Του Μόσχου Λαγκουβάρδου
Γιατί οι πολιτικοί μιλούν για υλική ευημερία;
Η ζωή είναι πνευματική. Η ίδια η ζωή διδάσκει ποιό δρόμο να διαλέξουμε:
Η Ορθοδοξία ζητεί το Θεό, ενώ η Δύση ζητάει χρήματα.
Αν ο γιος σου στην Αμερική σου ζητούσε να διαλέξεις,
ναρθεί ο ίδιος
ή να σου στείλει χρήματα,
τί θα διάλεγες;
22.1.20
"Νήψατε, γρηγορήσατε"
Του Μόσχου Λαγκουβάρδου
Τα παιδιά μου όταν με βλέπουν στενοχωρημένο για οτιδήποτε, μου λένε, «μη βάζεις καρδιά σ’ αυτό». Με αυτά τα λόγια εννοούν τα λόγια του Κυρίου «μηδέν μεριμνάτε». Και οι γιατροί πράγματι αυτό συμβουλεύουν, να μη στενοχωρούμαστε. ¨Μη στενοχωριέσαι, αλλά πώς. Οι Άγιοι δεν λένε κάτι, χωρίς να μας πούν και το πώς θα γίνει αυτό που λένε. Ο λόγος είναι ότι οι Άγιοι μιλούν από την προσωπική τους εμπειρία. Αν δεν δοκιμάσουν κάτι επάνω στο πετσί τους, δεν το γράφουν. |Γι' αυτό δεν προτρέπουν να γράφουμε όταν είμαστε άρρωστοι.
Να μη βάζουμε καρδιά σε πράγματα σημαίνει να μην βάζουμε στην καρδιά, αυτά που δεν είναι της καρδιάς. Θα μου πείτε ποιά πράγματα είναι της καρδιάς. Οπωσδήποτε δεν είναι της καρδιάς το ¨"ζωΪκό φρόνημα¨". Στην καρδιά, όπως σε ναό, δε βάζουμε μέσα την μεριμνα και την τύρβη της καθημερινής ζωής. "Αν έχεις κάτι εναντίον του αδελφού σου, πήγαινε συμφιλιώσου μαζί του και μετά έλα στο ναό. Στο ναό μπαίνουμε με την καλή μερίδα της Μαρίας, της αδελφής του φίλου του Ιησού Λαζάρου, ύμνους, ευλογίες, ευχαριστίες, ,ταπείνωση "υπό την κραταιάν χείρα του Θεού". "Ταπεινώθητε ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, ίνα υμάς υψώση ν καιρώ. Πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ' αυτόν, ότι αυτώ μέλει περί υμών. Νήψατε, γρηγορήσατε."(Α Πέτρου, Ε' , 6-8)
Πολλοί δε διακρίνουν ανάμεσα στην μέριμνα και στην νήψη και στην εγρήγορση, δε διακρίνουν όπως λέμε σήμερα ανάμεσα στην προσοχή και στην στενοχώρια. Π.χ. όταν πρόκειται να διασχίσουμε ένα δρόμο είναι άλλο, να μας στενοχωρεί η κίνηση των αυτοκινήτων και άλλο να προσέχουμε να το κάνουμε χωρις κίνδυνο. "Μηδέν μεριμνάτε" δεν σημαίνει να μην είμαστε σε εγρήγορση και να μην εργαζόμαστε. Σημαίνει να είμαστε σε εγρήγορση και να εργαζόμαστε χωρίς άγχος.
Το άγχος σημαίνει ότι δεν στηριζόμαστε στο Θεό, αλλά στις δυνάμεις μας και γενικά στον άνθρωπο. Το σύγχρονο, βαθύτατο, υπαρξιακό άγχος είναι το βδέλυγμα της υπερηφάνειας. Όταν δούμε, λέει η Αποκάλυψη, το βδέλυγμα της υπερηφάνειας, να βρίσκεται σε τόπο, ο οποίος είναι του Θεού, δηλαδή στην καρδιά μας, να βάζουμε όλη την προσοχή μας να το βγάλουμε από την καρδιά μας. Αυτό σημαίνουν τα λόγια της πρώτης επιστολής του Αποστόλου "Ταπεινωθητε ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού (...) Νήψατε, γρηγορήσατε".
