30.8.14

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΗΧΑΝΗ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Ο Τόμας Σάνκαρα,πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο,της Χώρας των εντίμων ανθρώπων, όπως ερμηνεύεται, ήθελε ο λαός να τον θυμάται ως κάποιον που αγάπησε τον άνθρωπο κι η ζωή του υπήρξε βοηθητική για την ανθρωπότητα. Επιλέγουμε να ζήσουμε με τον καταναγκασμό του νόμου ή με το Πνεύμα. Ο νόμος απαιτεί υποταγή. Αυτός που επιλέγει να ζει με το Πνεύμα δεν είναι δούλος του νόμου. Αυτό εννοούσε ο Σωκράτης λέγοντας ότι η δημοκρατία δεν λειτουργεί όταν οι πολίτες δεν αυτοπεριορίζονται και υποτάσσονται στο νόμο. Με υποτακτικούς πολίτες η εξουσία γίνεται τυραννική.
Τη διαγωγή σας, γράφει ο Απόστολος Παύλος στους Γαλάτες, να την καθορίζει το Πνεύμα...Αν έχετε το Πνεύμα οδηγό, δεν είστε υπόδουλοι στο νόμο.
Κανένας δεν σώζεται με το νόμο γιατί κανένας δεν μπορεί να εφαρμόσει όλες τις διατάξεις του νόμου. Με το πνεύμα αποδίδουμε στον καθένα αυτό που του ταιριάζει, δηλαδή είμαστε επιεικείς. Αυτός είναι ο πολιτισμός της Ελληνο-ορθόδοξης Παράδοσης..Αυτό που χαρακτηρίζει τους Έλληνες και τον πολιτισμό τους είναι η ηπιότητα.
Πολλοί θεωρούν τον άνθρωπο μηχανή και ταυτίζουν την ύπαρξη με το σώμα . Ο άνθρωπος, υποστηρίζουν, ταυτίζεται με το σώμα και με τις επιθυμίες του σώματος. Φτάνει ένα σύστημα να ικανοποιεί το ελάχιστον των υλικών αναγκών, για να ζει ο άνθρωπος αξιοπρεπή ζωή, ακόμα κι αν καταπατούνται τα ανθρώπινα δικαιώματά του.
Οι συνέπειες της πλάνης που θεωρεί τον άνθρωπο μηχανή ,είναι φοβερές για την ειρήνη του κόσμου. Κυβερνήσεις με το πρόσχημα της τιμωρίας των κακών προκαλούν πολέμους και ανείπωτες καταστροφές στους λαούς.
. Η καθημερινή εμπειρία προσφέρει άπειρα παραδείγματα που δείχνουν ότι εκείνο που προέχει είναι το πνεύμα, η ηθική υπόσταση του ανθρώπου. Η Αγία Γραφή ονομάζει τον νου ηγεμόνα, γιατί ηγεμονεύει της ηθικής και της σωματικής ζωής του ανθρώπου.
Το παράδειγμα του ηθικού πόνου που εμποδίζει τον ύπνο δείχνει ότι ο νους είναι ο ηγεμόνας όχι μόνο της ηθικής υπόστασης του ανθρώπου αλλά και του σώματος. Ποιος λέει στο σώμα να μην κοιμηθεί; .Οπωσδήποτε όχι το ίδιο το σώμα. Ο ηθικός πόνος δε γίνεται αισθητός από το σώμα.
‘Άλλη απόδειξη ότι ο άνθρωπος είναι σώμα και πνεύμα είναι η συνέχεια της συνείδησης στον ύπνο, στον οποίο δεν έχουμε επίγνωση του σώματος κι όμως η συνείδηση δεν διακόπτεται. Η κατάσταση της ύπαρξης είναι μόνιμη, ενώ η επίγνωση του σώματος διακόπτεται και μερικές φορές για χρόνια ολόκληρα. Κάποιος έμεινε είκοσι πέντε χρόνια σε κώμα κι ύστερα ξύπνησε. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα αν και δεν είχε αίσθηση του σώματος και του κόσμου, δεν διακόπηκε η ύπαρξή του.Δε χρειάστηκε λογικά επιχειρήματα για να βρει την ταυτότητά του γιατί η ύπαρξη δεν κάνει άλματα, αλλά συνεχίζεται σ΄ αυτή τη ζωή, και όπως πιστεύουμε και στην άλλη. Στον ύπνο, όσο οι αισθήσεις του σώματος κοιμούνται, ο νους είναι ξυπνητός και εποπτεύει το σώμα, δημιουργεί τα όνειρα κ.α. "Εγώ κοιμάμαι και η καρδιά μου αγρυπνά" λέει ο Δαβίδ.
Ο φόβος του θανάτου επίσης δείχνει ότι είναι εσφαλμένη η ταύτιση του ανθρώπου με το σώμα. Ο φόβος του θανάτου δεν έχει αντικείμενο την απώλεια του σώματος, αλλά της συνείδησης.
Όταν έχουμε μέσα μας το Χριστό, δεν θεωρούμε τον άνθρωπο μηχανή, αλλά υιό του Θεού. «Έσεσθε υιοί του Υψίστου» (Θα είστε υιοί του Υψίστου).
Ο Σωκράτης είπε: «Ένα γνωρίζω ότι τίποτα δεν γνωρίζω». Αυτό δεν είναι άγνοια Η άγνοια εξαφανίζεται όταν αποκτήσουμε επίγνωση της άγνοιας. Η άγνοια θα καταστραφεί και μόνο η διδασκαλία του Χριστού θα μείνει.

28.8.14

Δούρειος ίππος

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου 

Το ρητό "φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας" θυμίζει το "δώρο" του Δούρειου Ίππου. Μπορεί και να λέχθηκε γι΄ αυτόν. Το επίθετο "δούρειος" προέρχεται από τη λέξη "δώρο". Αλλά τί δώρο!

