσταση, για να προκαλέσει τα ανάλογα συναισθήματα, δεν λαμβάνουμε συναισθηματικά μέρος σ’ αυτήν. Οι πιστοί δεν είναι θεατές, ούτε οι ιερείς είναι ηθοποιοί. Όταν ο ιερέας εκφωνεί «σήμερον κρεμάται επί ξύλου» αυτή είναι η πραγματικότητα ως μυστήριο.

Μια φορά ζήτησε κάποιος από κάποιον ιερέα να του δείξει το Θεό κι ο ιερέας του απάντησε: Δείξε μου εσύ τον άνθρωπο. Μήπως ο άνθρωπος δεν είναι ένα μυστήριο;

Οι ορθολογιστές δεν δέχονται τα μυστήρια. Θεωρούν την ιεροσύνη μια υποκριτική τέχνη και τον ιερέα έναν καλό ηθοποιό. Για τους ορθολογιστές και τους νεωτεριστές, η ιεροσύνη είναι υποκριτική τέχνη και για τους σκεπτικιστές και τους άθεους δεισιδαιμονία.

Η αρρώστια, κατά τον Γιουγκ, είναι αδυναμία θρησκευτικής συνειδητοποίησης. Το ασυνείδητο τείνει να γίνει συνειδητό κι όταν εμποδίζεται αυτοεκρριζώνεται. Η επιστήμη αντιγράφει τα λόγια του Ευαγγελίου «Τω έχοντι δοθήσεται, τω μη έχοντι αρθήσεται απ’ αυτού». Με ανεξέλεγκτο ασυνείδητο κανείς δεν ζει μακρά κι ευτυχισμένη ζωή!

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ!

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Οι Έλληνες έχουν ενώσεις, συλλόγους, σωματεία, εταιρίες, ακούσατε να ασχολήθηκε κάποια από αυτές τις ενώσεις με την κατάσταση ανελευθερίας την οποία βιώνουμε όλοι μας; Ακούσατε καμιά φωνή διαμαρτυρίας από τις ενώσεις των Ελλήνων;  Καμία. Γιατί; Μήπως δεν ξέρουν τους νόμους; Μήπως δεν γνωρίζουν την πραγματικότητα; Μήπως δεν βρίσκονται σ΄ αυτόν εδώ τον τόπο; Ζήτησε κανείς από αυτές τις ενώσεις να λάβουν θέση στο πρόβλημα αυτό που απασχολεί όλο τον κόσμο; Κανείς. Γιατί;

Νομίζω ότι ο λόγος που εφησυχάζουν όλοι είναι ότι δεν πιστεύει κανείς ότι έχει σημασία η στάση ενός ανθρώπου. Η προπαγάνδα από καιρό αχρήστευσε την εμπιστοσύνη του ανθρώπου στον εαυτό του. Τον έπεισε ότι μόνος του δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Μόνο ως ομάδα έχει αξία. Εν συνεχεία αχρήστεψε και την αξία της ομάδας με τον κομματισμό και τον συνδικαλισμό. Τέλος αχρήστεψε και τον κομματισμό και τον συνδικαλισμό, για να μην υπάρχει τίποτα, εκτός από την καθολική δουλοπρέπεια, για την οποία οι Έλληνες, ο μοναδικός ιστορικός ανιστόρητος λαός του κόσμου, ντρέπονται μπροστά στους ξένους.

Ποια είναι η αιτία που μας οδήγησε εδώ; Η πνευματική νωθρότητα. Η ευπιστία να δεχόμαστε αληθινό οποιοδήποτε πειστικό ψέμα. Γιατί δεν έχει αξία η στάση που τηρεί καθένας από εμάς στη ζωή του; Γιατί πρέπει να είσαι μέλος της ομάδας ή πολιτικός για να έχει ισχύ η στάση σου; Κανένας δεν μπορεί να κάνει τον άλλον θύμα, αν το υποψήφιο θύμα δεν συνεργαστεί μαζί του. Πώς συνεργάζονται τα θύματα; Συνεργάζονται με το να αποδέχονται ότι φταίνε για ό,τι παθαίνουν.

Δεν χρειάζεται επανάσταση ενάντια στην κατάσταση ανελευθερίας. Η επανάσταση ενάντια στην κατάσταση ανελευθερίας , εκτός από την ανεξέλεγκτη βία που εξαπολύει,"αλίμονο στα θύματα", εφαρμόζει τις ίδιες ή και χειρότερες ακόμα μεθόδους με την κατάσταση που διαδέχεται, διότι κατευθύνεται από τις ίδιες δυνάμεις.

24.2.14

Η ΓΛΩΣΣΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Η γλωσσα δεν είναι απλά ηχητικά σημάδια, τα οποία μπορεί κανείς να τα αλλάζει ή να αδιαφορεί για το περιεχόμενό τους. Τα ονόματα είναι συνδεδεμένα με την ζωντανή πραγματικότητα, την οποία υπερασπίζονται. Αν η γλώσσα δεν υπερασπίζεται την κοινωνία , αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία αυτή είναι υπό διάλυσιν. Με αυτή την έννοια τα ονόματα είναι τα έσχατα πράγματα.

Στη Σουηδία διέγραψαν από τα βιβλία τα ονόματα του πατέρα και της μητέρας, για να μην έχουν την αξία που η ιδιότητά τους αυτή προσέδιδε στα ιερά αυτά πρόσωπα για την οικογένεια. Οι ασκούντες την εξουσία στη χώρα αυτή προφανώς επιδιώκουν να συμμορφωθεί η πραγματικότητα στις ιδέες τους .

Οι Σουηδοί αναλόγως με την αντοχή της κοινωνίας του ή θα ζητήσουν από την εξουσία να σεβαστεί την πραγματικότητα ή θα δεχθούν παθητικά τα σχέδια της παρούσης κυβέρνησης. Στη δεύτερη περίπτωση σημαίνει ότι η κοινωνία τους δεν έχει το κουράγιο να αγωνιστεί για το σεβασμό της γλώσσης τους, αλλά και η ίδια η γλώσσα τους δεν υπερασπίζεται τον εαυτό της και την κοινωνία τους. Η εξασθένηση της κοινωνίας επιδρά και στη γλώσσα. Μια υγιής κοινωνία έχει και δυνατό πνεύμα και δυνατή γλώσσα.

Μόνον αν αντιληφθούμε την αξία της γραπτής γλώσσης για την ύπαρξη της κοινωνίας, θα εκτιμήσουμε την μεγάλη αποστολή του φιλολόγου στην ανανέωση της κοινωνίας.

Η καλύτερη ομιλία

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

       Η καλύτερη ομιλία είναι η σύντομη. Μια φορά κάποιος έκανε μια σύντομη ομιλία και καταχειροκροτήθηκε. 'Όταν ρώτησε τον κόσμο, τί είπε και τους άρεσε τόσο, ο κόσμος απάντησε: Δεν ξέρουμε τί είπες, αλλά είπες λίγα.
      Αυτά είχα στο νου μου προχθές για την ομιλία μου στην Αναγέννηση , με θέμα την "εχθρότητα χωρίς αιτία". Το θέμα το διάλεξα από την ταινία "Επαναστάτης χωρίς αιτία". Η κεντρική ιδέα της ομιλίας μου ήταν αυτή: "Αν σας ενοχλεί κάτι, προσευχηθείτε υπέρ αυτού και θα πάψει να σας ενοχλεί. Αν δεν πάψει, συνεχίστε την προσευχή."
      Ο Αρχιεπίσκοπος της Σερβίας συμβούλευε τους ομιλητές να λένε λίγες ιδέες στις ομιλίες τους: "Αν πείτε τρεις ιδέες, ο ακροατής μπορεί να θυμηθεί τις δύο. Αν πείτε τέσσερις, μπορεί να θυμηθεί τη μία. Αν πείτε πέντε και παραπάνω, δεν θα θυμηθεί καμία."
       Αυτά σκεφτόμουν την παραμονή της ομιλίας μου στο Σύλλογο Γυναικών Αναγέννησης, δηλαδή το Σάββατο, γιατί η ομιλία ήταν στην προχθεσινή Κυριακή, το βράδυ. Έμαθα και τις τρεις προϋποθέσεις της καλύτερης ομιλίας, που είναι , πρώτη, να μην περιφρονείς το θέμα σου, δεύτερη να μην είναι αμφίσημα τα λεγόμενα, αλλά να είναι σαφή και τρίτη, να υπάρχει συνάρτηση των θεμάτων.
      Την Κυριακή το βράδυ, μία ώρα πριν την ομιλία, δεν είχα ακόμα αποφασίσει ποιο θα είναι το θέμα μου. «Τι στην ευχή να πω;» εκμυστηρεύθηκα στη σύζυγό μου , καθώς με ξεπροβοδούσε, ευχόμενη «καλή επιτυχία» για την οποία δεν αμφέβαλλε. «Πες ό,τι σού ‘ρθει στο μυαλό,», είπε.
       Μερικά από τα θέματα για τα οποία προετοιμάστηκα να μιλήσω, χωρίς να ξέρω μέχρι την τελευταία στιγμή, ποιο από όλα θα αναπτύξω ήταν 1ον) Το νόημα ζωής και ελευθερίας, 2ον) Η Δικαιοσύνη και οι σχέσεις των ανθρώπων, 3ον) Εχθρότητα χωρίς αιτία, 4ον) Το υπαρξιακό άγχος, 5ον) Η ευθύνη της γυναίκας στην ηθική κρίση.
      Ως προς το τελευταίο θέμα, ενδιαφέρον μια που το ακροατήριο ήταν γυναικείο, είχα την άποψη, ότι αφού η γυναίκα έβγαλε την ανθρωπότητα από τον Παράδεισο, ακολουθώντας την γνωστή οδό, της ανυπακοής, του ψεύδους, της απάτης και της περιέργειας, πρέπει η ίδια να μας ξαναβάλει σ’ αυτόν, ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία.
‘      Εξω απ’ τον παράδεισο σημαίνει «ζωή κάτω από τη δουλεία των αναγκών». «Με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα τρως το ψωμί σου», είπε ο Θεός, όχι ως κατάρα, αλλά ως αναπόφευκτη συνέπεια της ανυπακοής.
      Και βέβαια θα θέλεις, ευγενικέ αναγνώστη, ν΄ ακούσεις τις εντυπώσεις μου από την ομιλία: Οπωσδήποτε δεν τήρησα την πρώτη προϋπόθεση της καλής ομιλίας, το να μην περιφρονείς το θέμα σου. Μπορεί να μην τήρησα και τις άλλες, γι΄ αυτήν όμως είμαι σίγουρος.
      Πήγα στην Αναγέννηση στις έξη παρά τέταρτο, προετοιμασμένος, με την τσάντα μου γεμάτη σημειώσεις και βιβλία. Προσπάθησα να θυμηθώ κάτι από όσα είχα σκεφτεί να πω , αλλά δεν θυμήθηκα. Έριξα μια ματιά στις σημειώσεις , ήταν αδύνατο να καταλάβω τί λέγανε και τις παράτησα.
      Ευτυχώς το ακροατήριο έδειξε ενδιαφέρον. 'Ετσι όλα πιστεύω ότι πήγαν καλά. Με κέρασαν και γλυκιά γαλατόπιτα, που την αγαπώ. Όταν ετοιμαζόμουν να φύγω η πρόεδρος μου είπε: «Πού πάς; Για την "εχθρότητα χωρίς αιτία", δεν θα πεις τίποτα;»

22.2.14

ΑΝΤΙΖΗΛΙΑ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Αντιζηλία είναι να επιθυμείς το ίδιο πράγμα με κάποιον άλλον. Η αντιζηλία είναι αναπόφευκτη όταν έρχεσαι σε επαφή με άλλους ανθρώπους, μια που δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις επιθυμίες των άλλων, ακόμα και τις δικές μας. Η αντιζηλία είναι η αιτία των μαζικής βίας. Μετά από κάθε αντιζηλία ακολουθεί σύγκρουση.

