Στις πηγές της αυτοβιογραφίας

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

«Το μόνο που ήθελε από την ζωή ήταν αγάπη
Αυτή είναι η ιστορία της ζωής του»
Όρσον Ουέλλες, Πολίτης Καίην

Οι παλιοί μάθαιναν να γράφουν και με τα λίγα αυτά γράμματα, έγραφαν την ζωή τους ακόμη και σε ένα μικρό κομμάτι χαρτί, ως μια ζωντανή μαρτυρία. Η ζωή γι΄ αυτούς είναι μια συνεχής διαδικασία συμφιλίωσης με το παρελθόν. Μια διαρκής μετάνοια και μια διαρκής συγχώρηση. Ένιωθαν ότι ήταν χρέος τους, να δώσουν την δική τους μαρτυρία για την ζωή τους και δεν θα ησύχαζε η συνείδησή τους, αν δεν το έκαναν. Από το καθήκον αυτό ξεκινάει η παράδοση της αυτοβιογραφίας.
Έπεσε μια φορά στα χέρια μου μια τέτοια αυτοβιογραφία γραμμένη επάνω σε ένα κομμάτι χαρτί. Αυτός που την είχε γράψει ήταν ένας πάμπτωχος γέρος, που ζούσε μόνος ,σε μια καλύβα, που βρισκόταν έξω στα χωράφια, μακριά απ΄ το χωριό. Ένιωθε την ανάγκη να καταγράψει το πιο σημαντικό από όλα τα γεγονότα. Ήταν νήπιο ακόμη όταν έχασε τους γονείς του στην Μικρασιατική Καταστροφή. Την περιπέτειά του, ώσπου να φτάσει να ζει σε μια απομακρυσμένη καλύβα, αποτύπωσε στο χαρτί, ως ένα ίχνος που ήθελε να μείνει από το πέρασμά του από την ζωή.
Η Ορθοδοξία είναι εμπειρική. Οι Έλληνες μαθαίνουμε για την πίστη στο Χριστό, από την προσωπική εμπειρία. Ρώτησαν κάποτε έναν γέρο, γιατί προσεύχεται για τους νεκρούς του, πώς αποδεικνύεται ότι οι νεκροί ζουν κι ο γέρος απάντησε: Αφού το νιώθω καθήκον να προσεύχομαι, πάει να πει πως ζούνε. Στο Βόλο, ζούσε πριν χρόνια , κάποιος διακριτικός ζητιάνος, ντυμένος με την ίδια καμπαρντίνα, χειμώνα-καλοκαίρι, που ό,τι μάζευε ως βοήθεια , το έδινε σ΄ αυτούς που είχαν ανάγκη. Στους άλλους που δεν είχαν ανάγκη, τους έδινε ένα λουλούδι. Με ποιά λογικά επιχειρήματα ό καλός αυτός άνθρωπος ένιωθε την ανάγκη να ζητιανεύει για να βοηθάει αυτούς που είχαν ανάγκη;
Στη δική μας παράδοση της Ορθοδοξίας , μας διδάσκει η ίδια η ζωή. Όσο πιο πρoσωπικά γράφουμε , τόσο πιο πολύ εκφράζουμε το κοινό στοιχείο της ζωής των ανθρώπων. Στους βίους των Προφητών και των Αγίων η ζωή γράφει την ζωή της. Τα πράγματα κάνουν ένα ποίημα για τον εαυτό τους. Τα πράγματα είναι λέξεις με τις οποίες η ζωή μας μιλάει. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης λέει, πως τα πράγματα είναι οι καλύτεροι οιωνοί. Τα απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη είναι μια ζωντανή μαρτυρία και ένα αριστούργημα του λαϊκού λόγου. Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος, προτιμά να υποστεί την χλεύη παρά να ψευτίσει τον εαυτό του.
Σε κάποιο μοναστήρι μερικοί προσκυνητές περίμεναν από τον γέροντα να τους πει κάποιους λόγους ζωής. Ο γέροντας έμενε σιωπηλός. Οι προσκυνητές έφυγαν στενοχωρημένοι, που δεν άκουσαν τον γέροντα να τους μιλάει, όπως περίμεναν. Όταν ρώτησαν τον γέροντα γιατί δεν τους είπε κάποιον λόγο να τους ωφελήσει την ψυχή τους, ο γέροντας απάντησε: «Αν δεν άκουσαν την σιωπή μου ούτε τα λόγια μου θα τα άκουγαν.»
Με την πίστη στο Χριστό αρχίζει η αυτοβιογραφία. Ο πιστός μιλάει για την ζωή του. Οι πρώτοι χριστιανοί εξομολογούνται δημοσίως. Οι πιστοί ομολογούν την πίστη τους στο Χριστό και γίνονται μάρτυρες. Με τον Χριστό αρχίζει η προσωπική μαρτυρία.
«Υπό την επίδραση του χριστιανισμού για πρώτη φορά η καθημερινή ζωή του ανθρώπου θεωρείται ως πεδίο, όπου διαδραματίζονται σοβαρά, προβληματικά και τραγικά γεγονότα. Η ανάλυση της τυχαίας στιγμής αποκαλύπτει κάτι ολότελα καινούριο, την πληρότητα και το βάθος της ζωής, που εμπεριέχεται σε κάθε στιγμή, τα οποία άθελά του θυσιάζει κανείς. Αυτό που συμβαίνει κάθε στιγμή, είτε πρόκειται για εξωτερικά είτε για εσωτερικά περιστατικά, αφορά εντελώς προσωπικά τους ανθρώπους που ζουν εντός τους, αλλά μέσα από αυτά ζει ακόμη ολοκληρωτικά το κοινό στοιχείο των ανθρώπων.» (R.Bultmann,Ιστορία και Εσχατολογία, Η Αιωνιότητα ως Παρόν, Εκδ. Ίνδικτος).
Υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που το πέρασμά τους είναι βαθιά χαραγμένο. Από τον πολιτισμό και την ιστορία, θα έρθει μια νέα άνθιση της Ρωμιοσύνης.
¨Λαρισινά δοκίμια"

Ελευθερία Λαρίσης 10.5.2016