Γεμάτη από τέτοια ¨δώρα" προς τους θεατές είναι η τηλεόραση. Ο θεατής απολαμβάνει τα δώρα, αλλά δεν μπορεί να δει τί κρύβουν. Όσο πιο καλό και πειστικό φαίνεται στο θεατή, τόσο πιο δούρειο είναι.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί το καλό και το πειστικό σε κάνει να αποδεχθείς κάτι που με κανένα τρόπο δεν είναι καλό και πειστικό κι ούτε θα το δεχόσουν ποτέ.

Ρώτησα μια φορά τον υπεύθυνο ενός εργοστασίου γιατί ξοδεύουν τόσα χρήματα για τα δώρα, ενώ με αυτά θα μπορούσαν να βελτιώσουν το προϊόν τους.
"Πάψε", μου είπε. "Ποιος ενδιαφέρεται για το προΪόν!

Όσο το χταποδάκι το χτυπούσαν , ή μάνα του το παρηγορούσε. Όταν το ρίξαν στο κρασί, η μάνα του του είπε "παιδάκι μου σε χάνω".

Θα μου πείτε, καλά είναι τα δώρα τους. Καλά είναι. Αλλά έτσι δέχεσαι τα δώρα και το σπουδαιότερο, δέχεσαι κι αυτούς που με κανένα τρόπο δεν θα τους δεχόσουν.

26.8.14

ΟΙ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Οι αισθήσεις παρόλο που αυτές μας βεβαιώνουν για το σώμα μας, δεν μας βεβαιώνουν για τον εαυτό τους. Στο απόλυτο σκοτάδι π.χ., δεν ξέρουμε αν δε βλέπουμε γιατί είναι απόλυτο σκοτάδι ή γιατί έχουμε τυφλωθεί.

Μια φορά ένας μεθυσμένος αποκοιμήθηκε στο μπάρ κι όταν ξύπνησε, επειδή ήταν θεοσκότεινα νόμισε ότι τυφλώθηκε κι έβαλε τις φωνές καλώντας σε βοήθεια: "Βοήθεια, τυφλώθηκα".

Το ίδιο και με τις άλλες αισθήσεις του σώματος π.χ. αν δεν πονάμε δεν ξέρουμε αν δεν πονάμε γιατί είμαστε ναρκωμένοι ή γιατί δεν υπάρχει πόνος. Ούτε με την όσφρηση όταν δεν μυρίζουμε, ξέρουμε αν δεν υπάρχει μυρουδιά ή αν δεν λειτουργεί η όσφρησή μας.

Κι όμως ακόμα κι όταν δεν έχουμε καμιά σωματική αίσθηση δεν παύουμε να βιώνουμε τον εαυτό μας, να ξέρουμε ότι εμείς είμαστε κι όχι κάποιος άλλος. Αυτό νομίζω ότι είναι μια ένδειξη ότι ο εαυτός μας δεν είναι το σώμα μας.

Και με το μυαλό μας το ίδιο είναι. Μπορεί το μυαλό μας να σταματήσει να συλλαμβάνει σκέψεις, κι όμως το βίωμα του εαυτού μας δεν παύει να υπάρχει. Το αντίθετο μάλιστα συμβαίνει. Όταν δεν έχουμε καμιά σκέψη στο μυαλό, βιώνουμε καλύτερα τον εαυτό μας.

Αν ρωτούσαμε τον κόσμο, αν θα προτιμούσε να ζει χωρίς σκέψεις στο μυαλό, νομίζω θα προτιμούσαν να έχουν καθαρό το μυαλό. Αυτό λέει το λαϊκό άσμα "Μη μου ζαλίζει το κεφάλι".

Άρα ούτε το μυαλό είναι ο εαυτός μας, αφού η αίσθηση του ότι είμαστε εμείς, υπάρχει και χωρίς τις σκέψεις. Το ίδιο και με τα συναισθήματα. Όταν δεν νιώθουμε τίποτα δε σημαίνει ότι δε νιώθουμε ότι είμαστε εμείς.

Τότε ποιοι είμαστε; Ποιος είναι ο αληθινός εαυτός μας. Ποιος λέει πάντα "εγώ είμαι";
στα εφτά του χρόνια, στα δεκαεφτά του και στα σαράντα εννιά του, όταν καθώς λέει η επιστήμη, έχουν αλλάξει εφτά φορές όλα τα κύτταρα του σώματός του;

Ο άνθρωπος σύμφωνα με την Εκκλησία μας είναι ένα μυστήριο τόσο στη ζωή όσο και στο θάνατο, όταν λύεται ο φυσικότατος δεσμός της ψυχής και του σώματος. Το σώμα μας θα αναστηθεί κατά τη γενική Ανάσταση, όταν οι νεκροί θα λάβουν πάλι τα σώματά τους, τα ίδια αυτά σώματα, αλλά με διαφορετική υφή. Το σώμα του ανθρώπου λέγεται επίσης κατοικία (μονή) της ψυχής. Ο Κύριός μας είπε: "Εν τη οικία του Πατρός μου πολλαί μοναί εισίν."

25.8.14

Μαγειρική τέχνη


ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Η μαγειρική είναι τέχνη και όπως κάθε τέχνη, χωρίς αγάπη δε γίνεται.
Οι μητέρες μας αγαπούσαν την μαγειρική, γιατί αγαπούσαν αυτούς για τους οποίους μαγείρευαν, αλλά και γιατί ένιωθαν τη χαρά της δημιουργίας. Γνώριζαν πότε ένα φαγητό είναι καλομαγειρεμένο ή όχι από το χρώμα, το άρωμα, την υφή και βέβαια από τη γεύση.

Το φαγητό ψήθηκε, έβρασε, τηγανίστηκε όταν βγάλει το άρωμά του, πάρει το χρώμα του, τη γεύση του. Ο πιο σίγουρος τρόπος να ξέρεις εάν έγινε το φαγητό είναι το πηρούνισμα. Αν μπήγεται εύκολα το πηρούνι και τραβώντας το βγαίνει και δεν κρατάει το φαγητό αυτό είναι το σημάδι ότι το φαγητό είναι έτοιμο. Αν το κρατάει, σημαίνει ότι το φαγητό "κρατάει", δηλαδή θέλει κι άλλο ψήσιμο, βράσιμο, τηγάνισμα.