-Δυο πίθηκοι αν βρουν κι οι δυο μαζί ένα καρύδι, δεν το παίρνει κανείς. Στέκουν και το κοιτάζουν.
-Γιατί;
-Γιατί θα σκοτωθούν.
-Οι πίθηκοι ξέρουν να αποφεύγουν την αντιζηλία.

Με τη μέθοδο των πιθήκων , αποφεύγονται οι συγκρούσεις.

Αν δεν μπορείς με την υποχώρηση να αποφύγεις τη σύγκρουση σημαίνει ότι η αντιζηλία είναι πειρασμός από αυτούς που δεν μπορείς εύκολα να τον αποφυγεις.

-Πώς αποφεύγεται ο πειρασμός;
-Προσεύχεσαι γι΄ αυτό που σε ενοχλεί. Με την προσευχή υπέρ του "εχθρού" Ήδη είσαι ελεύθερος από την παγίδα. Είσαι πάνω από τον πειρασμό.
-Πώς θα θυμάμαι την προσευχή;
-Δεν θα θυμάσαι , αν δεν θυμάσαι διαρκώς το Θεό. Γι' αυτό έλεγε ο Δαβίδ, "προορώμην τον Κύριόν μου, ότι εκ δεξιών μου εστί ίνα μη σαλευθώ. Δηλαδή έβλεπα από πριν τον πειρασμό τον Κύριον να με προστατεύει για να μη σαλευτώ.

Λείπει η ανδρεία και η μεγαλοψυχία. Πρέπει ο ανδρείος να δώσει την ευκαιρία στον ηττημένο ή στον έχοντα διάθεση να υποχωρήσει, να το κάνει διατηρώντας την αξιοπρέπειά του. Να μην τον εξουθενώσει. Οι Ρωμαίοι, που όπως φαίνεται ήταν σκληρός λαός, έλεγαν "ουαί τοις ηττημένοις".. Δεν έδειχναν τον παραμικρό οίκτο για τους ηττημένους.

-Άρα για να μην συγκρουόμαστε να έχουμε μνήμη Θεού.
-Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου, είμαστε κάτω από αυτούς τους τέσσερις νόμους: 1)το νόμο του Θεού, 2) το νόμο του Ασυνειδήτου, (το νόμο που διέπει τα μέλη του σώματός μας) 3) το νόμο της συνειδήσεως και 4) το νόμο της αμαρτίας, που επιτίθεται από έξω στο Ασυνείδητό μας, όταν είναι αφύλακτο.

-Πώς να αποφεύγουμε την αντιζηλία και την αναπόφευκτη σύγκρουση;
-Με το να έχουμε διαρκή μνήμη του Θεού.
-Είναι δυνατόν να έχουμε διαρκή μνήμη του Θεού.
-Κάθε στιγμή προσθέτουμε ζωή ή θάνατο.

21.2.14

Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΟΜΙΛΙΑ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου


Η καλύτερη ομιλία είναι η σύντομη. Μια φορά κάποιος έκανε μια σύντομη ομιλία και καταχειροκροτήθηκε. 'Όταν ρώτησε τον κόσμο, τί είπε και τους άρεσε τόσο, ο κόσμος απάντησε: Δεν ξέρουμε τί είπες, αλλά είπες λίγα.

Στο χωριό που θα πάω την Κυριακή σκέφτομαι να κάνω μια καλή ομιλία για την "εχθρότητα χωρίς αιτία". Το θέμα το διάλεξα από την ταινία "Επαναστάτης χωρίς αιτία". Η ομιλία μου θα είναι αυτή: "Αν σας ενοχλεί κάτι, προσευχηθείτε υπέρ αυτού και θα πάψει να σας ενοχλεί. Αν δεν πάψει, συνεχίστε την προσευχή."

Τί άλλο να πει κανείς, περισσότερο από αυτό που είπαν οι Αγιοι Πατέρες; Κάποιος μιλώντας για τον εαυτό του καθώς έβλεπε τη ζωή του στον κόσμο, είπε, στον Άγιο Αντώνιο, ότι θα τον κάψει ο Θεός. Ο Άγιος Αντώνιος απάντησε: "Η Κόλαση υπάρχει και είναι για μένα."

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σερβίας έλεγε στους ομιλητές να λένε λίγες ιδέες στις ομιλίες τους. Αν πείτε τρεις ιδέες, ο ακροατής μπορεί να θυμηθεί τις δύο. Αν πείτε τέσσερις, μπορεί να θυμηθεί τη μία. Αν πείτε πέντε και παραπάνω, δεν θα θυμηθεί καμία.
Μου

19.2.14

ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ Η "ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ ΧΩΡΙΣ ΑΙΤΙΑ"

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Εχθρότητα χωρίς αιτία είναι να φερόμαστε εχθρικά σε κάποιον χωρίς λόγο. Χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος, που προκαλεί το αίσθημα της εχθρότητας εναντίον κάποιου άλλου ή και εναντίον του εαυτού μας.

Αυτός που καπνίζει φέρεται εχθρικά προς τον οργανισμό του, χωρίς λόγο. Άραγε γιατί το κάνει; Και πώς μπορεί με την κατανόηση να πάψει να φέρεται εχθρικά;

Ποιο είναι το αντίδοτο στο κάπνισμα; Πώς μπορεί κανείς να το κόψει; Και το ακόμα πιο σημαντικό, πώς μπορεί ένας καπνιστής που έκοψε το τσιγάρο, να μην το ξαναρχίσει; Γιατί αυτό φαίνεται ότι είναι δυσκολότερο από ό,τι είναι να το κόψει.

Ο χιουμορίστας Τζωρτζ Μπέρναρ Σω έλεγε: "Το να κόψεις το κάπνισμα είναι πολύ εύκολο. Τό 'κοψα σαράντα φορές."

Πώς κόβεται το κάπνισμα για πάντα, αν δεχθούμε ότι το κάπνισμα είναι μίμηση, κι αν δεν μας αρέσει η μίμηση, γιατί δεν θεωρούμε ότι αξίζει να μιμούμαστε τους άλλους.

Η μίμηση είναι καλή στα παιδιά γιατί με τη μίμηση μαθαίνουν. Όταν όμως μεγαλώνουμε θέλουμε να ανακαλύπτουμε εμείς τον κόσμο, αντί να ακολουθούμε τους άλλους.

Η μίμηση είναι εμπόδιο στην δημιουργικότητα. Ο δημιουργικός άνθρωπος δεν έχει επιθυμίες που τις δημιουργεί η τάση του να μιμείται τους άλλους. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τους καλλιτέχνες. Έχουν δικό τους γούστο. Δεν θέλουν να μιμούνται κανέναν. Πώς μπορεί να είναι κανείς δημιουργικός, όταν μιμείται;

'Ενας Κινέζος ποιητής λέει πως κάποτε τον ρώτησε κάποιος, να του πει το δρόμο για το Κρύο Βουνό, όπου ζούσε ως ασκητής και του απάντησε: "Δεν υπάρχει δρόμος για το Κρύο Βουνό. Πώς μπορείς να ρθεις στο Κρύο Βουνό , με το να με μιμείσαι;

Πώς η μίμηση είναι αιτία της εχθρότητας; Θα προσπαθήσουμε να το εξηγήσουμε με ένα πιο απλό παραδειγμα, από αυτό των καλλιτεχνων.
Στη μίμηση, να φανταστείς, ότι είναι σαν να ιδιοποιείσαι ένα πράγμα που δεν σου ανήκει. Αν δεις κάποιον να σε μιμείται φορώντας στο καπέλο, δεν θα θυμώσεις, ούτε θα του πεις να μην σε μιμείται στα καπέλα. Όταν όμως κάποιος σε μιμείται στην αγάπη στη γυναίκα σου, θα εξεγερθείς. Η μιμητική επιθυμία προκαλεί τη μαζική βία.

Για να σταματήσεις τη βία του τσιγάρου, πρέπει να ελευθερωθείς από τη μιμητική επιθυμία του τσιγάρου και γενικά από όλες τις μιμητικές επιθυμίες. Πρέπει να θέλεις να είσαι ο εαυτός σου και όχι ένα ψεύτικο αντίγραφο του εαυτού των άλλων,

18.2.14

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΚΑΙ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες ,(ως επαγγελματία εννοώ κυρίως τον επιχειρηματία) , ζουν καλύτερα ή οι ερασιτέχνες; Νομίζω ότι οι επαγγελματίες είναι αδικημένοι. Δεν εννοώ τον καιρό της κρίσης, που η κυβέρνηση θέτει τους επαγγελματίες υπό διωγμόν. Ακόμα και σε κανονικές καταστάσεις οι επαγγελματίες αδικούνται, γιατί καταβάλουν μεγαλύτερο κόπο σε σύγκριση με αυτά που απολαμβάνουν. Αλλά για έναν άλλο λόγο. Πιστεύω ότι ο επαγγελματίας για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις , πρέπει να ξεχάσει ότι υπάρχει ζωή και θάνατος.

Ο ερασιτέχνης δεν έχει την σημερινή αρνητική έννοια αυτού που κάνει κάτι με προχειρότητα και με ανευθυνότητα. Ο ερασιτέχνης δεν κάνει κάτι για το κέρδος, αλλά γιατί το αγαπάει.

Ο λαός λέει αυτή την παροιμία. "Μάθε μια τέχνη κι άστηνε". Το νόημα της παροιμίας επαληθεύεται κάθε φορά, με οτιδήποτε θεωρούσαμε πάρεργο, που όταν ήρθε η ώρα μας στήριξε. Αυτό το ξέρουν καλά οι συνταξιούχοι που φρόντισαν να έχουν ενδιαφέροντα στη ζωή τους.

Από την εσωτερική άποψη, την πνευματική, αυτός που φτιάχνει έναν σεβαστό τύπο, θα δυσκολευτεί περισσότερο, όταν έρθει η στιγμή, που πρέπει να τον γκρεμίσει, αφού όχι μόνο του είναι άχρηστος, αλλά του είναι και εμπόδιο για την αληθινή ζωή.

Πώς θα μπορέσει να ταπεινώσει τον εαυτό του, όταν κουράστηκε τόσο πολύ να τον φτιάξει κι όταν τον θεωρεί πάρα πολύ σπουδαίο; Δύσκολα να νιώσει σαν παιδί ή σαν χαζός, για να δεχθεί τη βασιλεία του Θεού.

Κάποιοι που έφτασαν στα ανώτατα αξιώματα στο επάγγελμά τους , είχαν την τύχη να διαλέξουν για συζύγους απλές γυναίκες του λαού, που "βλάκες" τους ανεβάζουν και "βλάκες" τους κατεβάζουν. Έτσι ηρεμούν και όταν έρθει η ώρα τους να συναντήσουν τον Κύριο, δεν θα δυσκολευτούν να αφήσουν αυτόν τον πονηρό και μάταιο αυτό κόσμο.

ΕΡΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΝ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδος

Γιατί μαλώνουμε, όταν όλοι πιστεύουμε ότι έχουμε δίκιο; Το δίκιο δημιουργεί έριδες; Αν δεν πιστεύαμε ότι έχουμε δίκιο δεν θα ερίζαμε. Πώς μπορούμε να παρακάμψουμε το δίκαιο, τίνος είναι και πώς θα επικρατήσει εις βάρος του άλλου; Αν υπήρχε τέτοιος τρόπος, δεν θα δημιουργούνταν έριδες, και θα βρίσκαμε το δίκιο, χωρίς να ερίζουμε;

Με τις άλλες αρετές π.χ. με την αγάπη, την ειρήνη, το ωραίο, δεν συμβαίνει το ίδιο , όπως συμβαίνει με την αρετή της δικαιοσύνης. Ένας ορισμός λέει, πως η δικαιοσύνη είναι έννοια που περιέχει όλες τις άλλες αρετές. Η δικαιοσύνη περιέχει όλες τις αρετές ή πρέπει να περιέχει όλες τις αρετής, γιατί η ίδια η δικαιοσύνη γίνεται αιτία να δημιουργηθούν έριδες.

Άρα , όταν πιστεύουμε ότι έχουμε δίκιο, αυτό δεν φτάνει. Μαζί με την εξέταση που κάνουμε για να βεβαιωθούμε, αν έχουμε δίκιο, πρέπει να εξετάζουμε, αν το δίκιο μας είναι και ωραίο, είναι και ειρηνικό, είναι και αξιαγάπητο και γενικά είναι κάτι που θεάρεστο ή όχι.

Αν έχουμε δίκιο, αλλά το δίκιο μας αυτό, δεν περιέχει όλες τις αρετές και μάλιστα τη σπουδαιότερη από όλες, την αγάπη, είναι άχρηστο. Είναι χειρότερο από άδικο, ιδίως αν η έρις δημιουργείται μεταξύ ανθρώπων που συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς προσωπικούς. Είναι π.χ. διαφορά μεταξύ συζύγων ή μεταξύ αδελφών ή φίλων.

Στις προσωπικές σχέσεις δεν έχει σημασία ποιος έχει δίκιο, αλλά ποιος αγαπάει: "Ναι" μπορείς να πεις σ΄ αυτόν που ζητάει το δίκιο του, "εσύ μπορεί νά 'χεις δίκιο, αλλά δεν μ' αγαπάς."

Στις προσωπικές σχέσεις το δίκιο αντί να διορθώσει χειροτερεύει τα πράγματα. Αυτό συμβαίνει π.χ. στα λάθη στον τομέα της αγάπης, στον τομέα της υπομονής. Τα λάθη στον τομέα της αγάπης και της υπομονής δεν διορθώνονται με λιγότερη αγάπη, με λιγότερη υπομονή. Τα λάθη στον τομέα της αγάπης , στον τομέα της υπομονής διορθώνονται με περισσότερη αγάπη, με περισσότερη υπομονή.

17.2.14

ΟΙ ΠΕΙΡΑΣΜΟΙ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Ο στίχος της προσευχής "και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν" σημαίνει πως μαθαίνουμε είτε με το καλό, είτε με πειρασμούς (χτυπήματα).

Δύσκολη παιδεία οι πειρασμοί. Μήπως υπάρχει κανένας πιο εύκολος δρόμος. "Οι τρανοί καβαλαρέοι, θέλουν τρελά άλογα". Αλλά δεν ανήκουμε στην κατηγορία αυτή. Δεν υπάρχει κάτι πιο εύκολο;

Οι πειρασμοί αρχίζουν από τους πιο μικρούς, για τους ντελικάτους και τους αρχάριους και φτάνουν μέχρι τους βαρείς, όπως είναι η αρρώστια ή η προσέγγιση του θανάτου για τους δυνατούς.

Γι' αυτούς που δεν θέλουν να μαθαίνουν με τους πειρασμούς , ο Κύριος, στη μεγάλη φιλευσπλαχνία Του μας έδωσε κάποιον άλλο πιο εύκολο δρόμο σωτηρίας. Να γίνουμε λιγάκι παιδιά. Να δεχθούμε τη βασιλεία του Θεού, όπως τα παιδιά.

Αν και για πολλούς , ιδίως αυτούς που έχουν έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, κι ο δρόμος αυτός δεν είναι ευκολότερος.

Κάποιος γνωστός μου έχει πάντα το ίδιο παράπονο, ότι δεν μπορεί να δεχθεί μερικά πράγματα στην Εκκλησία και δεν εξομολογείται ούτε μεταλαβαίνει. Διαβάζει Φόερμπαχ, Κίρκεγκωρ, Σμέναν κ.ά.

-Προτιμάς την αρρώστια ή να γίνεις λιγάκι χαζός; τον ρώτησα και θύμωσε.

"Ο κόσμος όλος είναι μια γιορτή"*

Tου Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Ξέρω μια οικογένεια, που η μεγαλύτερη χαρά της ήταν οι φιλοξενούμενοι. Μερικές φορές φιλοξενούσε στο σπίτι της, οικογένειες ολόκληρες, όταν ο φιλοξενούμενος ήταν άρρωστος και τον συνόδευε και η οικογένειά του, η γυναίκα του, τα παιδιά του, τα αδέρφια του. Μια φορά η οικογένεια αυτή φιλοξενούσε στο διαμέρισμά της δέκα έξη άτομα, σε ένα χώρο ογδόντα δύο τετραγωνικών μέτρων.

Δεν καταλάβαινα, τί ήταν αυτό που έδινε τόση χαρά στην οικογένεια, ώστε να μη λογαριάζει τους κόπους, την ενόχληση, τα έξοδα.
Το ίδιο έκαναν οι γονείς της οικοκυράς, στην κωμόπολη, από όπου κατάγεται. Ο πατέρας της ποτέ δεν ήταν τόσο χαρούμενος, όσο όταν έφερνε στο σπίτι του κάποιον ξένο.

Δεν μιλούσαν για τη χαρά τους, γιατί δε ν το θεωρούσαν κάτι ιδιαίτερο, όπως δεν θεωρεί κανείς κάτι ιδιαίτερο τη γεύση του νερού ή την υγεία, όταν είναι κανονική.

Τώρα που έφυγαν όλοι, θαρρώ ότι καταλαβαίνω την χαρά τους να δέχονται ξένους στο σπίτι τους. Αν με ρωτούσε κανείς, πώς να φέρεται, θα του έλεγα, πως ο καλύτερος τρόπος να φέρεται κανείς είναι να φέρεται όπως ο οικοδεσπότης στους ξένους του ή όπως ο ξένος στον οικοδεσπότη, που τον φιλοξενεί.

Τώρα επίσης καταλαβαίνω την παραβολή του Ιησού για τους καλεσμένους, που αρνήθηκαν την πρόσκληση του οικοδεσπότη. Η χαρά του οικοδεσπότη κι η χαρά του καλεσμένου είναι η χαρά των εκλεκτών. "Πολλοί οι κλητοί, λίγοι οι εκλεκτοί." Η χαρά του οικοδεσπότη είναι η χαρά των εκλεκτών. Τα άλλα είναι φθορά.


*Στίχος ελληνικού τραγουδιού

ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΗ ΔΥΣΗ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου


Δεν είναι το ίδιο πράγμα να αναζητάς οδηγό, με το να αναζητάς οδηγίες.
Δεν είναι το ίδιο πράγμα να μαθαίνεις μαγειρική κοντά σε μάγειρα και να μαθαίνεις μαγειρική κάνοντας συλλογή από μαγειρικές συνταγές.

Δεν είναι το ίδιο πράγμα η εμπειρική Ορθοδοξία με τη σχολαστική Δύση.

'Αλλο πράγμα είναι να σε ξέρει ο Θεός κι άλλο πράγμα είναι να ξέρεις εσύ το Θεό.

Με τις οδηγίες εσύ είσαι ο δρόμος, ενώ με τον οδηγό, ο δρόμος είναι ο οδηγός. Δεν ξέρουμε το μέλλον. Ο Κύριος Ιησούς είναι ο οδηγός μας. 

Άνθρωποι και εξουσίες

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Το κριτήριο για να διακρίνουμε τους ανθρώπους και τις εξουσίες είναι η φροντίδα των φτωχών και των αδυνάτων.
Με ποιους, λοιπόν, πολιτικούς και με ποια πολιτικά κόμματα πρέπει να έχουμε καλές ελπίδες ότι θα εργαστούν για την φροντίδα των φτωχών και των αδυνάτων;
Γιατί να κάνουμε πως δεν βλέπουμε τις αντιφάσεις των πολιτικών και των πολιτικών κομμάτων ; Χάριν τίνος να μην βλέπουμε πως ενώ υπόσχονται κοινωνικό κράτος, ταυτοχρόνως είναι εναντίον της πίστης στον Ιησού και στη διδασκαλία Του; Δεν θέλουν τα παιδιά μας να παίρνουν χριστιανική αγωγή, δεν θέλουν την προσευχή, τις εικόνες ή οι ίδιοι δεν βαφτίζουν τα παιδιά τους;
Ο Ιησούς ταύτισε τον εαυτό Του με τους ταπεινούς, και τους ελαχίστους.Διώχθηκε από την εξουσία της εποχής Του και υπέμεινε για μας τους αμαρτωλούς τον ατιμωτικό θάνατο του σταυρού.
Πώς πρέπει να ζούμε σύμφωνα με τη φιλοσοφία των πολιτικών αυτών και να υπερβαίνουμε τις ανάγκες μας ; Να μην πιστεύουμε στην ειρήνη, στη δικαιοσύνη, στην ενότητα, στην αλληλεγγύη, στην αδελφοσύνη; Με ποιο πρότυπο άλλο να ζούμε εκτός από αυτό που υπάρχει, του Ιησού Χριστού; Ο Θεός είναι το μόνο Ον που είναι ελεύθερο από τις ανάγκες. Και εμείς οι άνθρωποι είμαστε παιδιά Του και αγωνιζόμαστε με τη βοήθειά Του, να γίνουμε όμοιοι με Αυτόν, ελεύθεροι από την καταπίεση των αναγκών.
Η διδασκαλία του Ιησού Χριστού σκανδάλισε τους Φαρισαίους, τους πλουσιότερους και τους ισχυρότερους από τους Ιουδαίους της εποχής Του. Όταν οι μαθητές του Ιησού του είπαν , "ξέρεις πως οι Φαρισαίοι σκανδαλίστηκαν με τη διδασκαλία σου, ο Ιησούς είπε: «Πάσα φυτεία , ην ουκ εφύτευσεν ο Πατήρ μου ο ουράνιος,εκριζωθήσεται. Άφετε αυτούς, οδηγοί εισί τυφλοί τυφλών.» (Κάθε φυτεία που δεν την φύτεψε ο ουράνιος Πατέρας μου θα ξεριζωθεί. Αφήστε τους αυτούς, είναι τυφλοί που οδηγούν τυφλούς.)
Τώρα η θέση των πολιτικών κομμάτων απέναντι στην Πίστη , είναι σαν των Φαρισαίων,εχθρική με την Χριστιανική διδασκαλία. Δεν το κρύβουν ότι επιδιώκουν να επιβάλουν στον ελληνικό λαό ένα άθεο κράτος. Τα αριστερά κόμματα πολεμούν την Πίστη φανερά , τα δε δεξιά την καπηλεύονται.

