Η δυσκολία κι η ευκολία να είμαστε άνθρωποι (μια μικρή προσέγγιση στο πνεύμα)

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Είναι δύσκολο ή είναι εύκολο να είναι κανείς άνθρωπος; Πώς γίνεται κανείς άνθρωπος;
Θα μου πείτε γίνεται άνθρωπος κανείς με τη γέννησή του από άνθρωπο. Το παιδί του ανθρώπου είναι άνθρωπος. Τί άλλο μπορεί να είναι;
Κι όμως καθένας που γεννήθηκε από άνθρωπο με τη μορφή του ανθρώπου δε σημαίνει ότι είναι άνθρωπος. Απλώς έχει τη δυνατότητα να είναι άνθρωπος, αλλά μπορεί και να μην είναι.
Ο φιλόσοφος Μαξ Σέλλερ στο βιβλίο του "Η θέση του ανθρώπου στον κόσμο¨, γράφει επί λέξει "εξανθρώπιση είναι η ανύψωση στην κοσμο-ανοικτική δύναμη του πνεύματος". Με άλλα λόγια, άνθρωπος είναι αυτός που κατέχει τη δύναμη του πνεύματος.
Αλλά δε θα καταλάβουμε τή σκέψη του Σέλλερ, αν δεν ξέρουμε τί είναι κατ' αυτόν το πνεύμα . Κατά τον Σέλλερ πνεύμα είναι αυτό που διακρίνει τον άνθρωπο από όλα τα έμβια όντα. Δηλαδή αν κάτι διαθέτει κι ένα ανεπτυγμένο ζώο, αυτό δεν είναι πνεύμα. Π.χ. ένα ανεπτυγμένο ζώο έχει νοημοσύνη. Άρα η νοημοσύνη δεν είναι πνεύμα. Ένα ανεπτυγμένο ζώο έχει συναισθήματα. Άρα τα συναισθήματα δεν είναι πνεύμα. Φαίνεται ότι δεν μπορούμε να δώσουμε έναν ορισμό του πνευματος. Κι ο λόγος που δεν μπορούμε είναι γιατί οι ορισμοί είναι του μυαλού, ενώ το πνεύμα δεν είναι του μυαλού. Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το πνεύμα με το μυαλό μας.
Στους Πατέρες της Εκκλησίας, οι Άγιοι του ΠΝεύματος λέγονται "μυστικοί" όχι γιατί είναι κρυφοί, αλλά γιατί δεν τους καταλαβαίνουμε με το μυαλό. Για να τους καταλάβουμε πρέπει κι εμείς να ειμαιστε "μυστικοί", για να έχουμε τα ίδια βιώματα.