Τα παιδιά μου όταν με βλέπουν στενοχωρημένο για οτιδήποτε, μου λένε, «μη βάζεις καρδιά σ’ αυτό». Με αυτά τα λόγια εννοούν τα λόγια του Κυρίου «μηδέν μεριμνάτε». Και οι γιατροί πράγματι αυτό συμβουλεύουν, να μη στενοχωρούμαστε. ¨Μη στενοχωριέσαι, αλλά πώς. Οι Άγιοι δεν λένε κάτι, χωρίς να μας πούν και το πώς θα γίνει αυτό που λένε. Ο λόγος είναι ότι οι Άγιοι μιλούν από την προσωπική τους εμπειρία. Αν δεν δοκιμάσουν κάτι επάνω στο πετσί τους, δεν το γράφουν. |Γι' αυτό δεν προτρέπουν να γράφουμε όταν είμαστε άρρωστοι.
Να μη βάζουμε καρδιά σε πράγματα σημαίνει να μην βάζουμε στην καρδιά, αυτά που δεν είναι της καρδιάς. Θα μου πείτε ποιά πράγματα είναι της καρδιάς. Οπωσδήποτε δεν είναι της καρδιάς το ¨"ζωΪκό φρόνημα¨". Στην καρδιά, όπως σε ναό, δε βάζουμε μέσα την μεριμνα και την τύρβη της καθημερινής ζωής. "Αν έχεις κάτι εναντίον του αδελφού σου, πήγαινε συμφιλιώσου μαζί του και μετά έλα στο ναό. Στο ναό μπαίνουμε με την καλή μερίδα της Μαρίας, της αδελφής του φίλου του Ιησού Λαζάρου, ύμνους, ευλογίες, ευχαριστίες, ,ταπείνωση "υπό την κραταιάν χείρα του Θεού". "Ταπεινώθητε ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, ίνα υμάς υψώση ν καιρώ. Πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ' αυτόν, ότι αυτώ μέλει περί υμών. Νήψατε, γρηγορήσατε."(Α Πέτρου, Ε' , 6-8)
Πολλοί δε διακρίνουν ανάμεσα στην μέριμνα και στην νήψη και στην εγρήγορση, δε διακρίνουν όπως λέμε σήμερα ανάμεσα στην προσοχή και στην στενοχώρια. Π.χ. όταν πρόκειται να διασχίσουμε ένα δρόμο είναι άλλο, να μας στενοχωρεί η κίνηση των αυτοκινήτων και άλλο να προσέχουμε να το κάνουμε χωρις κίνδυνο. "Μηδέν μεριμνάτε" δεν σημαίνει να μην είμαστε σε εγρήγορση και να μην εργαζόμαστε. Σημαίνει να είμαστε σε εγρήγορση και να εργαζόμαστε χωρίς άγχος.
Το άγχος σημαίνει ότι δεν στηριζόμαστε στο Θεό, αλλά στις δυνάμεις μας και γενικά στον άνθρωπο. Το σύγχρονο, βαθύτατο, υπαρξιακό άγχος είναι το βδέλυγμα της υπερηφάνειας. Όταν δούμε, λέει η Αποκάλυψη, το βδέλυγμα της υπερηφάνειας, να βρίσκεται σε τόπο, ο οποίος είναι του Θεού, δηλαδή στην καρδιά μας, να βάζουμε όλη την προσοχή μας να το βγάλουμε από την καρδιά μας. Αυτό σημαίνουν τα λόγια της πρώτης επιστολής του Αποστόλου "Ταπεινωθητε ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού (...) Νήψατε, γρηγορήσατε".