15.2.14

Τι δεν μπορεί να καταλάβει ο Χώγκινγκ

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου

Ο Χώκινγκ δεν μπορεί να πιστέψει ότι ο Θεός έκαμε τη Δημιουργία για τον άνθρωπο.
Δεν μπορεί να καταλάβει γιατί ήταν υποχρεωμένος να την κάνει. Σαν τον υπηρέτη του βασιλιά Φιλίππου, ο οποίος δεν μπορούσε να καταλάβει τη γενναιοδωρία του βασιλιά προς έναν υπηρέτη, όπως αυτός. Η ιστορία λέει, πως μια φορά ο βασιλιάς Φίλιππος έδωσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό σε κάποιον υπηρέτη του για μια εκδούλευση που του έκαμε. Ο υπηρέτης δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτια του:

« Βασιλιά, γιατί μου έδωσες τόσα χρήματα; Εγώ σου έκανα μια εκδούλευση σαν υπηρέτης», είπε.
«Εσύ μου έκανες μια εκδούλευση σαν υπηρέτης κι εγώ σε ανταμείβω σαν βασιλιάς» είπε ο Φίλιππος.

Ο Χώγκινγ σκέφτεται ,όπως είναι διαδεδομένο στους Αγγλοσάξωνες, ωφελιμιστικά.
Βλέπει το Θεό ως ωφελιμιστή. Ωφελιμιστής ήταν ο βασιλιάς της ιστορίας που ακολουθεί. Ένας βασιλιάς, λέει η ιστορία, είχε έναν σοφό υπηρέτη και τον ρώτησε να μάθει το ποιόν της γυναίκας που επρόκειτο να νυμφευτεί. Ο υπηρέτης πήγε ως απεσταλμένος του βασιλιά στην κατοικία της εν λόγω γυναίκας και της ζήτησε να γδυθεί. Εκείνη χωρίς την παραμικρή αιδώ, που είναι έμφυτη σε κάθε γυναίκα, γδύθηκε μπροστά του. Μετά από αυτό ο υπηρέτης είπε στο βασιλιά ότι η γυναίκα που θέλει να παντρευτεί είναι κόρη πόρνης και του είπε τα καθέκαστα. Ο βασιλιάς για να δοκιμάσει την αξιοπιστία του υπηρέτη του τον ρώτησε :

«Εγώ τίνος γιος είμαι;».
«Εσύ, είσαι γιος φούρναρη», είπε ο υπηρέτης.
«Πώς το ξέρεις;» ρώτησε ο βασιλιάς.
« Κάθε φορά που σου κάνω μια εκδούλευση μου δίνεις ένα κουλούρι», είπε ο υπηρέτης.

Βασιλιάδες τον παλιό καιρό στη δική μας Παράδοση μπορούσαν να γίνουν όλοι, αν το άξιζαν. Η κληρονομική βασιλεία είναι επινόηση της φεουδαρχίας. Ουδέποτε είχαμε φεουδαρχία στον τόπο μας πριν τη φραγκοκρατία. Απόδειξη ότι έχουμε ακόμα φραγκοκρατία στην Ελλάδα είναι η κληρονομική πρωθυπουργία. Στην Παράδοσή μας ο καθένας ,αν ήταν άξιος, μπορούσε να γίνει βασιλιάς. Σε κάθε βάφτιση η ευχή ήταν: «Και βασιλιάς στην Πόλη».
Ο Όμηρος κλείνει το έπος της Οδύσσειας με ένα υπέροχο επεισόδιο. Είναι η στιγμή που ο Οδυσσέας με δέκα πιστούς του αναμένει να αναμετρηθεί με το πλήθος των οπλισμένων που έρχονται να εκδικηθούν το θάνατο των μνηστήρων. Ο Οδυσσέας καλεί τον Τηλέμαχο κοντά του:

Έλα να δεις γιατί είμαστε βασιλιάδες;, λέει.

Ο Λαέρτης, που βλέπει τη σκηνή λέει στον εαυτό του:
 Πόσο ευτυχισμένος είμαι να βλέπω το γιο μου με τον εγγονό μου, να ανταγωνίζονται στην αρετή!

Έτσι κλείνει το έπος της Οδύσσειας ο Όμηρος, που κατά μία άποψη είναι ο ίδιος ο Οδυσσέας.

Διαβάζοντας αυτά τα λόγια του Γιάννη Τσαρούχη,Ποια δύναμη εμποδίζει τον ήλιο να μας κάψει έγραψα ένα μικρό δοκίμιο με τίτλο Γιατί όλος αυτός ο απέραντος κόσμος που περιέχεται στο βιβλίο μου Ένας ήσυχος άνθρωπος. Παραθέτω το απόσπασμα αυτό απ΄ το εν λόγω βιβλίο μου , γιατί είναι σχετικό με το θέμα μας:  Ο Χώγκινγ δέχεται ότι όλος ο γαλαξίας έπρεπε να υπάρχει, αφού στις πρώτες γενιές των αστέρων του δημιουργήθηκαν τα βαρύτερα στοιχεία της ύλης, τα απαραίτητα για τη δημιουργία της ζωής. Τι χρειάζονται όμως όλοι οι άλλοι γαλαξίες; ρωτάει ο Χώγκινγκ. Για ποιο λόγο υπάρχουν όλα αυτά τα δισεκατομμύρια των δισεκατομμυρίων ηλίων και των άλλων αστρικών σωμάτων, που κινούνται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες και τόσο αρμονικά, μέσα στο σιωπηλό και μυστηριώδες Σύμπαν; Όλη αυτή η ασύλληπτα θαυμαστή και μεγαλοπρεπής κατασκευή, έγινε χάριν του ανθρώπου; Αυτό είναι πολύ δύσκολο να το πιστέψει κανείς ομολογεί ο Χώγκινγκ.
Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι η εξής: Το Σύμπαν εκφράζει την υπερβολή της σοφίας και της δυνάμεως του Δημιουργού. Την υπερβολή της σοφίας και της δυνάμεως του Δημιουργού εκφράζει επίσης και η κατασκευή του ανθρώπου. Ο εγκέφαλός του, με τις θαυμαστές του ιδιότητες υπερβαίνει το μέτρο, που είναι αναγκαίο για τη ζωή.
Δεν υπάρχουν τα κατάλληλα όργανα για να μετρηθούν οι δυνατότητες του ανθρωπίνου νου. Εντούτοις ο άνθρωπος θα μπορούσε να ζήσει και χωρίς αυτήν την υπερβολή. Όπως το Σύμπαν το ίδιο και τον άνθρωπο τον χαρακτηρίζει η αυτή υπερβολή στην κατασκευή του. Αλλά μήπως δεν είναι πέραν παντός ορίου η σοφία και η δύναμις του Θεού; Αν υπάρχουν στο Σύμπαν, καθώς είναι λογικό να υπάρχουν αποτυπωμένα τα ίχνη του Δημιουργού, πως δεν θα είναι τα ίχνη αυτά εντελώς ακατανόητα, για τον περιορισμένο ανθρώπινο νου; (Ένας ήσυχος άνθρωπος, Εκδόσεις των Φίλων, ISBN 960-289-058-4).

Σε ποιον θεό πιστεύει ένας κόσμος που δεν πιστεύει;

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

 Ο Θεός είναι το μόνο Ον που είναι ελεύθερο από τις ανάγκες. Και εμείς οι άνθρωποι είμαστε παιδιά Του και αγωνιζόμαστε με τη βοήθειά Του, να γίνουμε όμοιοι με Αυτόν, ελεύθεροι από την καταπίεση των αναγκών.

Ο κόσμος που δεν πιστεύει στον αληθινό Θεό, Πατέρα όλων των ανθρώπων, δεν πιστεύει επίσης ότι μπορούμε να ζούμε ειρηνικά , ελεύθεροι από την καταπίεση. Θέλει την ειρήνη και την απελευθέρωση από την καταπίεση για τους δικούς του και το μίσος για τους εχθρούς του. Γι΄ αυτό χωρίζει τους ανθρώπους σε καλούς και σε κακούς. Η θεωρία της "πάλης των τάξεων" είναι θεολογική και δεν είναι πολιτική, κοινωνική ή οικονομική .

Ποια είναι η θέση των πολιτικών κομμάτων απέναντι στην Πίστη; Η θέση των πολιτικών κομμάτων δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από την θεολογία που πολέμησε και πολεμάει την Ορθοδοξία. Τα αριστερά κόμματα την πολεμούν φανερά , τα δε δεξιά την καπηλεύονται.

13.2.14

Ένας φιλικός σκύλος στην έρημο!

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Μια φορά ανέβηκα μόνος μου στο βουνό, στην κορυφή των Καμβουνίων, τον Πρίονο, χωρίς κανένα εφόδιο μαζί μου, όπως συνήθιζα, με μόνο ένα παγούρι νερό. Ούτε ένα ξύλο στο χέρι μου, ούτε καμιά άλλη προφύλαξη. Το βουνό ήταν έρημο από ανθρώπους και δεν μπορούσα να υπολογίζω σε βοήθεια, αν κάτι μου συνέβαινε.

Μου άρεσε να εμπιστεύομαι την καλή μου διάθεση. Ποτέ δεν επιχείρησα μια τέτοια ανάβαση, αν δεν είχα καλή διάθεση. Πίστευα ότι δεν θα μπορούσε να μου συμβεί κάποιο κακό, με την καλή μου διάθεση. Η φωνή της ψυχής μου, που την εμπιστευόμουν θα μου το έλεγε. Και πράγματι στο χρονικό διάστημα μερικών δεκαετιών, που ανέβαινα μόνος μου στο βουνό, δεν μου συνέβη ποτέ κάτι κακό. Πιστεύω ότι ο κόσμος ανταποκρίνεται σ΄ αυτό που νιώθουμε γι'΄αυτόν. .Εννοώ τη Φύση.

Ανεβαίνοντας , λοιπόν, στον Πρίονο, σε μεγάλο ύψος, όπου δεν υπάρχει καμία βλάστηση, παρά μόνο βράχοι και πέτρες παντού, άκουσα από μακριά το αργό, ήρεμο, φιλικό γάβγισμα ενός μεγαλόσωμου σκύλου: "Γουβ. Γουβ."
'Ηταν σαν να μου έλεγε ότι βρίσκεται εκεί ψηλά, σε κάποιο προσήλιο μέρος, κάποια προεξοχή ενός βράχου και καλόν ήταν για και τους δυο μας, να μην πλησιάσω προς τα εκεί, επειδή θα ερχόμαστε κι οι δύο σε δύσκολη θέση. 'Ενιωσα ευχαρίστηση και ευγνωμοσύνη για το φιλικό του φέρσιμο. . Φαντάστηκα ότι θα ένιωσε τα συναισθήματά μου και θα χάρηκε κι αυτός.

Αναρωτιέμαι πού την εύρισκα αυτήν την εμπιστοσύνη στη Φύση. Όταν διάβασα το βιβλίο του Χένρυ Ντέϊβιντ Θορώ, "Η Λίμνη Γουώλντεν", δεν δυσκολεύτηκα καθόλου να δεχθώ το μήνυμά του, πως η Φύση μπορεί να ζήσει έναν άνθρωπο.