Από την πείρα μου στην τέχνη της μαγειρικής, αλλά και σε κάθε τέχνη με την οποία καταπιάστηκα γνωρίζω ότι το σπουδαιότερο , όπως είπα είναι η αγάπη και κατόπιν επίσης σπουδαίο είναι η απλότητα. Όσο πιο απλά, γνήσια, καθαρά,, είναι τα υλικά, τόσο καλύτερο είναι το φαγητό. Κι όσο μεγαλύτερο σεβασμό και προσοχή δείχνεις τόσο το καλύτερο. Σ' αυτό φαίνεται ο καλός τεχνίτης. Με μόνο λίγο ρύζι και καλό νερό μπορείς να κάνεις ένα πεντανόστιμο φαγητό. Ο Πάμμπλο Καζάλς έπαιζε θαυμάσια με ένα μέτριο βιολοντσέλο!

Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο του αρχιμ. Δοσιθέου "Καλογηρική Μαγειρική" |Εκδοσις Ιεράς Μονή,ς Παναγίας Τατάρνης (Έκδοσις δεκάτη τετάρη).
Φωτογραφία: ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Η μαγειρική είναι τέχνη και όπως κάθε τέχνη, χωρίς αγάπη δε γίνεται.
Οι μητέρες μας αγαπούσαν την μαγειρική, γιατί αγαπούσαν αυτούς για τους οποίους μαγείρευαν, αλλά και γιατί ένιωθαν τη χαρά της δημιουργίας. Γνώριζαν πότε ένα φαγητό είναι καλομαγειρεμένο ή όχι από το χρώμα, το άρωμα, την υφή και  βέβαια από τη γεύση. 

Το φαγητό ψήθηκε, έβρασε, τηγανίστηκε όταν βγάλει το άρωμά του, πάρει το χρώμα του, τη γεύση του. Ο πιο σίγουρος τρόπος να ξέρεις εάν έγινε το φαγητό είναι το πηρούνισμα. Αν μπήγεται εύκολα το πηρούνι και τραβώντας το βγαίνει και δεν κρατάει το φαγητό αυτό είναι το σημάδι ότι το φαγητό είναι έτοιμο. Αν το κρατάει, σημαίνει ότι το φαγητό "κρατάει", δηλαδή θέλει κι άλλο ψήσιμο, βράσιμο, τηγάνισμα.

Από την πείρα μου στην τέχνη της μαγειρικής, αλλά και σε κάθε τέχνη με την οποία καταπιάστηκα γνωρίζω ότι το σπουδαιότερο , όπως είπα είναι η αγάπη και κατόπιν επίσης σπουδαίο είναι η απλότητα. Όσο πιο απλά, γνήσια, καθαρά,, είναι τα υλικά, τόσο καλύτερο είναι το φαγητό. Κι όσο μεγαλύτερο σεβασμό και προσοχή δείχνεις τόσο το καλύτερο. Σ'  αυτό φαίνεται ο καλός τεχνίτης. Με μόνο λίγο ρύζι και καλό νερό μπορείς να κάνεις ένα πεντανόστιμο φαγητό. Ο Πάμμπλο Καζάλς έπαιζε θαυμάσια με ένα μέτριο βιολοντσέλο! 

Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο του  αρχιμ. Δοσιθέου "Καλογηρική Μαγειρική" |Εκδοσις Ιεράς Μονή,ς Παναγίας Τατάρνης (Έκδοσις δεκάτη τετάρη).

24.8.14

Ελευθερία ή θάνατος


Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου


«Αφες τους νεκρούς θάψαι τους εαυτών νεκρούς »
(Λουκ θ' 60)

