Βιβιάν Φορεστέρ: Η Οικονομική Φρίκη

Μ. Ε. Λαγκουβάρδου



Βιβιάν Φορεστέρ: Η Οικονομική Φρίκη

Η εργασία, κατά τη Γαλλίδα συγγραφέα Βιβιάν Φορεστέρ, έχει ουσιαστικά καταργηθεί, αφού η ανεργία δεν είναι πια μια προσωρινή κατάσταση, που πλήττει μόνο ορισμένους τομείς. Η Φορεστέρ υποστηρίζει ότι η εργασία στην πραγματικότητα είναι ένας μύθος, μια καλοστημένη απάτη, μια οντότητα χωρίς ουσία και οι αγώνες των εργαζομένων για να αποκτήσουν τον έλεγχο της δήθεν «αγοράς εργασίας» είναι μάταιοι.
«Τί απάτη! Πόσες ζωές (ανέργων) σφαγιασμένες με μοναδικό σκοπό να διατηρηθεί το ομοίωμα μιας εξαφανισμένης κοινωνίας, που βασιζόταν στην εργασία και όχι στην απουσία της (….) Ο άνεργος σήμερα δεν αποτελεί πια το αντικείμενο ενός προσωρινού, ευκαιριακού παραμερισμού, που πλήττει μόνο ορισμένους τομείς. Ο άνεργος έχει να αντιμετωπίσει μία γενικευμένη κατάρρευση.»
Η Βιβιάν Φορεστέρ είναι μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος και κριτικός της λογοτεχνίας στην εφημερίδα Μοντ. Το βιβλίο της «Η Οικονομική Φρίκη» κυκλοφορεί στις εκδόσεις «Τα Σύνορα», στη σειρά «Κοινωνία και Εξουσία», σε μετάφραση της Αγγέλας Βερυκοκάκη. Η Φορεστέρ διαθέτει όχι μόνο τις ανάλογες γνώσεις που απαιτεί η ανάλυση σε βάθος των προβλημάτων που πραγματεύεται στο βιβλίο της αλλά και την τόλμη να αποκαλύψει τις τραγικές πλευρές τους, που με τη συνηθισμένη θεώρηση δεν είναι ορατές.
«Οι απόψεις μας για την εργασία» υποστηρίζει η Φορεστέρ «και επομένως και για την ανεργία, γύρω από τις οποίες διαδραματίζεται (ή ισχυρίζεται ότι διαδραματίζεται) η πολιτική έχουν μετατραπεί σε ψευδαισθήσεις και οι αγώνες μας γι΄ αυτές είναι εξίσου παραληρηματικοί όσο οι μάχες του Δον Κιχώτη με τους ανεμόμυλους. (….) Ο άνεργος είναι το θύμα μιας οικουμενικής λογικής, η οποία βασίζεται στην κατάργηση αυτού που ονομάζουμε εργασία, δηλαδή των θέσεων απασχόλησης».
«Τα θύματα της εξαφάνισης της εργασίας, οι άνεργοι, αντιμετωπίζονται και κρίνονται στη βάση των ίδιων κριτηρίων που ίσχυαν την εποχή που οι θέσεις εργασίας αφθονούσαν. (….) Οι άνεργοι αυτοκατηγορούνται – όπως κατηγορούνται απ΄ τους άλλους – επειδή ζουν μία ζωή αθλιότητας ή απειλούνται από μία τέτοια ζωή.
Όλα αυτά που δεν έχουν τίποτα το αθώο οδηγούν τους άνεργους στην ντροπή, στη συναίσθηση της αναξιότητάς τους και στην πλήρη υποταγή. Από αυτό το σύστημα προκύπτει ένα ουσιαστικό ερώτημα: πρέπει να είναι κανείς «άξιος» για να ζήσει, για να έχει δικαίωμα να ζει;»
Το οικονομικό πρόβλημα απασχολεί τους Έλληνες πιο πολύ από όλα τα άλλα προβλήματα, αν και δεν γίνεται αισθητό από όλους με την αυτή ένταση και σε όλο το τραγικό βάθος, με το οποίο το περιγράφει η Βιβιάν Φορεστέρ στο αξιόλογο βιβλίο της «Η Οικονομική Φρίκη».

Η Φορεστέρ συνδέει το οικονομικό πρόβλημα με το πρόβλημα της Παιδείας. «Η σκέψη» γράφει « δε μαθαίνεται, είναι το πιο διαδεδομένο πράγμα στον κόσμο, το πιο αυθόρμητο, το πιο οργανικό. Όμως είναι επίσης και το πράγμα απ΄το οποίο μας αποτρέπουν περισσότερο. Μπορεί να ξεμάθουμε να σκεφτόμαστε. Όλα συντείνουν σ΄ αυτό (….) Για να εντρυφήσουμε στη σκέψη, απαιτείται να έχουμε κάποια εξάσκηση π.χ. να ξεχάσουμε τα επίθετα που την παρουσιάζουν ως αυστηρή, δυσχερή, απωθητική, ελιτιστική, παραλυτική και εξαιρετικά ανιαρή. Πρέπει ακόμα να μην υποκύπτουμε στην απάτη που θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε ότι υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στο πνεύμα και στο σώμα, ανάμεσα στη σκέψη και το συναίσθημα. Όταν το καταφέρουμε αυτό, θα έχουμε πετύχει κάτι που μοιάζει φοβερά με τη σωτηρία. Κι αυτό θα επιτρέψει στον καθένα να γίνει καλώς ή κακώς αυτοδίκαιος, αυτόνομος πολίτης όποια κι αν είναι η κοινωνική του θέση.»
«Δεν είναι παράξενο ότι αυτό δεν ενθαρρύνεται καθόλου. Γιατί τίποτε δεν κινητοποιεί όσο η σκέψη (….) Η σκέψη είναι πολιτική. Κι όχι μόνο η πολιτική σκέψη. Κάθε άλλο! Και μόνο το γεγονός ότι κάποιος σκέφτεται είναι πολιτική. Σ΄ αυτό οφείλεται ο ύπουλος και γι΄ αυτό αποτελεσματικός αγώνας που γίνεται στις μέρες μας, περισσότερο από ποτέ, εναντίον της σκέψης. Εναντίον της ικανότητας των ανθρώπων να σκέφτονται. Η σκέψη αποτελεί, ωστόσο, και θα αποτελεί όλο και πιο πολύ το μοναδικό όπλο μας».
(Μ.Ε.Λαγκουβάρδου, Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΜΟΥ, Αθήνα 2007, Βιβλιοπωλεία Παιδεία, Λάρισα)