Ως προς εμένα δε γινόταν αλλιώς, αφού η Φύση μου ξανάδωσε την πίστη στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Υπήρχε μια εποχή, που όταν συναντούσα κάποιον άνθρωπο στην πόλη, ένιωθα ζάλη, κρύο ιδρώτα και τάση προς εμετό. Με τέτοιες εμπειρίες μόνο στη Φύση ένιωθα ανακούφιση και χαρά από την επαφή με την ψυχή μου. Τα βουνά της νοτιοανατολικής Καλύμνου, και οι ακτές ανάμεσα στα μοναστήρια των Αγίων Πάντων και της Ευαγγελίστριας έρχονται στη μνήμη μου και με γεμίζουν χαρά και νοσταλγία.

Θυμάμαι όταν πλησίαζα ύστερα από μερικές ώρες περιπλάνηση στο μοναστήρι της Ευαγγελίστριας και άκουγα από μακριά το καμπανάκι να χτυπάει ήξερα, ότι οι αδελφές με είχαν δει. Δρασκελίζοντας την θύρα του μοναστηριού , ο Γέροντας, που ήταν τυφλός, μου φώναζε από μακριά με το όνομά μου και μού 'λεγε κάθε φορά: "Μόσχο μου, γίνεται μεγάλη χαρά στον ουρανό, επί αμαρτωλώ μετανοούντι."

ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

 ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Ο πρύτανης ενός αμερικανικού πανεπιστημίου Νάθαν Πούσεϋ, στον αποχαιρετιστήριο λόγο του προς τους φοιτητές του, είπε μεταξύ άλλων και τα εξής: 

"Οι δυσκολίες δεν είναι ατυχίες. Είναι αυτό το ίδιο το υλικό της ζωής. Ο αγώνας με τις δυσκολίες προσδίδει πνευματικότητα σ΄ αυτόν που αγωνίζεται." 

Ο σοφός αυτός πρύτανις συμβουλεύει τους φοιτητές του να μην αποφεύγουν τον αγώνα, γιατί δεν θα αποκτήσουν πνευματικότητα. Στην προσευχή μας δεν ζητάμε απ΄ το Θεό να μας βοηθήσει να αποφύγουμε τον αγώνα με τις δυσκολίες, αλλά να μας δώσει δύναμη να αγωνιζόμαστε. Και για να μην απελπιζόμαστε η Γραφή λέει, πως ο Θεός δεν φορτώνει τον άνθρωπο με δυσκολίες πιο βαριές από αυτές που μπορεί να αντέξει.

Οι Κρητικοί και όλοι οι Έλληνες από τα αρχαία χρόνια συνδέουν τον αγώνα με την Ελευθερία. Περιεχόμενο της Ελευθερίας είναι ο αγώνας. Ελευθερία είναι ο αγώνας για την ελευθερία.

Οι Εγγλέζοι στην Κρήτη, στον πόλεμο, έβλεπαν τους Κρητικούς, να ανυπομονούν να πολεμήσουν και νόμιζαν ότι είναι φιλοπόλεμοι. Ενώ οι Κρητικοί ένιωθαν ελεύθεροι, όσο ήταν έτοιμοι να αγωνιστούν για την ελευθερία τους. Και ήταν πάντοτε έτοιμοι να πολεμήσουν. Την ετοιμότητά τους αυτή οι Εγγλέζοι θεωρούσαν φιλοπόλεμη διάθεση.

Παραφράζοντας το γνωστό ρητό, αν θέλεις ειρήνη ετοιμάσου για τον πόλεμο, θα μπορούσαμε να πούμε, αν θέλεις να είσαι ελεύθερος να είσαι έτοιμος πάντοτε να αγωνιστείς για την ελευθερία.

Το ίδιο έκαναν κι οι αρχαίοι Σπαρτιάτες στους οποίους η στρατιωτική θητεία διαρκούσε μέχρι το 65ον έτος της ηλικίας τους!

12.2.14

Αγάπη και σεβασμός (amor y respeto)

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

 Πρέπει να αποδίδουμε σεβασμό μόνον σ΄ αυτούς που τον αξίζουν; Πρέπει να αγαπάμε μόνον αυτούς που αξίζουν την αγάπη μας ή πρέπει να τους αγαπάμε όλους, ακόμα και εκείνους που δεν το αξίζουν, ακόμα και τους εχθρούς;

Όταν ήμουν νέος διάβασα το βιβλίο του Ταντέους Γκόλας "Τεμπελιά κι αυτογνωσία". Έγραφε "αγαπάω τον εαυτό μου ό,τι κι αν κάνω, ό,τι κι αν σκέφτομαι, επειδή το κάνω, επειδή το σκέφτομαι.

Δεν είμαι βέβαιος, αν το έγραφε έτσι ακριβώς ή ο μεταφραστής το απέδωσε έτσι. Μάλλον το έγραψε έτσι ο συγγραφέας, αν λάβω υπόψιν ότι παραέχει "επιεική 'αποψη για τη χρήση ουσιών."

Θα το δεχόμουν αν έγραφε "αγαπάω τον εαυτό μου ό,τι κι αν κάνω ό,τι κι αν σκέφτομαι". Να τον αγαπάω επειδή έκανε λάθος, δεν μου φαινόταν λογικό. Ο εαυτός του αξίζει την αγάπη για τα λάθη του;

Θα μπορούσα να το δεχθώ, όπως το λέει η ελληνική παροιμία "αγάπα το φίλο σου με τα ελαττώματά του?' Αλλά μου φαίνεται λιγάκι ανάποδο το "αγάπα το φίλο σου, επειδή έχει ελαττώματα."

Τελικά μετά από πολλά χρόνια δεν με ενοχλεί αν η αγάπη κι ο σεβασμός περιλαμβάνει κι αυτούς που δεν αξίζουν αγάπη και σεβασμό, γιατί όλοι αξίζουν την αγάπη και το σεβασμό, ακόμα και οι κακοί που είναι στη φυλακή.

Θα μου πείτε, " πρέπει να αισθάνομαι ωραία, όταν φέρομαι ως παλιάνθρωπος; Να μην έχω τύψεις;" Γιατί ν αισθάνεσαι ωραία επειδή αγαπάς τον παλιάνθρωπο εαυτό σου; Δεν μιλάμε για το συναίσθημα, που ονομάζουν αγάπη οι πολλοί. Η αγάπη είναι βαρύς σταυρός , λέει ο Πάστερνακ. Δεν είναι η αγάπη για ευχαρίστηση. Οι γονείς που αγαπούν τα παιδιά τους , αισθάνονται πάντοτε ωραία που τα αγαπούν ή η αγάπη τους περνάει δια πυρός και σιδήρου, όταν αρρωσταίνουν ;

Τον εαυτό μας αγαπάμε και τον λυπούμαστε όταν αμαρτάνει , όχι την παλιανθρωπιά. Τα λάθη στην αγάπη και στο σεβασμό, δεν διορθώνονται με λιγότερο ή με καθόλου αγάπη , αλλά με περισσότερη αγάπη.

Όταν είμαστε άρρωστοι κι αγαπάμε τον εαυτό μας, αγαπάμε τον εαυτό μας, όχι την αρρώστια του. Όταν μάλιστα ο άρρωστος δεν έχει επίγνωση της αρρώστιας, ακόμα πιο πολύ έχει ανάγκη της αγάπης μας.

Μπορούμε άραγε να διακρίνουμε τον άνθρωπο από την αμαρτία; Μπορούμε. Δεν ξέρω αν αγαπούσα τόσο τον Προφήτη Δαβίδ, χωρίς τις αμαρτίες του. ΔΕν θα είχε γράψει το 50ό ψαλμό της μετανοίας.

Πιο εύκολα αγαπάμε τον άσωτο υιό παρά τον αδελφό του που δεν έσφαλε. Η επίγνωση της αμαρτωλότητας είναι προϋπόθεση για τη σωτηρία μας. "Τί με λέγεις αγαθόν. Ουδείς αγαθός, ειμή είς ο Θεός", είπε ο Κύριος για τους ανθρώπους.

Τα τελευταία λόγια του φίλου μου Ρομπέρτου στο τηλέφωνο από την Πάτμο, λίγο πριν πεθάνει ήταν: "Να τους αγαπάς όλους".

Θα ξαναγράψω εδώ για πολλοστή φορά, αυτό που ένιωσε ο Ντοστογιέφσκι στο εκτελεστικό απόσπασμα, στη Σιβηρία, όταν ενώ περίμενε να τον τουφεκίσουν, του έδωσαν χάρη: 'Ενιωσε μια μεγάλη απορία, γιατί δεν αγαπάει τα πάντα με απεριόριστη αγάπη. Με αυτήν την αγάπη στόλισε τον ήρωά του Πρίγκιπα Μύσκιν, που τον έγραψε ως τύπο του Ιησού.



AMOR Y RESPETO
Moschos Emmanuel Lagouvardos

Debe pagar el respeto sólo a aquellos que lo merecen ? Debe amar sólo a aquellos que merecen nuestro amor y debe amar a todos, incluso a aquellos que no lo merecen , aun a sus enemigos ?

Cuando era joven leí el libro de Tadeusz Objetivos " Pereza y la auto -conciencia. " Él escribió: " Yo amo a mí mismo , no importa lo que haces, lo que piensas, pues lo hago, porque creo en ello .

No estoy seguro de que si escribes exactamente o el traductor cedió. Probablemente, la forma en que el autor escribió , si me importa que las opiniones paraechei ' indulgente ' sobre el uso de sustancias. "

Lo aceptaría si él escribió "Yo amo a mí mismo , no importa lo que haces lo que crees. " ¿Me lo amo porque él cometió un error , parecía lógico . La autoestima de amor por sus errores ?

Yo no podía aceptar , como dice el proverbio griego dice " Ama a tu amigo con sus defectos ; ' Pero me parece un poco al revés de "amar a tu amigo, porque tiene defectos. "

Finalmente, después de muchos años no me molesta si el amor y el respeto y son personas que no merecen amor y respeto, porque todos merecemos el amor y el respeto , incluso los chicos malos están en la cárcel .

Usted me dice : "Usted debe sentirse bien , cuando actúo como zorrillo ; no tengo remordimiento ? " ¿Por qué todo se siente bien porque amas a ti mismo el zorrillo no estás hablando de sentimiento llamado amor por muchos ? . El amor es una pesada cruz , dice Pasternak . Hay amor por placer . Los padres que aman a sus hijos , siempre es bueno sentir el amor o el amor pasa a través del fuego y el hierro, cuando se enferman ?

Nosotros Mismos amor y lamentan cuando peca , no picardía . Los errores en el amor y respeto, no corregidos con menos o nada de amor, pero con más amor.

Cuando estamos enfermos y amamos a nosotros mismos , amarnos a nosotros mismos , no la enfermedad. Especialmente cuando el paciente no es consciente de la enfermedad , aún más en necesidad de nuestro amor .

Podemos distinguir los seres humanos del pecado ? Puedo. No sé si me gustaba tanto el Profeta David , pero sus pecados. No habría escrito el salmo 50 de arrepentimiento.

Apreciar más fácilmente el hijo pródigo a pesar de que su hermano no estaba mal. Se proporciona una conciencia de pecado por nuestra salvación. " ¿Qué le dices a Agatón . Nadie benevolente , salvo en Dios", dijo el Señor a la gente.