Η ελευθερία για τους Έλληνες είναι ιερή. Είναι η ελευθερία από τα πάθη της ψυχής. Στον Όμηρο π.χ. , σε κάθε πράξη ελευθερίας, η θεία χάρη συνοδεύει τους ήρωες. Ο Ηρακλής πριν ξεκινήσει τους άθλους του ζητάει τη βοήθεια του ουρανού (Ραψ. Θ’, 364).Στο δε Ευαγγέλιο δεν υπάρχει ούτε μια γραμμή, να μην γράφτηκε στο πνεύμα αυτό της ελευθερίας. «Όπου το Πνεύμα του Κυρίου, εκεί ελευθερία» (Β’ Κορ. Γ’, 17).
Ένας γέρος Κρητικός, στο Ρέθυμνο, χαρακτήρισε με μια μόνο λέξη, την κατάσταση που ζούμε:: «Ρίζες» είπε. «Μα ς έκοψαν από τις ρίζες». Ο γέρο Κρητικός εννοεί ρίζες των Ελλήνων την ελευθερία. Ελευθερία τώρα εννοούμε την ελευθερία από την ιδιοτέλεια. Δίχως ελευθερία από την ιδιοτέλεια είμαστε «πεθαμένοι». . Έτσι προσέχουμε διαρκώς να μη ριζώσει στην καρδιά μας η ιδιοτέλεια και μας πεθάνει.
Αυτή είναι η παράδοση του Γένους μας, η ελευθερία απ΄’ την ιδιοτέλεια, που κανείς δεν ξέρει πότε άρχισε και συνεχίστηκε με τους πατριάρχες, τους προφήτες, τους αποστόλους, τους πατέρες της Εκκλησίας. Η παράδοση της Ορθοδοξίας είναι τώρα η μόνη δυνατή επιλογή σε όλο τον κόσμο. Η επιλογή αυτή εκφράζεται , όπως πάντα ,με αυτά τα λόγια «Ελευθερία ή θάνατος»
Υπάρχουν δυο δρόμοι για να επιλέξεις , ο δρόμος της ιδιοτέλειας που αναζητεί την ευτυχία κι ο δρόμος της ελευθερίας . Στο δρόμο της ιδιοτέλειας που αναζητεί την ευτυχία, η ιδιοτέλεια είναι ακατανίκητη. Στο δρόμο της ελευθερίας δεν αναζητάμε την ευτυχία. Η ίδια η ελευθερία είναι ευτυχία.
Για τους ορθοδόξους δεν είναι η ευτυχία ο προορισμός του ανθρώπου, αλλά η ελευθερία. Η αναζήτηση της ευτυχίας από τους δούλους στην ιδιοτέλεια, αυτό είναι αρρώστια, που μόνο η Ορθοδοξία θεραπεύει. Δεν μπορείς να στηρίξεις την ευτυχία σου επάνω στη δυστυχία των άλλων. Αυτό συμβαίνει σήμερα, παντού, σε όλη τη γη, με το πρότυπο του δυτικού ανθρώπου. . .
Ρώτησα κάποιον νέο φοιτητή του ιστορικού τμήματος, αν στο πανεπιστήμιο μελετούν τον Όμηρο «Δεν μελετάμε τον Όμηρο» είπε «γιατί δεν έχει ιστορικά γεγονότα ». Δεν μελετάτε τον Όμηρο που έχει το πνεύμα των ιστορικών γεγονότων. Αν μελετάτε τα γεγονότα χωρίς το πνεύμα, μήπως δεν έχει κι η ίδια η ζωή νόημα .».
Η γνώση αν είμαι ελεύθερος ή είμαι σκλάβος προϋποθέτει μελέτη των γεγονότων υπό το φως του πνεύματος. Με το πνεύμα της ελευθερίας γνωρίζω ποιος είμαι και κατόπιν γνωρίζω την ελευθερία. Η γνώση είναι αυτογνωσία.
Αυτό είναι καθήκον του κάθε ανθρώπου. Το ευλογημένο Γένος μας στηρίζει την ύπαρξή του στους αγώνες του για την ελευθερία.
Στην Οδύσσεια ο Όμηρος περιγράφει πως η βασίλισσα Πηνελόπη είναι ελεύθερη στον κόσμο της ιδιοτέλειας (μνηστήρες), γιατί την .συνοδεύει η χάρη του Θεού (η θεά Αθηνά) κι οι δυο θεραπαινίδες της, η Ιπποδάμεια και η Αυτονόη. Η Ιπποδάμεια που ΄δαμάζει τις άλογες δυνάμεις της ψυχής και η Αυτονόη, που έχει διαρκώς το νου της στην καρδιά να μένει πάντα ελεύθερη από σπίλο και ρυτίδα

22.8.14

Άνθρωποι και ζώα


Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Ένας φίλος μου, μακαρίτης τώρα, έλεγε αυτή την παροιμία: "Ζουν οι γάτες, ζουν οι σκύλοι, ζουν κι οι ποντικοί στις τρύπες"
Οι σκύλοι είναι οι καλύτεροι φίλοι του ανθρώπου. Κι οι γέροι επίσης. Γιατί δεν πάει κανείς με το γέρο του μια βόλτα ούτε μια φορά σε όλη του τη ζωή;
Στη Γερμανία ,μου είπε ένας φίλος που έζησε εκεί, επισκέπτονται τους γέρους τους με μια ανθοδέσμη στους οίκους ευγηρίας κάθε τέσσερις μήνες. Πάνε μαζί τους και τα παιδιά τους, που τα βλέπουν οι γέροι στις αίθουσες αναμονής και στους διαδρόμους, σαν ξένοι. Μόνον όταν αρρωστήσουν τους επισκέπτονται κάθε δύο μήνες. Ο Γκαίτε καθώς είπε, υπεραγαπούσε τη μητέρα του, Την επισκέφθηκε μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του!
Μια φορά, λέει η κόρη του Τρυφώ, πήγαινα με τον πατέρα μου στο σινεμά. Μ΄ αγκάλιασε στο δρόμο και μου είπε "σ΄ αγαπώ". Δεν είπα τίποτα. Μερικές μέρες αργότερα, ο πατέρας μου πέθανε.

 Ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος, μόνο αν είναι της μόδας. Ποιος θα πείσει τους μόδιστρους και τους διαφημιστές να "λανσάρουν" έναν καλύτερο κόσμο.





   

21.8.14

Μεγαλώνουν τα παιδιά τους όπως τα μανάρια!

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Μεγαλώνουν τα παιδιά τους όπως τα μανάρια, που έχουν μόνο σώματα και μόνο γι' αυτά νοιάζονται . Τα πλένουν, τα στολίζουν, τα τρέφουν , τα καμαρώνουν, τα επιδεικνύουν, τα κοινωνούν στην εκκλησία για νά 'ναι υγιή, υποχωρώντας στις συμβουλές των μητέρων τους, αλλά κανένας από τους γονείς δεν κοινωνεί μαζί τους.

Αυτό σημαίνει ότι ταυτίζουν τον άνθρωπο με το σώμα του; Είναι τόσο βέβαιοι ότι η υγεία και η ζωή δεν εξαρτάται από το πνεύμα; Η χάρη είναι μόνο για το σώμα, όπως είναι π.χ. οι βιταμίνες και δεν είναι για το πνεύμα γιατί από αυτό εξαρτάται κυρίως η υγεία και η ζωή;

Τα ελληνικά παραμύθια έχουν το ίδιο τέλος, "κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς ακόμα καλύτερα". Εννοείται ότι αυτό ήταν το τέλος των ελληνικών παραμυθιών στο οποίο εκείνο που προέχει είναι το πνεύμα.

Αντιθέτως τα κινεζικά παραμύθια έχουν την ίδια αρχή, που προϊδεάζει τα παιδιά και τους μεγάλους για το ηθικό περιεχόμενο του παραμυθιού, πράγμα που δείχνει ότι οι Κινέζοι είχαν συνειδητοποιήσει ότι αυτό που προέχει είναι η χάρη: Το κινεζικό παραμύθι άρχιζε: " Αυτός που έχει δυνατό πνεύμα και ξέρει πώς να το ζει, δεν έχει θέση στο θάνατο".

