15.2.11

Νικήτα Μιχάλκοβ, «Μια ατέλειωτη σύνθεση για μηχανικό πιάνο»


Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου


Η κινηματογραφική ταινία «Μια ατέλειωτη σύνθεση για μηχανικό πιάνο» του Νικήτα Μιχάλκοβ επάνω σε έργα του Άντον Τσέχωβ, θα μπορούσε να ονομαστεί «οι τελευταίες μέρες ενός παρασιτικού κόσμου». Η ταινία περιγράφει το αδιέξοδο ενός κόσμου που χάρη στη μεγάλη ιδιοκτησία εγκατέλειψε την εργασία, για να ζει παρασιτικά σε βάρος αυτών, που δεν είχαν κανένα άλλο πόρο ζωής, εκτός από τη δύναμη των χεριών τους. Αυτή ήταν η κατάσταση της Ρωσικής αριστοκρατίας την εποχή του Τσέχωβ.

Το έργο για μηχανικό πιάνο είναι μια αλληγορία μιας εποχής και μιας κατηγορίας ανθρώπων, που βασανίζονταν από την πλήξη, γιατί δεν έβρισκαν κανένα νόημα στη ζωή και το μόνο μέλημα τους ήταν πώς θα αποφύγουν την ταλαιπωρία και τον πόνο και πώς θα διασκεδάσουν. Είναι όμως και μια μεταφορά γιατί το ίδιο ισχύει για κάθε εποχή, όπως είναι για παράδειγμα η σημερινή, στην οποία είναι πλέον διάχυτη η αίσθηση, ότι ο κόσμος οδηγείται στην αυτοκτονία, χωρίς να υπάρχει καμία δύναμη να τον σταματήσει.

Ο θεατής της ταινίας νιώθει την αγωνία αυτού του κόσμου γιατί τον παραλληλίζει με το σύγχρονο κόσμο, που επίσης αγωνιά για το μέλλον του και αγωνίζεται να νικήσει την πλήξη του έχοντας ανάγει την επιδίωξη της διασκέδασης σε τρόπο ζωής. Η ντροπή και ο φόβος των ηρώων της ταινίας δεν είναι άγνωστα αισθήματα στο σημερινό άνθρωπο.

Η υπόθεση του έργου αναφέρεται σε μια οικογενειακή συγκέντρωση σε κάποιο αγρόκτημα την εποχή της τσαρικής Ρωσίας, στα τελευταία χρόνια πριν από την επανάσταση των μπολσεβίκων. Ο σεναριογράφος που είναι και ο σκηνοθέτης του έργου έγραψε το σενάριο με βάση τα έργα του Άντον Τσέχωβ. Όλα τα πρόσωπα του έργου θυμίζουν ήρωες του Τσέχωβ, το ίδιο και η ατμόσφαιρα γενικά της ταινίας θυμίζει την ατμόσφαιρα των θεατρικών έργων του μεγάλου Ρώσου δραματουργού. Πρόκειται για μια οικογενειακή γιορτή, στη διάρκεια της οποίας αποκαλύπτεται ο χαρακτήρας του κάθε προσώπου, που μετέχει στην υπόθεση, οι σχέσεις του με τους άλλους και γενικά ο τρόπος της ζωής του.

Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ιστορία. Απλώς μέσα από τις συζητήσεις τους στο σαλόνι του παλιού αρχοντικού, με τις αναφορές που κάνουν στο παρελθόν και με τον τρόπο που συμπεριφέρονται εικάζει ο θεατής πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι, ξεκομμένοι από την τραγική πραγματικότητα ενός ολόκληρου λαού που δυστυχεί.

Τα πρόσωπα του έργου, ένας γερο συνταγματάρχης που όταν δεν πίνει κοιμάται στην καρέκλα τον. Ένας δανδής γιατρός, που αποφεύγει να δει τους ασθενείς, γιατί φοβάται την ταλαιπωρία της μετακίνησης του με το άλογο ή με την άμαξα και προτιμάει να περνάει τον καιρό του κάνοντας τον γελωτοποιό, για να διασκεδάζει την παρέα του. Ένας δάσκαλος - γυναικάς, ένας τσιφλικάς δαρβινιστής, που θεωρεί την αριστοκρατία ως φυσική, ιστορική επιλογή. Ένας νομικός που επίσης δεν ασκεί κανένα επάγγελμα κ.ά.

«Αποφάσισα να δώσω στους αγρότες τα παλιά μου κοστούμια και τα παπούτσια», λέει ο νομικός την ώρα τον δείπνου. «Ωραίοι θα είναι στο θέρος με τα φράκα», απαντάει ο δάσκαλος κι οι συνδαιτυμόνες ξεκαρδίζονται στα γέλια. Μόνο η Σοφία, η γυναίκα του κοιτάζει λυπημένη τις σταγόνες της βροχής που πέφτουν επάνω στο νερό του ποταμού. Εκεί στην όχθη ένα παιδί κάτω από την ομπρέλα του κοιτάζει το ποτάμι χαμογελώντας θλιμμένα.

Μη θλίβεσαι ευγενικέ αναγνώστη. Δεν υπάρχει σήμερα αριστοκρατία. Υπάρχουν μόνο πλούσιοι λαοί που ζουν σαν τους αριστοκράτες, ενώ οι φτωχοί λαοί δυστυχούν.

"Ο Θεός του Θερισμού"

1 σχόλιο:

Το κάρβουνο είπε...

Η αγαπημένη μου ταινία. Εκπληκτική από κάθε άποψη