19.1.20
Τί σημαίνουν τα λόγια "Τα Σα εκ των Σων" (Μια μικρή προσέγγιση στην έννοια της χάρης του Θεού)
Του Μόσχου Λαγκουβάρδου
Τι σημαίνουν τα λόγια του Ύμνου, που αρχίζει με τα λόγια "Τα Σα εκ των Σων" (τα δικά Σου από τα δικά Σου);
Τα λόγια του ύμνου που ψάλλουμε στην Εκκλησία, κατά τη Θεία Λειτουργία, που άρχίζει με τις λέξεις «Τα Σα εκ των Σων, Σοι προσφέρομεν» σημαίνουν ότι ομολογούμε ότι έχουμε προσωπική σχέση με το Θεό και ότι προσφέρει ο ένας στον άλλον ως πρόσωπο προς πρόσωπο τη χάρη Του, πράγμα που δεν θα μπορούσε να συμβεί, αν η χάρη του Θεού δεν ήταν ο Ίδιος ο Θεός (Ενέργεια του Θεού), αλλά ήταν απλά ενεργήματα, δηλαδή αποτελέσματα των Ενεργειών του Θεού.
Του Θεού είναι τα πάντα π.χ. οι φυσικοί νόμοι (η μέρα, η νύχτα, η γη, ο ουρανός) . αλλά με αυτά δεν μπορούμε να έχουμε προσωπική σχέση, άλλωστε δεν μπορούμε να τα προσφέρουμε στο Θεό, γιατί δεν συνδέονται με το πρόσωπο του καθενός από εμάς., όπως συνδέεται η χάρη με τον καθένα από εμάς προσωπικά.
Οι ενέργειες του Θεού είναι το ίδιο το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο (η χάρη), που δίδεται προσωπικά στον καθένα από εμάς, ενώ τα αποτελέσματα των ενεργειών του Θεού δηλαδή τα ενεργήματα είναι αντικείμενα, τα οποία δεν μας συνδέουν προσωπικά. Δεν μπορούμε να έχουμε προσωπική σχέση με αντικείμενα, αλλά μόνο με πρόσωπα.
Μετέχουμε στις Ενέργειες του Θεού, ενώ δεν μπορούμε να μετέχουμε στην ουσία του Θεού. Αν δεν διακρίνουμε σε Ουσία (αμέθεκτη) και σε Ενέργειες (μεθεκτές) το Θεό, δεν μπορούμε να έχουμε άμεση προσωπική σχέση με το Θεό, ως Πατέρα και δεν μπορούμε να προσφέρουμε στο Θεό τα πάντα που διαθέτουμε, διότι με τη χάρη του Θεού τα αποκτήσαμε. Παράδειγμα η Παραβολή του Γεωργού που έδωσε διάφορα ποσά (μνας) εις τους μισθωτές του.
Αν αρνούμαστε τη χάρη, ως Άκτιστη Ενέργεια του Θεού, όπως κάνουν αυτοί που δεν έχουν ορθή δογματική συνείδηση (Καθολικοί, προτεστάντες κ.ά), η άρνηση αυτή είναι αθεϊα, διότι δεν μπορούμε να στηρίξουμε την ελπίδα μας στο Θεό.
Τι σημαίνουν τα λόγια του Ύμνου, που αρχίζει με τα λόγια "Τα Σα εκ των Σων" (τα δικά Σου από τα δικά Σου);
Τα λόγια του ύμνου που ψάλλουμε στην Εκκλησία, κατά τη Θεία Λειτουργία, που άρχίζει με τις λέξεις «Τα Σα εκ των Σων, Σοι προσφέρομεν» σημαίνουν ότι ομολογούμε ότι έχουμε προσωπική σχέση με το Θεό και ότι προσφέρει ο ένας στον άλλον ως πρόσωπο προς πρόσωπο τη χάρη Του, πράγμα που δεν θα μπορούσε να συμβεί, αν η χάρη του Θεού δεν ήταν ο Ίδιος ο Θεός (Ενέργεια του Θεού), αλλά ήταν απλά ενεργήματα, δηλαδή αποτελέσματα των Ενεργειών του Θεού.
Του Θεού είναι τα πάντα π.χ. οι φυσικοί νόμοι (η μέρα, η νύχτα, η γη, ο ουρανός) . αλλά με αυτά δεν μπορούμε να έχουμε προσωπική σχέση, άλλωστε δεν μπορούμε να τα προσφέρουμε στο Θεό, γιατί δεν συνδέονται με το πρόσωπο του καθενός από εμάς., όπως συνδέεται η χάρη με τον καθένα από εμάς προσωπικά.
