Πολιτική ανυπακοή

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου

Πολιτική ανυπακοή δεν είναι η βία και η αναρχία, η οποία είναι ακόμα χειρότερη κι απ’ το χειρότερο καθεστώς του κόσμου. Η πολιτική ανυπακοή προϋποθέτει ότι ο πολίτης κυριαρχεί στα πάθη του και είναι ελεύθερος , ιδίως απ΄ το ανθρωποκτόνο πάθος της οργής και της βίας.
Ο Αμερικανός φιλόσοφος της πολιτικής ανυπακοής Χένρυ Ντέϊβιντ Θορώ άσκησε το δικαίωμά του της πολιτικής ανυπακοής αρνούμενος να πληρώσει τους φόρους στην πολιτεία, που έκανε κατάχρηση της δημοκρατικής εξουσίας και δεν καταργούσε τη δουλεία. Πίστευε πως , όταν η πολιτεία κάνει κατάχρηση της δημοκρατικής εξουσίας, ο πολίτης μόνο μέσα στη φυλακή είναι ελεύθερος! Ο Θορώ προτίμησε να κλειστεί στη φυλακή και να έχει ελεύθερο το πνεύμα του και καθαρή τη συνείδησή του, παρά να δεχθεί τη συμπαιγνία με αυτούς που κάνουν κατάχρηση της εξουσίας!
Ας κάνουμε μια υπόθεση, αν και έπρεπε αυτή να είναι η πραγματικότητα: Ας υποθέσουμε ότι στη δημοκρατία κανείς δεν είναι πάνω από το νόμο, ούτε οι άρχοντες. Αυτό σημαίνει, πως τόσο οι πολίτες όσο και τα όργανα του κράτους, πρέπει να ασκούν τα δικαιώματα που τους παρέχουν οι νόμοι , χωρίς να κάνουν κατάχρηση. Αν κάνουν κατάχρηση οι πολίτες υποχρεώνονται να αποζημιώσουν τα θύματά τους, το ίδιο και τα όργανα του κράτους. Τα θύματα της κατάχρησης δικαιώματος ή της κατάχρησης εξουσίας δικαιούνται να προσφύγουν στη δικαιοσύνη και να ζητήσουν δικαστική προστασία. Μπορούν οι πολίτες που υπέστησαν ζημία ή ηθική βλάβη να ζητήσουν την επανόρθωση της ζημίας ή χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη.
Πότε γίνεται κατάχρηση; «Η άσκηση του δικαιώματος απαγορεύεται εάν αύτη υπερβαίνει προφανώς τα όρια τα επιβαλλόμενα εκ της καλής πίστεως ή των χρηστών ηθών ή εκ του κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού του δικαιώματος».
Η δημοκρατία, όταν υπάρχει, φυλάει τον εαυτό της από την κατάχρηση της δημοκρατικής εξουσίας. Όταν δεν υπάρχει τα όργανα του κράτους είναι πάνω από τους νόμους, τους οποίους εφαρμόζουν με ελαστικό τρόπο. Στην περίπτωση αυτή η μόνη άμυνα του πολίτη είναι η πολιτική ανυπακοή. Όταν τα άμεσα όργανα του κράτους κάνουν κατάχρηση δημοκρατικής εξουσίας , αν και ορκίζονται να εφαρμόζουν το Σύνταγμα και τους νόμους, η ανυπακοή του πολίτη είναι νόμιμη.
Στην αρχαία Αθήνα η θητεία του άρχοντος ήταν υποχρεωτική σε όλους τους πολίτες. «Αρχή άνδρα δείκνυσι». Στην Κίνα ήταν τόσο μεγάλη η ευθύνη του άρχοντα, που η πρόταση σε κάποιον να γίνει άρχοντας ήταν ίσως η πιο επικίνδυνη είδηση που άκουσε ποτέ στη ζωή του. Όταν ο Κίτρινος Αυτοκράτορας κάλεσε τον ασκητή Χαν Σαν , να αναλάβει αυτός τη διοίκηση της αυτοκρατορίας, ο Χαν Σαν έτρεξε γρήγορα να ξεπλύνει τ΄ αυτιά του στην πηγή . Στην αρχαία Κίνα η ενοχή ήταν συλλογική. Δεν τιμωρούνταν μόνο αυτός που έσφαλε, αλλά και όλη η οικογένειά του. Στην Ινδία επίσης. Όταν κάποιος άρχοντας έκανε λάθος δεν έχανε μόνο αυτός το ψωμί του , την ελευθερία του ή τη ζωή του, αλλά και ολόκληρη η οικογένειά του.
Έτσι γινόταν στα απολυταρχικά και στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. «Όλα τά ’σκιαζε η φοβέρα /και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Δεν είναι έτσι στη δημοκρατία. Η δημοκρατία, όταν υπάρχει, φυλάει η ίδια τον εαυτό της από τις καταχρήσεις της δημοκρατικής εξουσίας και εγγυάται η ίδια την ειρήνη και τη δικαιοσύνη.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"