Η έκταση και η ένταση της απειλής

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου



Η απειλή προκαλεί φόβο και ανησυχία ανάλογα με αυτόν που απειλεί και με αυτόν που δέχεται την απειλή. Συνήθως συγχέουμε την έκταση με την ένταση της απειλής.
Όταν μια μεγάλη χώρα απειλεί μια μικρή χώρα, την απειλεί με ένα μέρος μόνο της δύναμής της και όχι με όλη την δύναμή της. Δε γίνεται αλλιώς. Στον πόλεμο του Βιετνάμ π.χ. οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έστειλαν μόνον ένα μέρος της στρατιωτικής τους δύναμης. Δεν θα μπορούσαν, για διαφόρους λόγους , να παρατάξουν όλη τη δύναμή τους εναντίον της μικρής αυτής χώρας. Αυτή είναι μια εικόνα που δείχνει την έκταση της απειλής, η οποία εξαρτάται από το κακό που προκαλεί την απειλή.
Ως προς την ένταση όμως της απειλής, η ένταση της απειλής είναι ανάλογη με το μεγάλο. Μεγάλο το κακό, μεγάλη και η ανησυχία και ο φόβος που προκαλεί. Όταν συλλογιζόμαστε π.χ. τις καταστροφές που επέφερε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στην ανθρωπότητα , σαν να ήταν δυνατόν όλες αυτές οι καταστροφές μαζί να μπορούσαν να επιπέσουν επάνω μας, κάνουμε σύγχυση μεταξύ της απειλής σε έκταση και της απειλής σε ένταση.
Ο άνθρωπος ως άτομο είναι εκτεθειμένος στην ένταση της φρίκης του κακού που μπορεί να επιπέσει επάνω του. Δεν είναι εκτεθειμένος στον κίνδυνο να πέσουν επάνω του όλα μαζί τα δεινά της ανθρωπότητας. Η έκταση της απειλής δεν μπορεί να υπερβεί το όριο μέχρι εκεί που μπορεί να αντέξει ένας άνθρωπος. Δεν μπορεί να περιλάβει την φρίκη που ένιωσαν όλα μαζί τα θύματα του Άουσβιτς.ΚΙ όμως όταν συγχέουμε την έκταση της απειλής με την ένταση, φοβούμαστε κάτι που ουδέποτε μπορεί να συμβεί στον καθένα από εμάς.
Αυτό που μπορεί να συμβεί σε ένα άτομο είναι αυτό που μπορεί να αντέξει καθένας από εμάς με την απειλή του τέλους της ζωής μας και της ζωής των δικών μας. Δεν μπορεί να μας συμβεί να σηκώσουμε την απειλή που σήκωσε μέγας αριθμός ανθρώπων, όπως συνέβη στον φοβερό Β΄Παγκόσμιο πόλεμο. Συνεπώς ο φόβος μας δεν πρέπει να ξεπερνάει το φόβο του θανάτου του εαυτού μας και των ανθρώπων γύρω μας.
Η διαφορά αυτή έχει σημασία ως προς τον τρόπο που μπορούμε να αντισταθούμε στην απειλή. Γιατί ενώ δεν μπορούμε να αντισταθούμε στην έκταση του Κακού που απειλεί την ανθρωπότητα, μπορούμε αντισταθούμε στην απειλή προς τον καθένα μας ή προς τους ανθρώπους γύρω μας.
Η σύγχυση της έκτασης και της έντασης της απειλής είναι ένας πειρασμός που δοκιμάζει την πίστη καθενός από εμάς. Όταν ο Θεός δεν άκουσε την ικεσία τόσων ανθρώπων, σκεφτόμαστε , και τους άφησε να χαθούν, γιατί να ακούσει την ικεσία ενός ανθρώπου;
Γράφω αυτό το σημείωμα, έχοντας τελειώσει το διάβασμα ενός φιλοσοφικού βιβλίου με θέμα τη ζωή και το πνεύμα, στο οποίο ο συγγραφέας του περιγράφει όλη τη φρίκη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Το βιβλίο αυτό θα μπορούσε να το γράψει ο Νίτσε ή ο Επίκουρος αν ζούσε στην εποχή μας. Ο Επίκουρος δίδασκε ότι ο Θεός δημιούργησε το ανθρώπινο γένος, αλλά έκτοτε δεν ενδιαφέρεται γι΄αυτό.
Η απάντηση στον πειρασμό είναι αδύνατη, αν συγχέουμε την έκταση με την ένταση. Δεν μπορούμε να αντέξουμε το βάρος του δικού μας θανάτου και θα μπορέσουμε να αντέξουμε το βάρος των δεινών του ανθρωπίνου γένους; Ο Θεός, λέει ο Απόστολος Παύλος, δεν φορτώνει μεγαλύτερο φορτίο από αυτό που μπορεί να σηκώσει ο κάθε άνθρωπος. Ο Ιησούς που σήκωσε το βάρος όλων των ανθρώπων είναι ο Θεός.
Ο πειρασμός της απιστίας, ότι ο Θεός δεν βοηθάει τον άνθρωπο είναι διαστρέβλωση του Ευαγγελίου. Δεν απομακρύνεται ο Θεός από εμάς, αλλά εμείς απομακρυνόμαστε από το Θεό. Ιδίως την εποχή αυτή που διαβάζουμε τις Γραφές σαν να είναι εφημερίδες. Στην προφητεία του Αμώς διαβάζουμε για την απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό, για το «Θεό που πέθανε», όπως περιγράφει την απομάκρυνση του ανθρώπου απ’ το Θεό ο Νίτσε: «Ιδού ημέραι έρχονται, λέγει κύριος, και εξαποστελώ επί την γην, ου λιμόν άρτου ουδέ δίψαν ύδατος, αλλά λιμόν του ακούσαι λόγον κυρίου.» (Αμώς Η’, 11)
Στο κατά Λουκάν ευαγγέλιο διαβάζουμε «Ιδού αφίεται ο οίκος υμών έρημος. Αμήν δε λέγω υμίν, ότι ου μη με ίδητε, έως αν ήξη ότε είπητε, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.» (Λουκ.ιγ’, 31-35)