18.8.14

Η μελαγχολία του σωσία

Μ.Ε.Λαγκουβάρδου


«Ουκ εσμέν νυκτός ουδέ σκότους. Άρα ουν μη καθεύδωμεν,
ως οι λοιποί, αλλά γρηγορώμεν και νήφωμεν» (Θεσ. Α’, 1-10)

Το δίλημμα να γίνεις αυτό που είσαι, ο εαυτός σου ή να γίνεις ένας σωσίας, βασανίζει όλους τους ανθρώπους ιδίως τους νέους. Ο σωσίας είναι ο τύπος που προσπαθεί να ξεχάσει τον εαυτό του. Είναι δηλαδή το αντίθετο του ομηρικού Οδυσσέα, που προσπαθεί να θυμάται τον εαυτό του και την πατρίδα του.
Ο σωσίας δεν θέλει να θυμάται, σαν τους συντρόφους του Οδυσσέα που χάθηκαν επειδή δεν θυμούνταν την πατρίδα τους. «Οι νήπιοι, χάθηκαν», γράφει ο Όμηρος. Ο σωσίας είναι ένα μυθικός Προκρούστης του εαυτού του.
Στην ερμηνεία των ρόλων στο θέατρο υπάρχουν δύο τεχνοτροπίες. Στη μια ο ερμηνευτής προσπαθεί να εκφράσει τον εαυτό του μέσα απ΄ το ρόλο του. Στην άλλη ο ερμηνευτής προσπαθεί να ξεχάσει τον εαυτό του στο ρόλο του, να γίνει ένας σωσίας.
Τη μουσική, είπε κάποτε ο Θεοδωράκης, δεν τη γράφουμε για να ξεχάσουμε, αλλά για να θυμηθούμε. Η εποχή τώρα προσπαθεί να αποκοιμίσει του νέους, για να ξεχάσουν την πατρίδα τους, τη γλώσσα τους, τον πολιτισμό τους, με ένα λόγο, τον εαυτό τους.
Η αλλαγή ενός ανθρώπου, για να γίνει ίδιος κι απαράλλαχτος με τους άλλους, όπως ένας σωσίας , είναι οδυνηρή. Πρέπει να τσακίσει τον εαυτό του. Η σκηνή που παραθέτουμε απ΄ το βιβλίο « Ο σωσίας» του Ντοστογιέφσκι, αναφέρεται επάνω στο θέμα αυτό.
Είναι η σκηνή που ο σωσίας, ο Γκολιάτκιν , ακούει τις συμβουλές του γιατρού του. «Πρέπει ν΄ ακολουθήσετε τη συνταγή μου. Σας εξήγησα πως η κούρα σας συνίσταται στο ν’ αλλάξετε συνήθειες... Οι διασκεδάσεις οι πιο διαφορετικές, λόγου χάρη...να συχνάζετε στους φίλους σας, να ‘χετε σχέσεις... δεν πρέπει ν’ αποφεύγετε τόσο πολύ το κρασί... και να πηγαίνετε συχνά μ΄ εύθυμη παρέα.
Ο κύριος Γκολιάτκιν, που χαμογελούσε πάντοτε, παρατηρεί αμέσως πως έχει τη γνώμη, ότι μοιάζει μ΄ όλο τον κόσμο, πως γλεντάει κι αυτός όπως όλος ο κόσμος... , πως μπορεί, δίχως αμφιβολία, να πάει σ΄ένα θέατρο, πως έχει τον τρόπο του όπως όλος ο κόσμος, ,πως όλη τη μέρα είναι στο γραφείο του και το βράδι σπίτι... πως μοιάζει μ΄ όλο τον κόσμο.
Χμ... όχι, δεν πρόκειται γι΄ αυτό....δεν ήθελα να πω αυτό... Κείνο που θέλω να μάθω είναι αν σας αρέσει η εύθυμη συντροφιά, αν περνάτε χαρούμενα τον καιρό σας.. Ας καθορίσουμε τα πράγματα... Είστε ακόμα μελαγχολικός ή είστε εύθυμος; Είπα πως πρέπει ν΄ αλλάξετε πέρα για πέρα τον τρόπο ζωής. Πρέπει , ίσαμε ένα σημείο, να τσακίσετε το χαρακτήρα σας...»
Το συμπέρασμα που βγαίνει απ΄ το «Σωσία» ου Ντοστογιέφσκι είναι ότι κανείς δεν γίνεται με τη θέλησή του σωσίας, καραγκιόζης, όπως θα λέγαμε εμείς. Καθένας δίνει τη μάχη του και ηττάται. Ένας άνθρωπος που δεν έχει δικό του χαρακτήρα, δική του προσωπικότητα, είναι ένας ανύπαρκτος άνθρωπος ή ένας εξόριστος σε ξένο τόπο, όπου κανείς δεν τον γνωρίζει όπως είναι ούτε κι ο ίδιος γνωρίζει τον εαυτό του..
Ο σωσίας είναι ένας ρόλος, που υποδύεται κανείς και αποξενώνεται από όλους. Για να υπάρξει αρνήθηκε τον εαυτό του. Η δυστυχία του σωσία είναι ένα παράδειγμα του πώς γίνεται κανείς όταν δεν αγωνίζεται να είναι αληθινός και υποδύεται διαφόρους ρόλους για χάρη κάποιας απολαβής. Με τις προϋποθέσεις αυτές , ένας σωσίας ποτέ δεν είναι ευτυχισμένος, αφού ποτέ δεν είναι ο εαυτός του.
Υποφέρω, γράφει ο Απόστολος Παύλος στους Κολασσαείς, ώσπου να αποκτήσετε επίγνωση του αληθινού σας εαυτού. Πώς μπορούμε να αποκτήσουμε επίγνωση του αληθινού μας εαυτού;
«Πρώτον προσέχετε εαυτοίς από της ζύμης των Φαρισαίων, ήτις εστιν υπόκρισις», λέγει ο Κύριος.

