"Ψυχή απούσα"

Του Μόσχου Εμμ.Λαγκουβάρδου


Στο ποίημα «ψυχή απούσα» ο Λόρκα θρηνεί το θάνατο του φίλου του ταυρομάχου Ιγνάτιο Μεχίας. Το ποίημα που φέρει το γενικό τίτλο «Θρήνος για τον Ιγνάτιο Σάντσεθ Μεχίας», αρχίζει με αυτούς τους στίχους: «Δε σε γνωρίζει ο ταύρος ούτε η συκιά ούτε τ’ άλογα ούτε τα μυρμήγκια του σπιτιού σου γιατί έχεις πεθάνει για πάντα». Το ωραίο αυτό ποίημα είναι ένας θρήνος στην απουσία του ανθρώπου με ψυχή, του ανθρώπου που με τη ζωή του εξημερώνει και κάνει τον κάθε τόπο οικείο ώστε να αξίζει να ζεις εκεί.
« Αν δεν είμαστε εμείς εδώ ο τόπος αυτός θα ήταν ζούγκλα.» Θυμάμαι αυτά τα λόγια που μου είπε κάποτε ένας χωρικός. Είχα πάει σ΄ ένα χωριό της Καλαμπάκας και με δέχτηκαν στο σπίτι τους ένας γέρος με τη γριά του. Θαύμασα την όμορφη αυλή, τα δέντρα, τον κήπο, το σπιτικό τους που έλαμπε από καθαριότητα και πάστρα.
«Αν δεν είμαστε εμείς εδώ ο τόπος αυτός θα ήταν ζούγκλα», είπε ο καλός γέρος και μου έδειξε το ρέμα με τα ερείπια ενός εγκαταλειμμένου νερόμυλου, που βρισκόταν σε μικρή απόσταση από το σπίτι του, πνιγμένο στη βλάστηση. Χάρηκα το γέρικο ζευγάρι για τη φιλόξενη διάθεσή του και για τη σοφία τους. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ.
Κάθε μέρα βάζουμε πράγματα στη θέση τους, στο τραπέζι, στο δωμάτιο, στη κουζίνα, στο γραφείο… Κάθε μέρα κάνουμε αγώνα με το χάος γύρω μας. Το ίδιο με τις σκέψεις και τα αισθήματα μέσα μας. Ο άνθρωπος βάζει τάξη στο χάος. Άραγε μαθαίνουμε στα παιδιά μας να βάζουν τάξη; Να βάζουν το κάθε πράγμα στη θέση του; Η ομορφιά είναι η ακτινοβολία της τάξης. ( Ακινάτος). Η αταξία και η ακαταστασία είναι θλίψη και βάρος πνεύματος.
Για να φανεί ποιος δίνει το ρυθμό στη σύγχρονη ζωή, θα διηγηθούμε δυο παλιές ιστορίες παρόλο που ο σημερινός αναγνώστης αρέσκεται στο καινούριο και αποστρέφεται το παλιό, ως νεκρό, παλιομοδίτικο, οπισθοδρομικό. Με την αποστροφή προς το παλιό ούτε τα παλιά πρότυπα θέλουν ούτε τα καινούρια τα βρίσκουν. Ο ποιητής Εμπειρίκος σατιρίζει την απουσία του ανθρώπου στο σημερινό κόσμο στο ποίημά του «Δεν έχουμε κυδώνια». Ίσως γιατί ο βασιλιάς των δέντρων είναι η κυδωνιά.
Η πρώτη ιστορία είναι από το Γεροντικό. Μια φορά κάποιος γέροντας 98 ετών , όταν τον ρώτησαν οι υποτακτικοί του που θέλει να τον πάνε, απάντησε: «Οπουδήποτε, αρκεί να μην υπάρχουν γυναίκες.»
Η άλλη ιστορία, που μας διηγήθηκε ένας φίλος, αναφέρεται επίσης στις γυναίκες. Κάποιος ασκητής πήγε στην πόλη και συνάντησε μια γυναίκα ελευθερίων ηθών, που τον κοίταζε στα μάτια. «Εσύ πρέπει να σκύβεις το κεφάλι σου και να κοιτάζεις το χώμα» της είπε αυστηρά. «Εσύ να κοιτάζεις το χώμα» απάντησε η γυναίκα, «γιατί εσύ πλάστηκες από αυτό, ενώ εγώ πλάστηκα από σένα.»
Αναφερθήκαμε στο μικρό αυτό δοκίμιο στο ποίημα του Λόρκα, στο γέρικο ζευγάρι στην Καλαμπάκα και στις παλιές ιστορίες με τους ασκητές, γιατί πιστεύουμε ότι σήμερα το ρυθμό (ή την αρρυθμία) της ζωής δεν τον δίνει η παρουσία του ώριμου και του ανδρείου ανθρώπου, αλλά η απουσία του. Ο άντρας ως ενήλικος έχει μπει πλέον στο περιθώριο. Η σπουδαιότερη ίσως συνέπεια της επαναστατημένης γυναίκας μεγαλύτερη κι από την εγκατάλειψη του τόπου στις επιθυμίες ενός φανταστικού κόσμου, είναι η διάλυση της οικογένειας. Στο δυτικό κόσμο το ποσοστό των διαλυμένων οικογενειών ξεπερνάει το 70% και στην Ελλάδα σύντομα θα φτάσει στο 50%!
Τα δέντρα μεγαλώνουν άρρωστα στη Λάρισα. Το όπλο που διαθέτει ο πολίτης είναι η σκέψη. Η σκέψη πολεμείται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Ποιος φοβάται τη σκέψη; Δείτε την Εκπαίδευση. Μη βασανίσετε τη σκέψη σας. Το κόμμα θα σκεφτεί για μας. Η ψυχή είναι απούσα. Τα παιδιά μας μεγαλώνουν σ΄ ένα άκαρδο κόσμο!