Οι ενέργειες του Θεού είναι το ίδιο το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο (η χάρη), που δίδεται προσωπικά στον καθένα από εμάς, ενώ τα αποτελέσματα των ενεργειών του Θεού δηλαδή τα ενεργήματα είναι αντικείμενα, τα οποία δεν μας συνδέουν προσωπικά. Δεν μπορούμε να έχουμε προσωπική σχέση με αντικείμενα, αλλά μόνο με πρόσωπα.
Μετέχουμε στις Ενέργειες του Θεού, ενώ δεν μπορούμε να μετέχουμε στην ουσία του Θεού. Αν δεν διακρίνουμε σε Ουσία (αμέθεκτη) και σε Ενέργειες (μεθεκτές) το Θεό, δεν μπορούμε να έχουμε άμεση προσωπική σχέση με το Θεό, ως Πατέρα και δεν μπορούμε να προσφέρουμε στο Θεό τα πάντα που διαθέτουμε, διότι με τη χάρη του Θεού τα αποκτήσαμε. Παράδειγμα η Παραβολή του Γεωργού που έδωσε διάφορα ποσά (μνας) εις τους μισθωτές του.
Αν αρνούμαστε τη χάρη, ως Άκτιστη Ενέργεια του Θεού, όπως κάνουν αυτοί που δεν έχουν ορθή δογματική συνείδηση (Καθολικοί, προτεστάντες κ.ά), η άρνηση αυτή είναι αθεϊα, διότι δεν μπορούμε να στηρίξουμε την ελπίδα μας στο Θεό.
6.1.20
Τα Θεοφάνεια
Του Μόσχου Λαγκουβάρδου
Η Γραφή λέει ότι κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό. «Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε» (Ιω.1.18) .Η Γραφή λέει επίσης, ότι μόνο ο κακοποιών δεν είδε ποτέ το Θεό. «ο κακοποιών ουχ εώρακε τον Θεόν» (3Ιω.11)
Κατά την Ορθόδοξη Χριστιανική Διδασκαλία η σωτηρία του ανθρώπου είναι η θέα του Θεού: «Αύτη έστι η αιώνιος ζωή, ίνα γινώσκωσι σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και ον απέστειλας Ιησούν Χριστόν.» ‘Αρα υπάρχουν τόσες θεοφάνειες, όσοι είναι και οι άνθρωποι που είδαν το Θεό.
Τα λόγια της Γραφής ότι κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό, σημαίνουν ότι κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό με τις δικές του προσπάθειες. Αυτοί που είδαν το Θεό είναι αυτοί στους οποίους ο Θεός φανέρωσε τον εαυτό του.
Εννοείται ότι ο Θεός φανερώνει τον εαυτό του σ’ αυτούς που το ζητούν και που συνεργούν στη σωτηρία τους και ετοιμάζουν τον εαυτό τους, για να δεχθεί την Άκτιστη Θεία Χάρη.
Η Γραφή λέει ότι κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό. «Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε» (Ιω.1.18) .Η Γραφή λέει επίσης, ότι μόνο ο κακοποιών δεν είδε ποτέ το Θεό. «ο κακοποιών ουχ εώρακε τον Θεόν» (3Ιω.11)
Κατά την Ορθόδοξη Χριστιανική Διδασκαλία η σωτηρία του ανθρώπου είναι η θέα του Θεού: «Αύτη έστι η αιώνιος ζωή, ίνα γινώσκωσι σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και ον απέστειλας Ιησούν Χριστόν.» ‘Αρα υπάρχουν τόσες θεοφάνειες, όσοι είναι και οι άνθρωποι που είδαν το Θεό.
Τα λόγια της Γραφής ότι κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό, σημαίνουν ότι κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό με τις δικές του προσπάθειες. Αυτοί που είδαν το Θεό είναι αυτοί στους οποίους ο Θεός φανέρωσε τον εαυτό του.
Εννοείται ότι ο Θεός φανερώνει τον εαυτό του σ’ αυτούς που το ζητούν και που συνεργούν στη σωτηρία τους και ετοιμάζουν τον εαυτό τους, για να δεχθεί την Άκτιστη Θεία Χάρη.