17.8.14

Πώς το σύστημα αποκοιμίζει τα παιδιά μας



Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

1. Τραγούδι για να μην κοιμηθεί ένα μωρό. Ποίημα του Ισπανού ποιητή Λούις Πιμεντέλ: «Μην κοιμάσαι/ μωρουδάκι μου./Σπάραξε, μούγκρισε, κλάψε./ Ο πατέρας σου είναι μακριά./Ξέσκισε με τα πόδια/Αυτό το σεντόνι του φόβου/ Μην κλείνεις τα μάτια./ Μωρουδάκι μου./ Ο αέρας ουρλιάζει./Μην κλείνεις τα μάτια./ Ο θάνατος,/γυρίζει έξω./ Βλέπω το σκοτεινό ποτάμι,/Κι ένα νεκρό φύλλο./ Σπάραξε, μούγκρισε, κλάψε./Ο πατέρας σου είναι μακριά.” (Poesia Gallega, Alianza Editorial).

2. Το μικρό αυτό ποίημα το αγαπώ πολύ. Αν και το μετέφρασα πριν πολλά χρόνια , δεν το άφησα στην άκρη όπως πολλά άλλα ποιήματα. Μένει πάντα στη μνήμη μου ζωντανό. Ίσως γιατί έμεινα κι εγώ ορφανός όταν ήμουν μωρό και εξιδανίκευσα κατόπιν τον πατέρα. Το ξαναδιαβάζω και νιώθω κάθε φορά να με συνταράσσει με την ίδια ένταση της συγκίνησης . Ώσπου μια μέρα κάθισα και έγραψα τις γραμμές που ακολουθούν, για ένα πρόβλημα που πιστεύω ότι είναι ο σταυρός του κάθε πατέρα και της κάθε μητέρας, που βλέπουν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν με μόνο θεμέλιο της ζωή τους, την αναζήτηση της διασκέδασης και της ευχαρίστησης.

3. Έγραψα τις γραμμές που ακολουθούν ως μια καταγγελία του συστήματος για τις μεθόδους που εφαρμόζει για να αποκοιμίζει τα παιδιά μας. Το σύστημα μαθαίνει τα παιδιά μας να ζουν μισοκοιμισμένα για να μην αγωνίζονται ως ενήλικες για την ελευθερία, για τη δικαιοσύνη και γενικά για τα δικαιώματά τους. Αυτός είναι ο απώτερος σκοπός του συστήματος, να υποβάλει στους υπηκόους τη θέληση να ζουν σε κατάσταση ανελευθερίας.

4. Η Εκπαίδευση κοιμίζει τα παιδιά μας α)με την παιδεία της μη-κούρασης και β) με την απουσία του Χριστού ως θεμέλιου ζωής. Η παιδεία της μη-κούρασης και όλο το σύστημα που θέλει τους υπηκόους του κοιμισμένους, άβουλους, σκλάβους, κοιμίζει τους νέους για να μην αγωνίζονται ως ενήλικες για τα δικαιώματά τους. Ετοιμάζει τον κόσμο να αποδεχθεί να ζει σε κατάσταση ανελευθερίας.

5. Ακόμα χειρότερο από την παθητικότητα είναι η απουσία του Χριστού ως θεμέλιου ζωής. Η αποστέρηση αυτή οδηγεί τον άνθρωπο στην ανικανότητα να διακρίνει μεταξύ του πολύτιμου και του ευτελέστερου, με αποτέλεσμα την απουσία των αξιών της ζωής. Ετοιμάζει ανθρώπους χωρίς πίστη στις πνευματικές αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ειρήνης, της πνευματικής χαράς και γενικά κάθε αξίας, για την οποία η ζωή έχει νόημα. Οι άνθρωποι σπρώχνονται με τον τρόπο αυτό στην απελπισία και στην απόγνωση για να χειραγωγούνται εύκολα.

6.Ο σταυρός μας είναι να βλέπουμε τα παιδιά μας σε κατάσταση παθητικότητας και ανελευθερίας και να μην μπορούμε να τα βοηθήσουμε. Ούτε το σχολείο ούτε η κοινωνία βοηθάει τους νέους να στηρίζουν τη ζωή τους σε κάτι πολυτιμότερο από την αναζήτηση της διασκέδασης και της ευχαρίστησης. Το αντίθετο τους μαθαίνει να θεωρούν πως ό,τι τους ευχαριστεί υπάρχει, ό,τι δεν τους ευχαριστεί δεν υπάρχει.

7. Πώς να βγάλεις κάποιον από τις ψευδαισθήσεις με τις οποίες έμαθε να ζει με την παιδεία της μη-κούρασης; Αν το πραγματικό δεν είναι ευχάριστο, ενώ η ψευδαίσθηση είναι ευχάριστη, πως θα πείσεις το νέο να επιλέξει το δυσάρεστο, αν με την παιδεία της μη –κούρασης έμαθε να θεωρεί πραγματικό μόνο ό,τι του δίνει ευχαρίστηση;

8. Καθένας, γράφει ο Απόστολος Παύλος, ας προσέχει πως εποικοδομεί. Ουδείς δύναται να βάλει άλλο θεμέλιο από αυτό που υπάρχει και που είναι ο Ιησούς Χριστός. Όσο και αν το σύστημα ευτελίζει όλα αυτά για τα οποία αξίζει κανείς να ζει, όσο υπάρχουν άνθρωποι, έστω και λίγοι η αγάπη, η ελπίδα, η πίστη δεν χάνουν ποτέ την αξία τους. Μια εικόνα του Χριστού σ΄ ένα άθεο σχολείο μπορεί να φέρει πανικό στο σύστημα.

9. Η απάντηση στο αγωνιώδες ερώτημα, τι να κάνουμε, είναι αυτές οι δυο λέξεις, ο Θεός παντού. Με την τήρηση των Εντολών και με καθαρή καρδιά θα μπορούμε να έχουμε την αίσθηση της παρουσίας του Ιησού, η οποία μας δίνει ό,τι χρειαζόμαστε. “Ζητείτε τη βασιλεία του Θεού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν.” Οι νέοι αναζητούν ένα σταθερό θεμέλιο που να μην παρέρχεται όπως ο κόσμος και η επιθυμία αυτού.

