Μόσχος Λαγκουβάρδος, Η έννοια του ψευδώνυμου

Η έννοια του ψευδώνυμου


«Ούτιν με κικλήσκουσιν» (Με λένε κανέναν)
Ομήρου Οδύσσεια

Τι σημαίνουν τα ψευδώνυμα; Πότε και γιατί τα χρησιμοποιούμε; Ποιους και γιατί ενοχλεί το όνομα; Τα ερωτήματα αυτά πρέπει να ενδιαφέρουν όλους μας, γιατί όλους μας ενδιαφέρει η ελευθερία και πολύ περισσότερο τους διανοουμένους οι οποίοι αναζητούν τις βαθύτερες αιτίες των πραγμάτων και δεν ικανοποιούνται με τις προφανείς «αλήθειες». Δυστυχώς μεγάλο μέρος της σύγχρονης διανόησης ικανοποιείται με τις προφανείς «αλήθειες» για να είναι μέσα στα πράγματα, που σημαίνει ότι αυτό που προέχει είναι η πρακτική χρησιμότητα και η ωφέλεια και όχι η αλήθεια.
Ο Οδυσσέας υπήρξε ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία του κόσμου που χρησιμοποίησε ψευδώνυμο , όταν έχασε την ελευθερία του. Ο Οδυσσέας γνώριζε ότι το όνομα είναι ουσιαστικό στοιχείο της προσωπικής ελευθερίας . Αυτός που καταλύει την ελευθερία καταργεί και το όνομα του προσώπου. Παράδειγμα οι Ναζί που αντικατάστησαν τα ονόματα των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως με αριθμούς.
Κάποτε διαμαρτυρήθηκα σε κάποιο πολυκατάστημα, όταν άκουσα από τα μεγάφωνα να καλείται κάποιος εργαζόμενος με αριθμό, αντί με το όνομά του. «Παρακαλείται» έλεγε η ανακοίνωση «το πενήντα, το πενήντα, να προσέλθει στην υποδοχή». «Δεν είναι ωραίο», τους είπα, «να δίνετε αριθμούς στους υπαλλήλους σας και να καταργείτε τα ονόματά τους, στο χώρο της εργασίας τους». Ή δεν κατάλαβαν τι τους είπα ή αγνόησαν εντελώς τα λόγια μου.
Οι Έλληνες στη μέγιστη πλειονότητά τους κατέθεσαν, πριν μερικά χρόνια , υπεύθυνα την προσωπική τους μαρτυρία , ότι τα στοιχεία της ταυτότητας ενός προσώπου δεν είναι μόνο αυτά που μετρούνται και ζυγίζονται, όπως είναι το βάρος και το ύψος κλπ., αλλά είναι και τα πνευματικά του στοιχεία, όπως είναι το θρήσκευμά του. Οι άνθρωποι έχουν όνομα και δεν καλούνται με αριθμούς, εκτός αν καταργηθεί η ελευθερία τους και εξομοιωθούν με τα ζώα. «Παρεσυνεβλήθησαν τοις κτήνοις τοις ανοήτοις», λέει η Γραφή. Έγιναν δηλαδή οι άνθρωποι όμοιοι με τα κτήνη.
Το όνομα λοιπόν, ως πνευματικό στοιχείο της ταυτότητας του προσώπου έχει αξία μόνο σε κατάσταση ελευθερίας και σε εποχή πολιτισμού. Όταν η ελευθερία και ο πολιτισμός δεν υπάρχουν δεν έχει αξία το όνομα. Όσοι μάχονται την ελευθερία και τον πολιτισμό εναντιώνονται και στα πνευματικά στοιχεία της ταυτότητας του προσώπου, όπως είναι το όνομα , το θρήσκευμα κ.α.
Ρώτησα κάποτε έναν ξένο ποδηλάτη από κάποιο κράτος του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού, ποια είναι η πατρίδα του και ενώ ήταν λαλίστατος σε όλα τα άλλα, κοκκίνησαν τα μάτια του απ΄το θυμό του γιατί δεν ήθελε να πει τον τόπο του, από που είναι.
Μα τι τους έκαναν αυτούς τους ανθρώπους; Δεν είχε πατρίδα , δεν είχε παιδικά χρόνια, παιχνίδια, τραγούδια, φίλους; Δεν ήθελε να ξέρει τον τόπο του;
Ακόμα και τα ζώα έχουν φωλιές. Ακόμα και τα φυτά και τα δέντρα και οι καρποί της γης έχουν τα χαρακτηριστικά του τόπου και του χρόνου, όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν.
Πάντως τώρα στην Αμερική το μόνο που ενδιαφέρει τους νέους είναι να βρούνε δουλειά. Όταν Αμερικανός φίλος είδε ένα ωραίο ελληνικό βιβλίο, είπε: « Χμ. Θα βγάλει πολλά χρήματα ο συγγραφέας του». Μόνο η χρησιμότητα έχει αξία; Ο άνθρωπος δεν αξίζει ως άνθρωπος;