Las últimas palabras de mi amigo en el teléfono Robertou de Patmos , poco antes de morir fue : "¿Te gustan todos . "

Volverá a escribir aquí por enésima vez , lo que Dostoievski sintió un pelotón de fusilamiento en Siberia, a la espera , cuando le dispararon , le dio las gracias : "Sentí una gran pregunta , ya que ama a todo con amor incondicional. Con este amor adornaba su héroe Príncipe Myskin , que escribió como un tipo de Jesús.

























Ελευθερία και δουλεία

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

     Πολλοί έχουν την εντύπωση ότι ελευθερία είναι η απουσία υποχρεωτικών κανόνων. Γι' αυτό μισούν τους υποχρεωτικούς κανόνες και αναζητούν τον τρόπο να τους αποφεύγουν, για να είναι δήθεν ελεύθεροι.
    Αλλά, δεν είναι ευτυχισμένοι με αυτού του είδους την "ελευθερία" και ελευθερία χωρίς ευτυχία δεν είναι ελευθερία. Ο πραγματικά ελεύθερος είναι ευτυχισμένος. "Το δε ευδαίμον, το ελεύθερον". Ο Περικλής θεωρούσε ευτυχία, το να είσαι ελεύθερος.
    Βέβαια με τα παιδιά τους που τους μιμούνται κι αποφεύγουν να τηρούν τους υποχρεωτικούς κανόνες, μπερδεύονται. Θέλουν τα παιδιά τους να κάνουν υπακοή. Αλλά ποιον θα μοιάσουν τα παιδιά τους στην υπακοή; Δεν θα μοιάσουν τους ίδιους;
    Γι΄ αυτό πολλοί ως γονείς γίνονται καταπιεστικοί. Γιατί έχουν εσφαλμένη ιδέα για την ελευθερία. Ο ελεύθερος δεν είναι ελεύθερος επειδή δεν υπακούει στους υποχρεωτικούς κανόνες και γιατί ζει σαν να μην υπάρχει καταναγκασμός.
    Δεν ζητάμε απ΄ το Θεό να πάρει τον καταναγκασμό για να μην υποφέρουμε από την καταπίεση. Ζητάμε απ΄ το Θεό να μας δίνει δύναμη να υπερβαίνουμε τον καταναγκασμό.
    Πώς τον υπερβαίνουμε τον καταναγκασμό; Παραφράζοντας τα λόγια του Σωκράτη για τη Δημοκρατία θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για την Ελευθερία: "Όταν οι άνθρωποι δεν αυτοπεριορίζονται δεν είναι ελεύθεροι."
    Δεν δίνουμε στα παιδιά μας το καλό παράδειγμα του αυτοπεριορισμού και κατόπιν προσπαθούμε να τα αναγκάσουμε να υπακούσουν στους περιορισμούς στους οποίους του υποβάλλουμε εμείς.
    Γιατί είμαστε κι εμείς μαθημένοι να μην αυτοπεριοριζόμαστε, αλλά να υπακούουμε από "κακό ζόρι", επειδή δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Αλλά αυτός ο τρόπος δεν έχει να κάνει με την Ελευθερία.
    Αυτή είναι η στάση όχι του ελευθέρου ανθρώπου. Είναι η στάση του δούλου ή του μισθωτού. Ο ελεύθερος δεν ζει με το φόβο ή με την προσδοκία της αμοιβής.
    Γι΄ αυτόν που ζει με το φόβο (και με την απαντοχή της απολαβής) είπε ο Σαίξπηρ: "Ξέρω τί θηρίο θα ήσουν, αν δεν φοβόσουν ένα θηρίο.

11.2.14

Γνωρίσματα του παλαιού και του καινούριου ανθρώπου

Του Μ.Λαγκουβάρδου

Ο παλαιός άνθρωπος γνωρίζεται: 1. Θέλει ν' αρέσει στον εαυτό του.
2. Οι Εντολές του φαίνονται αβάσταχτο φορτίο και 3. Νιώθει δουλικό φόβο και σατανική επιθυμία. Η τελική κατάληξη του παλαιού ανθρώπου είναι η φθορά. Ο παλαιός άνθρωπος φθείρεται στις επιθυμίες της απάτης.

Ο καινούριος άνθρωπος (καινή κτίσις) γνωρίζεται: 1.Θέλει ν' αρέσει στο Χριστό. 2.Το φορτίο των Εντολών, είναι γι΄ αυτόν  ελαφρύ.. Τελική κατάληξη, η πίστη και η καθαρή συνείδηση. (Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί ο Θεός και πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου). Ψαλμ.50ός

9.2.14

Ο εξευτελισμός των γέρων

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου
      Ο φιλελευθερισμός εξευτελίζει τους γέρους. Το ίδιο κάνει με όλες τις αξίες της ζωής, για να τις αντικαταστήσει με το χρήμα.Οι γέροι κρύβονται για να μη δείξουν την ηλικία τους. Νεάζουν. Φοράνε φανταχτερά χρώματα, κωμικά καπέλα. Βάφονται, βάζουν κολόνιες, για να μη δείχνουν γέροι.
      Η εικόνα αυτή για τους γέρους είναι λανθασμένη. Δεν είναι οι γέροι για το περιγέλιο. Λανθασμένη είναι και η εικόνα για το Θεό. Όπως αποφεύγουμε να είμαστε γέροι, το ίδιο πολλοί αποφεύγουν να δείξουν ότι είναι πιστοί. Γιατί ο Θεός συνδέθηκε με την κατήφεια και με το φόβο. Έχουμε άραγε σωστή εικόνα του Θεού σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας και των Ευαγγελίων;
     Θα μου πείτε,  ο φιλελευθερισμός είναι οικονομικό σύστημα. Τί δουλειά έχει με τους γέρους;
Και τί μ’ αυτό, αν είναι οικονομικό σύστημα; Τα οικονομικά συστήματα δεν επιδρούν στη ζωή των ανθρώπων; Αν ο γέρος δεν τολμάει να ζει ως γέρος, γιατί εξέλιπε ο σεβασμός του γέρου 'η αν ο νέος δεν τολμάει να δείξει ότι είναι πιστός, αυτό δεν είναι του συστήματος που εξευτέλισε τις αξίες του ανθρώπου και τις αντικατέστησε με το χρήμα;
     Μήπως δεν συνέβη το ίδιο με τα επαγγέλματα; Μήπως δεν υπάρχουν επαγγέλματα που οι νέοι τα αποφεύγουν γιατί διδάχθηκαν να τα θεωρούν ότι δεν έχουν αξία, ότι είναι κατώτερα, ενώ τα λεγόμενα πνευματικά είναι ανώτερα;
    -Οι καθημερινές ανάγκες είναι πιεστικές. Δεν μας επιτρέπουν να ασχοληθούμε με τις πνευματικές ανάγκες και με την αιώνια ζωή. Δεν μας ενδιαφέρει η αιώνια ζωή. Μας ενδιαφέρει το παρόν.
    -Θα σε ρωτήσω κι εγώ, το άγχος της ύπαρξης δεν επιδρά και σ΄ αυτόν που αγωνίζεται για τις καθημερινές ανάγκες; Όταν λες, εμένα δεν με ενδιαφέρει η αιώνια ζωή , με ενδιαφέρει μόνο το παρόν, άραγε δεν επηρεάζει κι εσένα το άγχος της ύπαρξης, επειδή δεν έχεις καιρό να ασχοληθείς με τις πνευματικές ανάγκες;
     Το ότι η στάση μας απέναντι στην αιώνια ζωή επηρεάζει και αυτή τη ζωή είναι μια απόδειξη ότι δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη μια ζωή και στην άλλη. Η ζωή είναι ενιαία και διαρκεί για πάντα. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε ανάμεσα στην ύπαρξη και στην ανυπαρξία. Η επιλογή που μπορούμε να κάνουμε είναι μεταξύ της ευτυχισμένης ζωής και της κολασμένης.
     Οι ναυτικοί έχουν μια πυξίδα που δείχνει πάντα το βορρά και με αυτήν οδηγούν τα πλοία τους. Η δική μας πυξίδα ποια είναι και τί δείχνει; Ξέρουμε από πού ερχόμαστε, ποιοι είμαστε και πού πηγαίνουμε;
     Η Γραφή λέει πως εκεί όπου είναι ο θησαυρός μας , εκεί είναι και η καρδιά μας.Οι Έλληνες είναι ο πιο καλλιεργημένος, αισθητικά , λαός του κόσμου. Για τη δική μας παράδοση το ωραίο δημιουργεί τις ενώσεις και ό,τι δεν είναι ωραίο δεν είναι δεκτό. Οι γέροι στην παράδοσή μας είναι σοφοί. Δείτε τις εκκλησίες. Είναι γεμάτες γέρους. Στις εκκλησίες θα βρουν τον αυτοσεβασμό που τους αρνείται η εποχή τους.
     Στις εκκλησίες οι πιστοί βιώνουμε την Αλήθεια. Θα γνωρίσετε , λέει το Ευαγγέλιο, την Αλήθεια και η Αλήθεια θα σας ελευθερώσει… Αυτή είναι η αιώνια ζωή, να γνωρίζουν σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και Αυτόν που απέστειλες, τον  Ιησούν Χριστόν.

8.2.14

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

      Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να είναι ελεύθερος, όπως είναι ο Θεός, το μόνο Ον, που είναι υπεράνω των αναγκών. Οι ανάγκες, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, είναι οι συνέπειες της ανυπακοής των πρωτοπλάστων στο νόμο του Θεού. Ο Αδάμ και η Εύα, με την ανυπακοή τους προς το νόμο του Θεού, έπαψαν να είναι όμοιοι με το Θεό, δηλαδή ελεύθεροι από τις ανάγκες και μαζί με αυτούς, και όλοι οι άνθρωποι , στους οποίους μεταβιβάζονται οι συνέπειες της πτώσης, όπως η αρρώστια της ρίζας μεταβιβάζεται σε όλο το δέντρο. 
      
      Από την αρχή λοιπόν της δημιουργίας είναι γνωστός ο δρόμος της επιστροφής στην έμφυτη ελευθερία που χάθηκε. Είναι γνωστός επίσης ο δρόμος της επιστροφής στην κατάσταση της ομοίωσης προς το Θεό, από τον οποίο απομακρύνθηκε. Αυτόν τον δρόμο αναζητάει κάθε άνθρωπος , τον δρόμο της ελευθερίας από τις ανάγκες. Η ένωση με το Θεό, η «Θέωση», όπως λέγεται στην εκκλησιαστική γλώσσα, δεν είναι επιδίωξη μόνο των αγίων. Είναι επιδίωξη όλων των ανθρώπων, είτε είναι συνειδητή είτε είναι χωρίς επίγνωση.   
     
      Γι’ αυτό πηγαίνουμε στην Εκκλησία, για να νιώσουμε ελεύθεροι από την καταπίεση των αναγκών. Δεν ισχύουν στην Εκκλησία διακρίσεις πλούτου, μόρφωσης, ομορφιάς ή δύναμης. Όλοι, πλούσιοι, φτωχοί, επιστήμονες, χειρώνακτες, γραμματισμένοι, ολιγογράμματοι, άντρες γυναίκες, παιδιά, νέοι , γέροι έχουμε ανάγκη από το έλεος του Θεού για να είμαστε ελεύθεροι από τις πνευματικές, τις ψυχικές , τις σωματικές ασθένειες. Και από την αντίστοιχη πνευματική ψυχική και σωματική καταπίεση.
     