10.8.14

Ο πάσχων άνθρωπος

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου

Ο πάσχων άνθρωπος , στη μακρόχρονη πορεία του , απέτυχε να θεραπεύσει με το μυαλό , τα δεινά που τον μαστίζουν. Το ίδιο το μυαλό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα.. Η γνώση κάνει τον άνθρωπο υπερήφανο, αλαζονικό, μοναχικό. Φτώχεια, αρρώστιες, πόλεμοι, πυρηνική απειλή, δεν εξαλείφονται με περισσότερο μυαλό, αλλά με περισσότερη αγάπη.
Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, το περιστατικό αυτό από τη ζωή του Ιησού στο ναό. γιατί είναι και μια παραβολή για το θέμα που γράφουμε. Οι ευαγγελιστές αναφέρουν τη θεραπεία των τυφλών και των χωλών που προσήλθαν στο ναό, όταν ο Ιησούς έδιωξε από αυτόν τους πωλητές και τους αγοραστές που υπήρχαν εκεί.. Η θεραπεία ακολουθεί τον εξαγνισμό του ναού. Παραθέτουμε τη σχετική περικοπή από το ευαγγέλιο του Ματθαίου.
«Τω καιρώ εκείνω εισήλθεν ο Ιησούς εις το Ιερόν του Θεού και εξέβαλε πάντας τους πωλούντας και αγοράζοντας εν τω Ιερώ, και τας τραπέζας των κολλυβιστών κατέστρεψε και τας καθέδρας των πωλούντων τας περιστεράς. Και λέγει αυτοίς. Γέγραπται. Ο οίκος μου, οίκος προσευχής κληθήσεται. Υμείς δε αυτόν εποιήσατε σπήλαιον ληστών. Και προσήλθον αυτώ τυφλοί και χωλοί, εν τω Ιερώ και εθεράπευσεν αυτούς.
(Ο Ιησούς εισήλθε στο Ιερό του Θεού και έδιωξε όλους αυτούς που πουλούσαν και αγόραζαν στο χώρο του ναού, και αναποδογύρισε τα τραπέζια των αργυραμοιβών και τα καθίσματα αυτών που πουλούσαν περιστέρια. Και τους είπε: Η Γραφή λέει: Ο οίκος μου πρέπει να είναι οίκος προσευχής εσείς όμως τον κάνατε σπήλαιο ληστών. Και προσήλθαν τυφλοί και χωλοί και τους θεράπευσε.)
Το περιστατικό αυτό διδάσκει ότι ο Ιησούς. θεραπεύει αφού εξαγνίσουμε την καρδιά μας από το πάθος της ιδιοτέλειας. Ότι η καρδιά του ανθρώπου είναι ναός του Θεού. Ότι οι ιδιοτελείς σκέψεις στην καρδιά, διώχνουν από αυτήν τη αναζωογονητική χάρη του Θεού. Ότι η καρδιά δεν είναι ο τόπος για ιδιοτελείς σκέψεις, όπως ο ναός δεν είναι ο τόπος για τις συναλλαγές
« Αιτία όλων των προσωπικών και κοινωνικών νοσημάτων είναι η αναζητούσα την ευδαιμονία ιδιοτέλεια» , δηλαδή η συμπεριφορά που αποβλέπει στο ατομικό μόνο συμφέρον ή όφελος, μ΄ ένα τρόπο που ξεπερνάει τα όρια του επιτρεπτού.
Μια τέτοια ιδιοτελή συμπεριφορά περιγράφει το παρακάτω ανέκδοτο:. Ένας νέος ανέβαλε συνεχώς το γάμο του, βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες, στην πραγματικότητα όμως ανέβαλε το γάμο για να του δώσουν , την αγελάδα που του είχαν τάξει. Μια μέρα ο πεθερός, μετά από μια νέα αναβολή του γάμου , οδηγεί τον νέο στο σταύλο κι αφού ρίχνει στην αγελάδα το νυφικό πέπλο, του λέει: «Έλα, πάρ’ την.Αγελάδα θέλεις, δεν θέλεις νύφη.» Όταν η ιδιοτέλεια μπαίνει στην καρδιά, ο άνθρωπος γίνεται δούλος των πραγμάτων. Η ταύτιση του κτιστού και του Ακτίστου, είναι αρρώστια, η λεγόμενη «νόσος της θρησκείας.»
Ο Καθηγητής π. Ιωάννης Ρωμανίδης στην Δογματική του γράφει: « Η θρησκεία είναι νευροβιολογική ασθένεια, η δε Ορθοδοξία η θεραπεία της . Το κλειδί δια την κατανόησιν της μεταβολής της Ορθοδόξου Καθολικής Παραδόσεως από παρανόμου εις νόμιμον θρησκείαν και κατόπιν εις επίσημον Εκκλησίαν, έγκειται εις το γεγονός, ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διεπίστωσε ότι δεν είχε απέναντί της απλώς μίαν επί πλέον μορφήν θρησκείας ή φιλοσοφίας, αλλά μίαν καλώς οργανωμένην Εταιρείαν Νευρολογικών Κλινικών, αι οποίαι εθεράπευον την νόσον της θρησκείας και την αναζητούσαν την ευδαιμονίαν ασθένειαν της ανθρωπότητος και έτσι παρήγον φυσιολογικούς πολίτας με ανιδιοτελή αγάπην, αφιερωμένους εις την ριζικήν θεραπείαν των προσωπικών τους και των κοινωνικών νοσημάτων. Η σχέσις που ανεπτύχθη μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, ήτο ακριβώς αντίστοιχος προς την σχέσιν μεταξύ Κράτους και συγχρόνου Ιατρικής».







