Το αίσθημα της ζωής και του θανάτου

Του Μόσχου Εμμ.Λαγκουβάρδου

«Ο αγαπών τον Θεόν εν αυτώ εστίν»
Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος

Για τα μόνα πράγματα που δεν μπορεί κανείς να θεωρητικολογεί, ευγενικέ αναγνώστη, είναι για το αίσθημα της ζωής και για το αίσθημα του θανάτου. Μαθαίνει κανείς γι’ αυτά με την εμπειρία του. Στη δική μας Ελληνο-ορθόδοξη παράδοση όλη η γνώση της ζωής (και του θανάτου) που αξίζει είναι εμπειρική. «Τι έμαθα; Ό,τι έπαθα».
Το αντίθετο με την παράδοση του δυτικού κόσμου, όπου ισχύει η σχολαστική γνώση. Στη σχολαστική γνώση δεν είναι απαραίτητο το βίωμα. Μπορεί να είναι κανείς θεολόγος, χωρίς να πιστεύει, φτάνει να έχει αποκτήσει γνώσεις για την πίστη. Το ίδιο και στη ζωή.
Εμείς όμως στην παράδοσή μας πιστεύουμε ότι η αληθινή ζωή δεν είναι γνώσεις για τη ζωή, αλλά εμπειρία της ζωής. Η Ορθοδοξία είναι εμπειρική και υπάρχει μεγάλο χάσμα με τη Δύση. Αυτός είναι ο λόγος που δε δίνουμε βάση στις θεωρίες και προσέχουμε τη ζωή. Η μελέτη μας είναι οι βίοι των αγίων. Στο Άγιον Όρος όταν μιλάει κάποιος για την αγιότητα ενός μοναχού, οι μοναχοί λένε, να δούμε πώς θα πεθάνει.
Μιλώντας ,λοιπόν, για το αίσθημα της ζωής και του θανάτου αναφερόμαστε σε ό, τι ξέρουμε από την εμπειρία τη δική μας ή των άλλων. Υπάρχουν άπειροι τρόποι με τους οποίους νιώθουμε τη ζωή, το ίδιο και το θάνατο. Μπορούμε μόνο να τους διακρίνουμε σε δυο μεγάλες κατηγορίες ανάλογα του πως νιώθουμε τη ζωή, από τις άπειρες ευεργεσίες του Θεού ή από τα ατέλειωτα βάσανα; Νιώθουμε τη ζωή από την παρουσία του Θεού ή από την απομάκρυνσή μας απ΄ το Θεό.
Ο Τζελαλουντίν Ρουμί στο ποίημά του «Ο Αγαπημένος» περιγράφει το αίσθημά του αυτό της παρουσίας του Θεού: «Ω αγαπημένε μου/ πάρε μακριά ό,τι θέλω/ πάρε μακριά ό,τι κάνω,/ πάρε μακριά κάθε τι/ που με παίρνει μακριά σου.» (Τζελαλουντίν Ρουμί, Ο Αγαπημένος, Απόδοσις Καδιώς Κολύμβα, Εκδόσεις Αρμός, 1997).
Η θέα της ζωής μέσα από το αίσθημα της αγάπης είναι η το αποκορύφωμα της ευτυχισμένης ύπαρξης. Το Άσμα Ασμάτων είναι το τελειότερο ποίημα της θέας της ζωής μέσα από το αίσθημα της αγάπης.
Όταν χάρισαν τη ζωή στο Ντοστογιέφσκι τη στιγμή που βίωνε τη μεγαλύτερη αγωνία του θανάτου, το αίσθημα αυτό του θανάτου το αντικατέστησε το αίσθημα της ζωής με τη μορφή μιας απέραντης αγάπης για όλα τα πλάσματα!
Ένας φίλος μου , κάποτε , μου αφηγήθηκε το θάνατο του πατέρα του. Ο φίλος μου ήταν γιατρός και ήξερε ότι πλησιάζει το τέλος του πατέρα του. Τον ξύρισε, τον έπλυνε, του φόρεσε τα ρούχα του και καθόταν δίπλα του σιωπηλός. Κάποια στιγμή ο πατέρας του γύρισε ήσυχα προς το μέρος του, τον κοίταξε στα τα μάτια και του είπε: «Μη λυπάσαι. Δε θα πεθάνω. Οι χαζοί πεθαίνουν .Πήγα δυο φορές στη Μικρά Ασία και γύρισα ζωντανός.»
Θυμάμαι αυτή τη σκηνή γιατί έζησα μια παρόμοια σκηνή με το θάνατο του πατριού μου. Είμαστε μόνοι στο θάλαμο. Καθόμουν στο κρεβάτι του. Ήταν ήσυχος. Δεν ένιωθε πια τη δυσκολία στην αναπνοή που τον βασάνισε τις τελευταίας μέρες. Είχε κλειστά τα μάτια του, αλλά ένιωθε την παρουσία μου. «Μόσχο, θα πεθάνω»,ψιθύρισε. «Μη φοβάσαι», του είπα . «Ο Ιησούς Χριστός στον Οποίο πιστεύουμε είναι η Ανάσταση και η ζωή». «Kαθένας που πιστεύει σε μένα ως Θεό, δεν θα πεθάνει ποτέ»,είπε.
Μου έσφιξε το χέρι, ως έκφραση ευγνωμοσύνης, όχι τόσο γιατί του είπα αυτά τα λόγια του Ευαγγελίου που τα γνώριζε, όσο γιατί πίστευα στα λόγια αυτά. Η πίστη των άλλων στηρίζει και τη δική μας πίστη.
Ένα μεγάλο μέρος των αρχαίων επιγραμμάτων έχουν θέμα τους το θάνατο. Σε κανένα δεν υπάρχει η πίστη για τη ζωή μετά το θάνατο. Ούτε η παραμικρή ελπίδα.
Στην Κρήτη γράφουν ακόμα μαντινάδες για τους νεκρούς τους. Στην πλειονότητά τους εκφράζουν την απελπισία του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο. Ελάχιστες μόνο είναι οι φωτεινές εξαιρέσεις.

"Ρεθεμνιώτικα Νέα"