      Το πρότυπο της ελευθερίας μας από τις ανάγκες είναι ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός. καθώς είπε «Εγώ είμαι η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή.» Αυτό έκαναν οι Νινευίτες, μετά την προφητεία του Ιωνά, που τους υπέδειξε να νηστέψουν για να γλιτώσουν την πόλη τους από την ολοσχερή καταστροφή. Οι Νινευίτες ακολουθώντας το δρόμο της νηστείας υπήρξαν προ Χριστού χριστιανοί.
    
       Η αρχαία Νινευή είχε πέσει σε μεγάλη παρακμή, η οποία απειλούσε να την καταστρέψει. Στην αρχαία Νινευή έστειλε ο Θεός τον προφήτη Ιωνά, να πει στους κατοίκους της να νηστέψουν, αλλιώς η πόλη τους θα καταστραφεί εντελώς.
    
      Οι Νινευίτες άκουσαν την συμβουλή του Προφήτη του Θεού και νήστεψαν οι ίδιοι και έβαλαν και τα ζώα τους να νηστέψουν και έτσι σώθηκε η Νινευή από την ολοσχερή καταστροφή.   
    
       Η νηστεία τους ήταν ένας δρόμος επιστροφής από την υπερβολή και την κατάχρηση στο μέτρο και στην καλή χρήση. Η αντίστροφη πορεία από αυτήν που τους οδήγησε στην παρακμή. Αντί της υπερβολής και της κατάχρησης έκαναν μετρημένη χρήση των αγαθών με τη νηστεία, όπως τους είπε ο Προφήτης και έσωσαν την πόλη τους.
     
      Αντί τις ψεύτικες ανάγκες και την υπερκατανάλωση θα λέγαμε σήμερα, επέλεξαν τις πραγματικές ανάγκες και την λιτότητα.Σκέφτομαι ότι μόνον ο φόβος της καταστροφής δεν είναι ικανός να συγκρατήσει τους ανθρώπους από την ασυγκράτητη πορεία τους προς την αυτοκαταστροφή. Χρειάζεται κάτι πιο δυνατό και πιο πνευματικό. Αν δεν αλλάξει η νοοτροπία, δεν σταματάει καμιά καταστροφική πορεία μόνο με το φόβο. Το αντίθετο συμβαίνει, γιατί για όλα τα πράγματα υπάρχουν οι λεγόμενοι «σωτήριοι θεοί» ή αλλιώς τα «άλλοθι» Θα βρεις παντού το άλλοθι, για να μην εγκαταλείψεις το πάθος σου.  
     
      Ο δρόμος της επιστροφής ξεκινάει από το θεμέλιο της ζωής. Να εμβαθύνεις σ΄ αυτά τα λόγια, ευγενικέ αναγνώστη, αν σε ενδιαφέρει ο δρόμος της επιστροφής: «Ουδείς δύναται θείναι θεμέλιον άλλον ει μη τον κείμενον, ός έστι Ιησούς Χριστός». (Κανείς δεν μπορεί να βάλει άλλο θεμέλιο της ζωής του, κανένα άλλο νόημα ζωής και ελευθερίας δεν υπάρχει σε άλλο πρόσωπο, παρά μόνο σ’ αυτό που είναι, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού.)
      
     Με το Χριστό, ως θεμέλιο της ζωής μας, όλα και το καλό και το κακό αποβαίνουν σε καλό. «Τοις αγαπώσι τον Θεόν, πάντα συνεργεί εις αγαθόν» (Σ΄ αυτούς που αγαπούν το Θεό, τα πάντα συνεργούν για το καλό).
     
     Ο άνθρωπος είτε ακολουθεί το δρόμο των έργων , είτε ακολουθεί το δρόμο της προσευχής και της θεωρίας, τον Θεό αναζητεί. Αυτό που επιδιώκει είναι να γίνει όμοιος με το Θεό, δηλαδή ελεύθερος από τις ανάγκες και τις αρρώστιες.

7.2.14

Η θεραπευτική δύναμη των εορτών

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

1. Όλα τα έμβια όντα έχουν ανάγκη να αναπνέουν και να τρέφονται , οι άνθρωποι επί πλέον έχουν ανάγκες πνευματικές. Δεν ζούνε μόνο με τροφή. «Ουκ επ΄ άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος».

2.Αυτές είναι οι ανάγκες για τις οποίες το αρχαίο ρητό «ανάγκα και θεοί πείθονται» , λέει πως στην ανάγκη πείθονται όλα τα πλάσματα, ακόμα κι οι θεοί, που ήταν πλάσματα της φαντασίας των αρχαίων.

3.Σε μας τους χριστιανούς αποκαλύφθηκε μέσω των προφητών και του Ιδίου του Ιησού Χριστού του Υιού του Θεού του ζώντος, ότι ο Θεός είναι ο Δημιουργός του κόσμου, το μόνο Ον, που βρίσκεται υπεράνω των αναγκών.

4.Εμείς πρέπει να αγωνιζόμαστε να ικανοποιούμε τις πραγματικές ανάγκες της ψυχής και του σώματος και τις μη πραγματικές , τις τεχνητές ανάγκες που δημιουργούνται για το κέρδος, την εκμετάλλευση και την καταπίεση των ανθρώπων.

5.Οι ανάγκες του ανθρώπου είναι ,όπως είπαμε, πνευματικές, ψυχικές και σωματικές κι οι ασθένειες επίσης είναι ασθένειες πνευματικές, ψυχικές και σωματικές. Εννοείται ότι η αρρώστια στο πνεύμα και στην ψυχή δεν έχει την ίδια έννοια με την σωματική αρρώστια. Ως αρρώστια στο πνεύμα και στην ψυχή, εννοούμε καταστάσεις πνευματικές και ψυχικές που παρεμποδίζουν την ελευθερία μας και έχουν ανάγκη θεραπείας.

6. Η ανθρώπινη φύση πλάστηκε από το Θεό να είναι ελεύθερη από τον καταναγκασμό των αναγκών και από τις ασθένειες. Με την ανυπακοή και την πτώση των πρωτοπλάστων αρρώστησε η ρίζα του δέντρου της ανθρωπότητας και η αρρώστια της ανυπακοής και της πτώσης μεταβιβάστηκε σε όλο το δέντρο, σε ολόκληρο τον Αδάμ, όπως ονομάζεται η ανθρωπότητα. Από τότε ο άνθρωπος μπήκε κάτω από το ζυγό των αναγκών.

7. Ο Θεός είπε προς τους πρωτοπλάστους ότι θα ζουν με τον ιδρώτα του προσώπου τους. Οι συνέπειες αυτές της πτώσης του ανθρώπου μεταβιβάστηκαν σε όλη τη δημιουργία , η οποία υπάρχει χάριν του ανθρώπου.

8. Μετά την πτώση του ανθρώπου, η έμφυτη ελευθερία από τις ανάγκες, είναι πλέον κατορθωτή μόνον με τη χάρη του Θεού. Με τη χάρη του Θεού γίνεται και ο άνθρωπος αυτό που είναι μόνον  ο Θεός, υπεράνω των αναγκών.

9. Πότε ανυψώνεται η ανθρώπινη φύση επάνω από τις πνευματικές, ψυχικές και σωματικές ανάγκες της; Πώς γίνεται η θεραπεία αυτή; Η μακαρίτισσα η μητέρα μου έλεγε  «πηγαίνω στην Εκκλησία άρρωστη και γυρίζω υγιής.» Ο δε παππούς μου  έλεγε πάντα την ευχή «στο Θεό ν’ αρέσει». Ήξερε πως η καλύτερη ζωή γι΄ αυτόν, η ζωή που ήθελε να ζει, είναι η ζωή που αρέσει στο Θεό και το ίδιο συμβούλευε κι εμένα να ζω. .

10. Πού θα βρούμε τη ζωή που αρέσει στο Θεό; Ποιος έχει το πρότυπο του ανθρώπου ο οποίος ζει όπως αρέσει στο Θεό; Εμείς γνωρίζουμε ότι το πρότυπο της ζωής που αρέσει στο Θεό είναι ο Χριστός, καθώς ο Ίδιος είπε «Εγώ είμαι η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή, Ουδείς μετέβη προς τον Πατέρα ειμή δι΄ εμού. Πηγαίνουμε λοιπόν στην Εκκλησία για να μετέχουμε στη ζωή του Θεού και για να είμαστε κι εμείς με τη χάρη του Θεού, θεοί, δηλαδή ελεύθεροι από την καταπίεση των αναγκών.

12. Ενωμένοι με το Θεό είμαστε ελεύθεροι. Αυτός είναι ο σκοπός της ζωής μας η ένωση με το Θεό, η «Θέωση», όπως ονομάζεται στη γλώσσα της Εκκλησίας. Γι’ αυτό πηγαίνουμε στην Εκκλησία, για να νιώσουμε ελεύθεροι από την καταπίεση των αναγκών. Δεν ισχύουν στην Εκκλησία διακρίσεις πλούτου, μόρφωσης, ομορφιάς ή δύναμης. .Όλοι, πλούσιοι, φτωχοί, επιστήμονες, χειρώνακτες, γραμματισμένοι, ολιγογράμματοι, άντρες γυναίκες, παιδιά, νέοι , γέροι έχουμε ανάγκη από το έλεος του Θεού για να είμαστε ελεύθεροι από τις πνευματικές, τις ψυχικές , τις σωματικές ασθένειες. Και από την αντίστοιχη πνευματική ψυχική και σωματική καταπίεση.