3.8.14

"Βδέλυγμα ερημώσεως"

Του Μόσχου Εμμανουήλ Λαγκουβάρδου


Η Αγία Γραφή είναι η ιστορία της ψυχής. Μελετώντας τη Γραφή και τα έργα των Πατέρων, γνωρίζουμε σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε στην πορεία μας προς τη σωτηρία. Ο Θεός μας δείχνει τα σημάδια για το που πορευόμαστε. Το πιο σπουδαίο ίσως σημάδι είναι το «βδέλυγμα ερημώσεως» που είναι η υπερηφάνεια ως σημάδι ότι η ψυχή είναι έρημη από τη χάρη του Θεού. 'Οταν δούμε το βδέλυγμα αυτό της ερημώσεως στην καρδιά μας πρέπει ν΄ αλλάξουμε ζωή.
Ο Θεός μέσα απ΄ την Αγία Γραφή μιλάει στον καθένα προσωπικά. Μερικές φορές, μάλιστα, τονίζει ιδιαιτέρως το γεγονός αυτό, όπως π.χ. εκεί όπου ο Ιησούς αναφέρεται στο βδέλυγμα της ερημώσεως, όταν λέγει ο αναγνώστης να δώσει ιδιαίτερη προσοχή: «ο αναγινώσκων νοείτω».
Ερμηνεύοντας αλληγορικά το εδάφιο αυτό , σε σχέση με την προσωπική μας ζωή, πρέπει να το δεχτούμε ως προειδοποιητικό σημάδι , που πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη, όπως τα λόγια του γιατρού όταν μας επισημαίνει κάποιο κίνδυνο. Στην προκειμένη περίπτωση ο Ιησούς δε ζητεί από μας μια γενική κατανόηση, αλλά ζητεί απ΄ τον καθένα προσωπικά να συντονιστεί με τη διδασκαλία και να προσαρμόσει τη ζωή του σ΄ αυτήν.
Η έκφραση «βδέλυγμα ερημώσεως» επιδέχεται αλληγορική ερμηνεία, λόγω της αμφισημίας της, αφού απευθύνεται όχι μόνο στους λαούς αλλά και στον καθένα προσωπικά. Είναι φανερό ότι το βδέλυγμα της ερημώσεως σημαίνει την υπερηφάνεια του ανθρώπου. «Ο Θεός» λέει η Γραφή « υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν. Υποτάγητε ουν τω Θεώ. αντίστητε τω διαβόλω, και φεύξεται αφ΄ υμών. εγγίστατε τω Θεώ, και εγγιεί υμίν καθαρίσατε χείρας αμαρτωλοί και αγνίσατε καρδιάς δίψυχοι...ταπεινώθητι ενώπιον του Κυρίου, και υψώσει υμάς)" (Ιακ. κεφ.δ΄, 6-10).
(Ο Θεός εναντιώνεται στους υπερήφανους , στους ταπεινούς όμως δίνει τη χάρη του. Υποταχθείτε ,,λοιπόν στο Θεό. Αντισταθείτε στο διάβολο, κι αυτός θα φύγη μακριά σας. Πλησιάστε στο Θεό , και θα σας πλησιάσει και εκείνος. Καθαρίστε τα χέρια σας οι αμαρτωλοί κι εξαγνίστε τις καρδιές σας οι δίγνωμοι Ταπεινωθείτε μπροστά στον Κύριο, κι εκείνος θα σας ανεβάσει ψηλά.)
Ο Άγιος Φιλόθεος ο Σιναϊτης, στα Νηπτικά Κεφάλαια, (Κεφ. Μ, ιστ΄) γράφει για τον πόλεμο που μέσα από μας , κάνει ο σατανάς στο Θεό και προτείνει μετρημένη εγκράτεια ιδίως στη χρήση των πολλών τροφών. Με τη μετρημένη εγκράτεια κι οι επιθυμίες κατευνάζονται και υποτάσσονται στο νου που είναι το ηγεμονικό μέρος της ψυχής του ανθρώπου.
Όπως ο σατανάς , λέει ο Άγιος Φιλόθεος , για να αντιταχθεί στο θέλημα του Θεού, που είναι οι Εντολές Του, πολεμάει μέσα από μας το Θεό, έτσι πάλι ο Θεός μέσα από μας καταβάλει τον ολέθριο σκοπό του εχθρού και την ανώφελη βούλησή του , η οποία νομίζει ότι αντιτάσσεται στο Θεό και εμποδίζει την τήρηση των εντολών Του. Αυτός πάλιν ο Θεός δι' ανθρωπίνης ασθενείας καταστρέφει"
Ο Άγιος εκφράζοντας την ανησυχία του για τον άνθρωπο , μήπως δεν κατανοεί πόσο σοβαρό είναι αυτό , γράφει επί λέξει: Κοίταξε μήπως έτσι συμβαίνει . "Και όρα, ει ούτως έχει"
Όπως ο Θεός επέτρεψε το θάνατο για να μην είναι το κακό αιώνιο, έτσι επιτρέπει και την ανθρώπινη ασθένεια, για να καταβάλει τον ολέθριο σκοπό του εχθρού. Ο Άγιος Φιλόθεος τρέμει μήπως δεν συνειδητοποιούμε το γεγονός αυτό και γράφει επί λέξει, "πρόσεχε μήπως αυτό συμβαίνει σε σένα".
Η Εκκλησία συνήθως αποφεύγει να τονίσει τις συνέπειες της μη τήρησης των Εντολών. Δεν είναι , προς Θεού, κάθε αρρώστια συνέπεια των αμαρτιών μας. Απόδειξη ότι και οι άγιοι ασθενούν, ο δε Απόστολος Παύλος, καυχιέται στις ασθένειές του. "Εν ασθενείαις ενδυναμούμαι" γράφει, (Στις ασθένειες νιώθω πιο δυνατός). Ο Ίδιος ο Ιησούς δεν ήρθε για τους υγιείς , αλλά για τους ασθενείς που έχουν ανάγκη θεραπείας. Ο Ιησούς συμβαδίζει στη λύπη, στον πόνο και στην αποθάρρυνση και εγκαθιστά βέβαιες ελπίδες.