4.1.20
Αδιάλειπτη νοερά προσευχή του ονόματος του Ιησού
Του Μόσχου Λαγκουβάρδου
Όπως ένα τραγούδι ή ένα μουσικό κομμάτι δεν είναι μόνο μια λέξη ή ένας ήχος, αλλά διαρκεί. Και μάλιστα όσο κρατάει περισσότερο τόσο το καλύτερο, έτσι κι η νοερά προσευχή του ονόματος του Ιησού για να τη χαιρόμαστε πρέπει να είναι αδιάλειπτη, δηλαδή να μην σταματάει ποτέ. Φυσικά, αν δεν νιώσουμε τη γλυκύτητα της νοεράς προσευχής του ονόματος του Ιησού, θα μας φανεί παράξενο, πώς μπορεί να διαρκεί τόσο πολύ η προσευχή αυτή.
Ακόμα περισσότερο θα χαιρόμαστε όταν βλέπουμε τα θεραπευτικά αποτελέσματα της προσευχής αυτής που ονομάζεται και «καρδιακή προσευχή», γιατί λέγεται με την καρδιά, ή απλώς «γλώσσα», γιατί μπορεί να λέγεται με μόνο ένα λόγο (γλώσσα), το όνομα του Ιησού.
Είχα την ευλογία να διδαχθώ την νοερά προσευχή το 1968 στην Κάλυμνο και από τότε δεν πέρασε ούτε μία μέρα να μην προσπαθώ να την μάθω και να την εφαρμόζω. Μετά από τέσσερις δεκαετίες συνεχούς ενδιαφέροντος,μελέτης και άσκησης, μπορώ να πω τώρα ,ότι η νοερά προσευχή είναι για μένα η μέθοδος, με την οποία καταπολεμώ την πλήξη, και όλα τα αρνητικά μου συναισθήματα.
Πώς γίνεται αυτό και δεν χάνει το ενδιαφέρον της ποτέ η νοερά προσευχή; Η ίδια η προσευχή με δίδαξε, πως για να με ενδιαφέρει πάντοτε και για να την μελετώ και να την τηρώ, ένας τρόπος υπάρχει, να προσεύχομαι για τους αγαπημένους μου και για τους εχθρούς μου.
Όπως ένα τραγούδι ή ένα μουσικό κομμάτι δεν είναι μόνο μια λέξη ή ένας ήχος, αλλά διαρκεί. Και μάλιστα όσο κρατάει περισσότερο τόσο το καλύτερο, έτσι κι η νοερά προσευχή του ονόματος του Ιησού για να τη χαιρόμαστε πρέπει να είναι αδιάλειπτη, δηλαδή να μην σταματάει ποτέ. Φυσικά, αν δεν νιώσουμε τη γλυκύτητα της νοεράς προσευχής του ονόματος του Ιησού, θα μας φανεί παράξενο, πώς μπορεί να διαρκεί τόσο πολύ η προσευχή αυτή.
Ακόμα περισσότερο θα χαιρόμαστε όταν βλέπουμε τα θεραπευτικά αποτελέσματα της προσευχής αυτής που ονομάζεται και «καρδιακή προσευχή», γιατί λέγεται με την καρδιά, ή απλώς «γλώσσα», γιατί μπορεί να λέγεται με μόνο ένα λόγο (γλώσσα), το όνομα του Ιησού.
Είχα την ευλογία να διδαχθώ την νοερά προσευχή το 1968 στην Κάλυμνο και από τότε δεν πέρασε ούτε μία μέρα να μην προσπαθώ να την μάθω και να την εφαρμόζω. Μετά από τέσσερις δεκαετίες συνεχούς ενδιαφέροντος,μελέτης και άσκησης, μπορώ να πω τώρα ,ότι η νοερά προσευχή είναι για μένα η μέθοδος, με την οποία καταπολεμώ την πλήξη, και όλα τα αρνητικά μου συναισθήματα.
Πώς γίνεται αυτό και δεν χάνει το ενδιαφέρον της ποτέ η νοερά προσευχή; Η ίδια η προσευχή με δίδαξε, πως για να με ενδιαφέρει πάντοτε και για να την μελετώ και να την τηρώ, ένας τρόπος υπάρχει, να προσεύχομαι για τους αγαπημένους μου και για τους εχθρούς μου.