ΔΡΟΜΟΙ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Oi δρόμοι ή τρόποι ζωής ταιριάζουν ,λίγο ή πολύ , στον τύπο του ανθρώπου. Ο δρόμος του πρακτικού ανθρώπου, είναι ο δρόμος των έργων, στα οποία ο άνθρωπος της δράσης δεν έχει συνήθως διαρκή μνήμη του Θεού. Θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε δρόμο της λήθης του Θεού. Η διαρκής μνήμη του Θεού είναι ενοχλητική για τον πρακτικό άνθρωπο.
Ο δρόμος του θεωρητικού ανθρώπου ταιριάζει στον θεωρητικό τύπο. Σ’ αυτόν θυμούμαστε το Θεό κάθε στιγμή. Όταν ξεχνάμε το Θεό υποφέρουμε. Σ’ αυτόν τον δρόμο, η λήθη του Θεού είναι ενοχλητική.
Επιλέγουμε ελεύθερα τον ένα ή τον άλλο τρόπο ζωής. Η διαρκής μνήμη του Θεού ή η λήθη του Θεού είναι τα γνωρίσματα που διακρίνουν τον έναν από τον άλλον δρόμο. Ένα άλλο γνώρισμα που διακρίνει τον ένα τρόπο ζωής από τον άλλον είναι σε ποιον θέλουμε να αρέσει ο τρόπος της ζωής μας. Στον πρακτικό άνθρωπο συνήθως κυριαρχεί η θέληση να αρέσει στους ανθρώπους, ενώ στο θεωρητικό η επιθυμία να αρέσει στους ανθρώπους είναι αμάρτημα.
Ο θεωρητικός άνθρωπος σκέφτεται: «Αν ενώπιον του Θεού δεν είμαι τίποτα, τί με νοιάζει ο έπαινος των ανθρώπων;» «Αν άρεσα στους ανθρώπους» γράφει ο Απόστολος στην επιστολή του προς τους Γαλάτες , «δεν θα ήμουν δούλος του Χριστού.»
Οι δύο δρόμοι ή τρόποι ζωής διακρίνονται,  επίσης, από τα αποτελέσματα. Ο θεωρητικός νιώθει τις ευκολίες και τις χαρές του πρακτικού ως δυσκολίες και λύπες. Και το αντίθετο αυτό που δίνει χαρά στον θεωρητικό, στον πρακτικό δίνει θλίψη, μπορεί και οργή. Αν και κανείς δεν είναι αμιγής θεωρητικός ή πρακτικός άνθρωπος. Κι οι δύο έχουν στοιχεία του ενός και του άλλου τύπου. Και ο θεωρητικός έχει την πρακτική του πλευρά και ο πρακτικός έχει τη θεωρητική του πλευρά.
Αυτό που προέχει όμως διαφέρει στον καθένα. Στον θεωρητικό αυτό που προέχει είναι όπως είπαμε η διαρκής μνήμη του Θεού. Για τον θεωρητικό «καμία σκέψη δεν αξίζει να τη σκέφτεται, αν δεν είναι σκέψη του Θεού. Καμία αναπνοή δεν αξίζει χωρίς να ευχαριστεί τον Ένα Τριαδικό Θεό στον Οποίο ανήκει.»»
Αυτό που προέχει στον πρακτικό άνθρωπο είναι η δράση. Ωστόσο και στη θεωρία και στην πράξη υπάρχουν όρια. Στη θεωρία το όριο είναι τα ίδια τα λόγια του Ιησού «Ου πας ο λέγων με Κύριε, Κύριε, σωθήσεται, αλλά ο ποιών το θέλημα του Πατρός μου του εν ουρανοίς.» Και ο θεωρητικός έχει επαφή με τα πράγματα και με τα έργα, με τη διαφορά ότι αναζητεί σε όλα τα πράγματα το Θεό.
Στο δρόμο του πρακτικού ανθρώπου το όριο είναι η φιλανθρωπία, όταν αφιερώνει ένας μέρος της προσπάθειάς του στους άλλους, στο όνομα του Θεού.
Πιστεύω ότι πρέπει να ενθαρρύνουμε τη θεωρητική πλευρά του ανθρώπου στους νέους, πράγμα που δεν γίνεται με την τεχνοκρατική εκπαίδευση. Πρέπει να ενθαρρύνουμε την θεωρητική πλευρά του νέου, γιατί όταν το κίνητρο του ανθρώπου είναι να αρέσει στο Θεό, ούτε θα εξαπατήσει κανέναν, ούτε θα υποκριθεί, επειδή ο Θεός γνωρίζει τα μύχια της καρδιάς του ανθρώπου.

6.2.14

ΔΙΑΡΚΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

-Αναθεωρώ τη ζωή μου, μου εξομολογήθηκε, κάποτε, ο Παπα-Ηλίας.

Μου μιλούσε εξομολογητικά, γιατί ήξερε ότι χαιρόμουν να ακούω για την πνευματική ζωή. Δεν κουραζόμουν ποτέ να ακούω να μιλούν εξομολογητικά για το Θεό. Εννοώ "εξομολογητικό λόγο" την εκμυστήρευση, όχι το κήρυγμα.

Ο παπα-Ηλίας δεν μιλούσε για τίποτε άλλο μαζί μου. Άλλωστε η μόνη εκμυστήρευση που είναι εποικοδομητική είναι αυτή που αφορά την αναζήτηση του Θεού.

Η Γραφή λέει, πως θα δώσουμε λόγο στον Κριτή για κάθε μάταιο λόγο (αργόν ρήμα), που αφήσαμε να γεννηθεί στην καρδιά.

Όταν ο παπα-Ηλίας μιλούσε για την πνευματική ζωή, κρεμόμουν από τα χείλη του. Αυτό που μου άρεσε σ΄ αυτόν ήταν η αγάπη του για το διάβασμα του καλού βιβλίου. Αγαπούσε με πάθος το καλό βιβλίο. Ο παπα-Ηλίας ονόμαζε το διάβασμα του καλού βιβλίου "βοσκή".

"Σήμερα βόσκησα με την ψυχή μου", έλεγε χαρούμενος, όταν είχε διαβάσει κάποιο καλό βιβλίο. Ποιο ήταν το καλό βιβλίο; Το καλό βιβλίο ήταν αυτό που έγραφε για το Θεό.

Επαναλάμβανε συχνά, ως επωδό τα λόγια αυτά του Αποστόλου για το Χριστό. "Επειδή τα παιδία κεκοινώνηκε σαρκός και πνεύματος και Αυτός παραπλησίως μετέσχε των αυτών..."

Ο παπα-Ηλίας, πιστός στην Παράδοση, θεωρούσε απαραίτητο τον πνευματικό πατέρα. "Διδασκάλους έχουμε, πατέρες δεν έχουμε". Χρησιμοποιούσε κάποιο μύθο του Αισώπου, αν δεν κάνω λάθος, για τον άνθρωπο που πορεύεται χωρίς πνευματικό πατέρα και χωρίς διαρκή μετάνοια και εξομολόγηση. Παρομοίαζε τον άνθρωπο αυτόν με χαμένο λιονταράκι που μεγαλώνει ως πρόβατο με τα άλλα πρόβατα.

Όταν ήμουν μαζί με τον παπα-Ηλία έπαυε η μοναξιά που ένιωθα, η μοναξιά του δρομέα μακρινών αποστάσεων.

Δεν ξέρω τί είδους άνθρωπος πρέπει να είναι κανείς για να γίνει δρομέας μακρινών αποστάσεων και για να νιώσει τη μοναξιά του.

Έγινα δρομέας μακρινών αποστάσεων και ένιωσα τη μοναξιά του, αλλά δεν ξέρω τί συνετέλεσε σ΄ αυτό.

Μόνο λίγη απαίτηση για την ποιότητα της ζωής αρκεί για να σε καταδικάσει στη μοναξιά;

Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι αναζητούν το Θεό, αλλά οι πιο πολλοί χωρίς να το ξέρουν. Γι' αυτό όλοι οι άνθρωποι είναι ευτυχείς που ζουν και αναζητούν το Θεό:

Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν
οι δε εκζητούντες τον Κύριον
ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού.






.

2.2.14

Τύχη ή Επιλογή;

Λαρισινά
Δοκίμια
Του Μ.Ε.Λαγκουβάρδου

                                                    Τύχη ή Επιλογή;

        Συνάντησα χθες , μετά την Εκκλησία, το Γιώργο, στο καφέ Φρούριο. Ήταν το μνημόσυνο μιας κοινής φίλης. Ο Γιώργος μου ζήτησε να τον περιμένω για να φύγουμε μαζί.
      -Όλα είναι θέμα του «Nτι Eν  'Eϊ, λέει καθώς βγαίνουμε από την πόρτα του Φρουρίου. Γιατί η Εκκλησία μιλάει για εγκλήματα και για απολωλότα πρόβατα; Τί εγκλήματα έκανε η θανούσα. Μια ψυχούλα ήταν.
      -Έγκλημα θα πει κάθε άδικη πράξη, λέω σιγά γιατί δεν θέλω να διαφωνήσω.Δεν είναι έγκλημα μόνο η ανθρωποκτονία.
      -Στην απλή γλώσσα, αυτό εννοούμε έγκλημα,λέει.  Έπειτα απολωλός πρόβατο είμαι εγώ; Αυτός που λέει πως δεν υπάρχει Θεός, ναι, αυτός είναι πράγματι απολωλός πρόβατο. Αφού δεν βλέπει τίποτε από τον κόσμο που τον περιβάλλει. Υπάρχει Θεός, αλλά δεν ασχολείται με εμάς.
      Ο Γιώργος είναι πολύ ήσυχος. Δεν βάζει καρδιά σε ό,τι λέει και σε ό,τι σκέφτεται. Μιλάει σαν ένας τρίτος, χωρίς πάθος, σαν να μην τον ενδιαφέρει.
      -Αν πούμε ότι όλα είναι θέμα Ντι Έν Έϊ, λέω στο Γιώργο, αυτό σημαίνει ότι δεχόμαστε ότι δεν έχουμε ευχέρεια επιλογής. Σκέψου μια ζωή στην οποία δεν μπορούμε να επιλέξουμε. Σαν τον γάϊδαρο στο γνωστό πείραμα, που δεν μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα σε δυο ίδιες μπάλες άχυρο και κινδύνεψε να πεθάνει από την πείνα. Εμείς επιλέγουμε.«Μήπως δεν μας ψήφισε ο κόσμος;» λένε οι πολιτικοί. Αυτοί π.χ. που ψηφίζουν Πασόκ, από το Ντι Εν Έϊ  το ψηφίζουν; Δεν μπορούν να ψηφίσουν π.χ. τη Νέα Δημοκρατία;
       -Δεν λέει το αρχαίο ρητό , «Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον; » συνεχίζει ο Γιώργος απτόητος.
       -Πότε το λέει και πώς το λέει ότι το πεπρωμένο είναι αδύνατον να το αποφύγουμε; Είναι αδύνατο να το αποφύγουμε, αν δεν αγωνιζόμαστε γι΄ αυτό που πιστεύουμε. Όταν αφηνόμαστε παθητικά στις παρορμήσεις, στις προκαταλήψεις, στις σκέψεις και τις υποβολές των άλλων. Οι αρχαίοι Έλληνες αγωνίστηκαν κατά της  μοιρολατρίας της Ανατολής. Οι αρχαίοι γνώριζαν ποιες είναι οι πρακτικές συνέπειες αυτής της δεισιδαιμονίας. Είχαν κάνει την επιλογή τους. Γι΄ αυτούς η πατρίδα ήταν πολυτιμότερη από τη ζωή τους και από τη ζωή των παιδιών τους. Και αγωνίζονταν για την ελευθερία της.
       Στην Κρήτη, όταν οι Κρητικοί εξουδετέρωσαν τις επίλεκτες αεροπορικές δυνάμεις της χιτλερικής Γερμανίας, είχαν επιλέξει να αγωνιστούν. Οι Εγγλέζοι δεν καταλάβαιναν και θεωρούσαν τους Κρητικούς φιλοπόλεμους. Ποιους; Τους ηλικιωμένους και τις γυναίκες. Γιατί τους νέους , το 5ο Σύνταγμα , η τότε κυβέρνηση το έστειλε στη Μακεδονία. Οι Κρητικοί δεν ήταν φιλοπόλεμοι. Εννοούσαν την ελευθερία τους ως αγώνα για την ελευθερία.
      Οι άγιοι μάρτυρες του Χριστού μαρτύρησαν για την πίστη τους στο Χριστό γιατί επέλεξαν το μαρτύριο , όχι διότι ήταν το ντι εν έϊ τους αυτό. Η επιλογή να αγωνιστούμε γι΄ αυτό που πιστεύουμε δεν είναι από το πεπρωμένο ή από το κάρμα ή το κισμέτ. Είναι θέμα ζωής και θανάτου. Σε καταστάσεις ανελευθερίας, όσοι παραιτούνται από τον αγώνα για αυτό που πιστεύουν , χάνουν όχι μόνο την πίστη τους, αλλά και τη ζωή τους. Αυτό απέδειξε η εμπειρία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του ναζισμού και του σταλινισμού.