Μόσχος Λαγκουβάρδος, Το κίνητρο της αυτοβιογραφίας

« Το κίνητρο της αυτοβιογραφίας»


Μια φορά παραβρέθηκα στην κατεδάφιση μιας παράγκας, στην άκρη ενός μικρού χωριού του Θεσσαλικού κάμπου. Είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι ο φτωχός ζητιάνος που έμενε εκεί και δεν είχε κανέναν στον κόσμο, έκρυβε στην παράγκα του θησαυρό.
Έγινε λοιπόν η κατεδάφιση και η έρευνα στην παράγκα με την παρουσία δικαστικού αντιπροσώπου και επιτροπής από έγκριτους κατοίκους του χωριού και δεν βρέθηκε κανένα πολύτιμο στοιχείο, εκτός από μια σύντομη αυτοβιογραφία, γραμμένη με το χέρι του θανόντος, επάνω σε μια παλιά κόλλα αναφοράς.
Δυστυχώς δεν είχα ακόμα κατανοήσει , τί σημαίνει το κίνητρο της αυτοβιογραφίας. Δεν ήμουν σε θέση να εκτιμήσω την πράξη του απλού αυτού ανθρώπου, ο οποίος ένιωθε ότι ήταν υπεύθυνος ,απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, να καταθέσει την αυτο-κατανόηση , μέσα από την προσωπική του ιστορία.
Αγνοούσα δυστυχώς αυτό που είχε κατανοήσει ο απλός αυτός άνθρωπος, το προσφυγόπουλο της Μικράς Ασίας, που δύο ετών έχασε τους δικούς τους και έζησε μόνος μέχρι τα ενενήντα του χρόνια, πάμπτωχος, σε μια υγρή σαπιοκαλύβα, στη μέση του κάμπου. Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι η ιστορία δεν έχει αξία σαν μια γενική θεωρία, αλλά έχει αξία μέσα απ΄ τον άνθρωπο, που τη βιώνει. Ότι ο άνθρωπος δίνει την ενότητα στην ιστορία.
Επάνω στο θέμα της ενότητας στην ιστορία γράφει ο Μπούλντμαν, ένας από τους σπουδαιότερους θεολόγους του 20ου αιώνα τα εξής: «Εδώ θεμελιώνεται το δικαίωμα της βιογραφίας και εδώ βρίσκεται το κίνητρο της αυτοβιογραφίας, όπου ένας άνθρωπος κάνει απολογισμό της ιστορίας της ζωής του (….) Η ιστορία έχει μια διάσταση πέρα από τη θεώρησή της ως ιστορίας προβλημάτων, η ιστορία κινείται επίσης χάρη στην αυτοκατανόηση των προσώπων που δρουν στην ιστορία.» (Ρούντολφ Μπούλντμαν, Ιστορία και Εσχατολογία, Η Αιωνιότητα ως Παρόν, εκδ.Ίνδικτος).
Ένας Κρητικός ποιητής, που δημοσιεύει ωραία επιγράμματα στα Ρεθεμνιώτικα Νέα, ο κ. Κανταρτζής, έγραψε κάποτε σ’ ένα του επίγραμμα την παροιμία, «το αρνί έξω απ’ το μαντρί, το τρώει ο λύκος». Είναι μια παροιμία, που με απλά λόγια κρύβει μεγάλο βάθος. Ανάλογα με τι υπονοούμε με τις λέξεις «αρνί», « έξω απ’ το μαντρί» και «λύκος». «Αρνί» μπορεί να είναι ο άνθρωπος, η κοινωνία ή και η ανθρωπότητα ολόκληρη. «Έξω απ΄ το μαντρί» είναι η κακώς νοούμενη ελευθερία που διαλύει και καταστρέφει τις κοινωνίες και «λύκος» είναι κάθε επίβουλος εχθρός κρυφός ή φανερός.
Προϋπόθεση της κατανόησης της αλήθειας, που κρύβει η παροιμία «το αρνί έξω απ΄ το μαντρί, το τρώει ο λύκος», είναι η αυτο-κατανόηση. Ανάλογα με το πώς κατανοείς τον εαυτό σου, συλλαμβάνεις και το νόημα της παροιμίας. Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις παροιμίες και με όλες τις παραβολές.
Έχει μεγάλη σημασία, να κατανοούμε καθένας από εμάς την αλήθεια των πραγμάτων. Ο άνθρωπος ως πρόσωπο είναι η ολότητα της ανθρωπότητας και η ιστορία του συμβάλλει η εμποδίζει την αυτο-κατανόηση της κοινωνίας και της ανθρωπότητας ακόμη. Ο άνθρωπος συμβάλλει η εμποδίζει την αυτοκατανόηση της κοινωνίας και της ανθρωπότητας, γιατί και η κοινωνία και η ανθρωπότητα μόνο ως ολότητα μπορεί να κατανοήσει τον εαυτό της .
Δεν είναι υπερβολή, όταν μεγάλα πνεύματα προβαίνουν σε εκκλήσεις τις οποίες απευθύνουν στον καθένα από μας , καλώντας μας να συνειδητοποιήσουμε την προσωπική ευθύνη στην απειλούμενη διάλυση και καταστροφή και να εμποδίσουμε αυτούς που σπρώχνουν την ανθρωπότητα στην αυτοκτονία.
Η ιστορία για την αλεπού με τα κυνηγόσκυλα που διηγείται ο Σουλκχάν Σαμπά Ορμπελιανί , στο βιβλίο του «Η Σοφία του Μύθου» κρύβει μια μεγάλη αλήθεια για την κακώς νοουμένη ελευθερία στην εποχή μας, που απειλεί να διαλύσει την κοινωνία μας. Την παραθέτουμε , εν συντομία, με την άδεια των Εκδόσεων Χατζηνικολή, σε μετάφραση Κώστα Ασημακόπουλου και Ντίνας Σιδερή, για να τη χαρείς , ευγενικέ αναγνώστη:
« Δυο σκυλιά σ΄ έναν αγρό έπιασαν μια αλεπού, που είχε τσακώσει ένα ποντίκι που πότε το έπιανε και πότε το πετούσε στον αέρα για να παίζει. «Αφού ο Θεός μ’ έριξε στα πόδια σας, έφτασε η στερνή μου ώρα» είπε η αλεπού. « Δεν μπορώ να σας ξεφύγω. Κάντε μου, λοιπόν , μια τελευταία χάρη. Αφήστε να πιάσω ένα ποντίκι, να παίξω μαζί του και ύστερα κάνετε ό,τι νομίζετε.»
Τα σκυλιά την πίστεψαν και την άφησαν. Κι αυτή έπιασε ένα ποντίκι κι άρχισε να παίζει. Το έκανε να τρέχει στο λιβάδι πέρα-δώθε. Φαίνεται , όμως , πως η τρύπα της δεν ήταν μακριά. Πέταξε, λοιπόν, το ποντίκι κοντά στην τρύπα και τρύπωσε μέσα. Τα σκυλιά έτρεξαν και τη φώναξαν: -Κυρά αλεπού! Βγες να παίξεις λίγο ακόμα με το ποντίκι σου, κι ύστερα ξαναμπαίνεις στη φωλιά σου. Κι αυτή τους αποκρίθηκε: - Κουράστηκα με τα παιχνίδια, τα βαρέθηκα όλα.»
Μήπως πρέπει να κουραστούμε κάποτε κι εμείς με τα παιχνίδια και να κοιτάξουμε τη φωλιά μας;

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"