Ο κύριος κι ο υπηρέτης

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου


«Δούλος γίνομαι, υπηρέτης δε γίνομαι»
(Καραγκιόζης)

Οι πέντε δυνατές θέσεις μεταξύ κυρίου (πολίτες) και υπηρέτη (δημόσιες υπηρεσίες) είναι αυτές: Πρώτη θέση: κύριος επάνω, υπηρέτης κάτω. Δεύτερη θέση: κύριος κάτω, υπηρέτης επάνω. Τρίτη θέση: κύριος και υπηρέτης μαζί. Τέταρτη θέση: κύριος και υπηρέτης χώρια. Πέμπτη θέση: κύριος και υπηρέτης ούτε μαζί ούτε χώρια. .
Θα προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε την καθεμιά θέση χωριστά.
Πρώτη θέση: «Κύριος επάνω, υπηρέτης κάτω». Πώς ερμηνεύεται το σχήμα αυτό στις σχέσεις των πολιτών με τις δημόσιες υπηρεσίες; Οι σχέσεις των πολιτών με τις δημόσιες υπηρεσίες ρυθμίζονται απ’ τη γενική αρχή, ότι σκοπός των δημοσίων υπηρεσιών είναι η εξυπηρέτηση των πολιτών. Άρα οι δημόσιες υπηρεσίες σε σχέση με τους πολίτες δεν είναι σκοπός, αλλά μέσον προς εξυπηρέτηση του σκοπού.
Δεύτερη θέση: κύριος κάτω, υπηρέτης επάνω: Σ’ αυτή τη θέση οι δημόσιες υπηρεσίες κατεξουσιάζουν τους πολίτες, αντί να τους υπηρετούν. Οι δημόσιες υπηρεσίες βρίσκονται επάνω κι οι πολίτες κάτω. Οι δημόσιοι υπηρέτες φέρονται σαν να έγιναν οι υπηρεσίες για τους ίδιους , σαν να έγινε η δικαιοσύνη για τους δικαστές, η βουλή για τους βουλευτές, η διοίκηση για τους διοικητικούς υπαλλήλους κ.ο.κ. και οι πολίτες δυστυχούν.
Η διαστροφή αυτή των δημοσίων υπηρεσιών τους οδηγεί στο να χρησιμοποιούν παν πονηρόν μέσον για να επιτυγχάνουν του σκοπού των. Αλλάζουν
πρόσωπο, χαρακτήρα, πολιτική, οι δεξιές γίνονται αριστερές , οι αριστερές δεξιές, αρκεί να κατέχουν τις θέσεις τους. Αλλάζουν ακόμα και τα ονόματά τους, όταν γίνονται μισητές. Το ίδιο κάνουν τα πολιτικά κόμματα, ακόμα και η εξουσία και τα ίδια τα πολιτεύματα. Ονομάζονται «δημοκρατίες» ενώ δεν έχουν καμία σχέση με το πολίτευμα αυτό.
Στα ονόματα και στη γλώσσα γίνονται οι πιο μεγάλες αυθαιρεσίες, γιατί κανείς δεν φοβάται να μη κατηγορηθεί ότι ψεύδεται , αφού κανένας δεν τα πιστεύει. Αν ρωτήσεις π.χ. γιατί το τάδε κόμμα ονομάζεται δημοκρατικό ή σοσιαλιστικό, αφού δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία ή με το σοσιαλισμό, θα λάβεις την απάντηση, «είναι ένα όνομα». Ρώτησα μια φορά κάποιον που άκουγε ένα τραγούδι με ανόητους στίχους, πως το ακούει. «Τραγούδι είναι», είπε.
Τρίτη θέση: κύριος και υπηρέτης μαζί. Είναι το λεγόμενο «κράτος με το ανθρώπινο πρόσωπο». Η θέση αυτή είναι σωστή όταν πάνε καλά τα πράγματα , π.χ. στις γιορτές, στις δεξιώσεις, στις παρελάσεις κλπ. Όταν δεν πάνε καλά τα πράγματα τότε φαίνεται η αδυναμία του κράτους.
Μια φορά εντεταλμένοι αστυνομικοί ,παρουσία δικαστικού, προσήλθαν λίαν πρωί στην αγροικία ενός φυγόποινου για να τον συλλάβουν. Είχε πάει μεσημέρι, ο ήλιος έκαιγε στο θεσσαλικό κάμπο κι οι αστυνομικοί δεν είχαν πείσει ακόμα τον φυγόποινο να τους ακολουθήσει. Κανένας τους δεν ήταν εκπαιδευμένος στο να συλλάβει κάποιον που αντιστέκεται. Ήταν όλοι τους του γραφείου. Δεν είχε συγκροτηθεί ακόμα η υπηρεσία των ειδικών δυνάμεων. Ταλαιπωρημένος , διψασμένος, έξω στον κάμπο Ιούλιο μήνα, κοίταζα απ΄ τον ίσκιο ενός δέντρου τους αστυνομικούς και τους πολίτες . Τι καλά να μη χρειαζόταν ποτέ η βία. Αλλά κανένας δεν πάει με τη θέλησή του στη φυλακή. Το κράτος δεν μπορεί να απαλλαγεί εντελώς απ΄ τη δύναμη να επιβληθεί όταν πρέπει.
Τέταρτη θέση: Κύριος και υπηρέτης χώρια. Η υποκρισία βασιλεύει στη χώρα και δεν υπάρχει καμιά επαφή ανάμεσα στους πολίτες και στις δημόσιες υπηρεσίες. Πολίτες και κράτος ξεχνούν το καθήκον της αληθείας και προσπαθούν να παγιδεύσουν και να εξαπατήσουν ο ένας τον άλλον. Η ίδια κατάσταση είναι και στην Πέμπτη θέση όπου ισχύει η παροιμία “αυτοί μαζί δεν κάνουνε και χώρια δεν μπορούνε”.

«Ελευθερία»