Μ.Ε.Λαγκουβάρδος, Ο ρυθμός φυλάγει τη ζωή

Ο ρυθμός φυλάγει τη ζωή!
Μ.Ε. Λαγκουβάρδος

Ο ρυθμός φυλάγει τη ζωή ! Οι αρχαίοι Έλληνες που αγαπούσαν και σέβονταν τον ρυθμό παντού, στις πόλεις, στις κατοικίες, στους δρόμους, στους ναούς, στα αγάλματα, στη ζωή γενικά, δεν το έκαναν με τον σημερινό τρόπο της «διακόσμησης», αλλά με τη βαθιά γνώση ότι ο ρυθμός φυλάγει τη ζωή, την υπερασπίζεται, την προάγει και τη θεραπεύει , ενώ η απουσία του ρυθμού την πληγώνει, την φθείρει και τη σκοτώνει!
Τραγική απόδειξη η απουσία του ρυθμού στις σύγχρονες πόλεις. «Υπάρχουν πολλοί τρόποι να σκοτώσεις έναν άνθρωπο», γράφει ο Αμερικανός ποιητής Έρικ Μπλοκ στο ποίημά του μαύρου χιούμορ, «Δώδεκα τρόποι να σκοτώσεις έναν άνθρωπο». «Ο πιο σίγουρος κι ο πιο αποτελεσματικός είναι να τον αφήσεις να ζει σε μια σύγχρονη πόλη!»
Ο ρυθμός και το μέτρο είναι δυο έννοιες που συγχέονται. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε καταχρηστικά τη λέξη «μέτρο» με την έννοια του ρυθμού. Χρησιμοποιούμε τη λέξη «μέτρο» χωρίς να ακριβολογούμε, όταν αναφερόμαστε σε πράγματα που δεν επιδέχονται μέτρηση. Π.χ. με το ρητό «παν μέτρον άριστον» δεν αναφερόμαστε μόνο στα πράγματα που μετρούνται και ζυγίζονται , αλλά και εκεί όπου δεν χωρεί μέτρηση και ζύγιση όπως π.χ. στην ποιότητα ενός πράγματος και γενικά στην ψυχή και στο πνεύμα. Στην περίπτωση αυτή δεν ταιριάζει η λέξη «μέτρο», αλλά η λέξη «ρυθμός».
Στη μουσική και στην ποίηση εκείνο που αγαπάμε δεν είναι το μέτρο, αλλά ο ρυθμός. Η μουσική ή η ποίηση στην οποία προέχει το μέτρο αντί του ρυθμού δεν είναι καθόλου ωραία. Το ίδιο και η γλυπτική, η ζωγραφική, η αρχιτεκτονική, η πολεοδομία, η κωδωνοκρουσία των ιερών ναών, και γενικά κάθε μορφή καλής τέχνης.
Η απουσία του ρυθμού είναι αποκρουστική και αηδιαστική. Παράδειγμα τα σύγχρονα οικοδομήματα που πληγώνουν την ψυχή του ανθρώπου. Είδα μια φορά σε κάποιο θάλαμο νοσοκομείο ένα ομοίωμα ανθρώπου, δίχως το ρυθμό της τέχνης, και δεν μπορώ ακόμα να ξεχάσω τη φρίκη που ένιωσα.
Πώς μετριέται π.χ. η αγάπη στην πατρίδα ή ο ηρωισμός; «Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα» γράφει ο ποιητής. Ποιο είναι το μέτρο στην ποιότητα ενός πράγματος; Το μέτρον είναι χρονική επανάληψη, αλλά στην ποιότητα και στη ζωή τίποτε δεν επαναλαμβάνεται.
Έμαθα τον ορισμό του ρυθμού από το φίλο μου επίκουρο καθηγητή πανεπιστημίου Ιωάννη Ηλιούδη, ο οποίος έχει γράψει ένα πολύ σπουδαίο βιβλίο για το ρυθμό και για το πώς πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία. Ο Γιάννης μου είπε ότι «ρυθμός είναι χρόνου τάξις».( Οπωσδήποτε είναι ένας ορισμός του Αριστοτέλη.)
Πράγματι ο ρυθμός είναι χρόνου τάξις. Αλλά δεν θα καταλάβεις ίσως τη διαφορά θεωρητικά, αν δεν τη νιώσεις στην πράξη. Εμείς που ακούγαμε την κωδωνοκρουσία απ΄ τον παλιό καντηλάφτη στην εκκλησιά μας και ακούμε τώρα τα μεγάλα ηλεκτρικά κουδούνια στους σύγχρονους ναούς νιώθουμε φρίκη, αναλογιζόμενοι την ομορφιά των ρυθμών που χάθηκε.
Έχω ξαναγράψει για το Ρώσικο δίσκο με τις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών της Μόσχας. Ας τις ακούσουν οι αρμόδιοι που τοποθετούν τις καμπάνες στις εκκλησίες μας για να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στο ζωντανό ρυθμό και στο νεκρό, ρομποτικό μέτρο. Έλεος! Αν δεν προσέξουμε πολύ το θέμα αυτό, όχι μόνο θα μισήσει ο κόσμος το άκουσμα, αλλά και θα πάψουν να υπάρχουν καμπάνες των εκκλησιών στις πόλεις. Σεβασμός στην καλαισθησία του κόσμου! Ας μην καταστρέφουμε το αισθητικό του κριτήριο! Μουσικούς με αξία έχουμε πολλούς. Ας ρωτιούνται στις περιπτώσεις κι ας μην αποφασίζουν αδαείς, γύρω από το λεπτό όσο και σοβαρό αυτό θέμα.
Η μηχανική επανάληψη των ίδιων πραγμάτων είναι ενοχλητική. Το ίδιο ενοχλητικό είναι όταν γράφει κανείς κάτι που ξανάγραψε. Δυστυχώς οι επαναλήψεις είναι το ελάττωμα όταν γράφει κανείς συχνά μικρά κείμενα και δεν ασχολείται με ένα μεγάλο έργο, αλλά δε γίνονται χωρίς αγωνία. Με τη σκέψη αυτή ως ελαφρυντικό ζητούμε τη συγνώμη του ευγενικού αναγνώστη.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"