Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου
"Σταυρόν γαρ υπομείνας δι' ημάς"
Αποδοχή ή ψηλάφηση του θανάτου είναι η παραίτηση από πράγματα που αγαπάς, όταν η αγάπη σου αυτή βάζει σε δεύτερη μοίρα την αγάπη σου για τον Κύριο Ιησού Χριστό. Είναι παραίτηση με αίμα, γιατί είναι παραίτηση από πράγματα που αγαπάς πολύ. "Ο φιλών πατέρα ή μητέρα υπέρ εμέ ουκ έστι μου άξιος. και ο φιλών υιόν η θυγατέρα υπέρ εμέ ουκ έστι μου άξιος. και ος ουκ λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου ουκ έστι μου άξιος. Ο ευρών την ψυχήν αυτού απωλέσει αυτήν και ο απωλέσας την ψυχήν αυτού ένεκεν εμού ευρήσει αυτήν".
Η ψηλάφηση του θανάτου είναι απώλεια της ψυχής χάριν του Ιησού. Αυτή είναι η αποταγή του κόσμου από τους μοναχούς χάριν της υπερέχουσας αγάπης του Ιησού. Πρέπει να πεις ότι αυτό το πράγμα έχει πεθάνει για μένα και εγώ έχω πεθανει γι΄ αυτό χάριν του Ιησού. Αυτή είναι η αποδοχή ή η ψηλάφηση του θανάτου.
Ο κ. Χρήστος Γιανναράς στο κείμενό του με τίτλο "Εν ετέρα μορφή" γράφει επί λέξει τα εξής για την αποδοχή ή ψηλάφηση του θανάτου όπως την ονομάζει:
"Όταν απελπιστούμε πραγματικά για όλες τις μεσσιανικές μας επιδιώξεις, όταν πεισθούμε για την ουτοπία όλων των κοινωνικών, ηθικολογικών, ανακαινιστικών μας οραμάτων, όταν τα προγράμματα ευζωίας αποδειχθούν στα μάτια μας σκιές και είδωλα ζωής, όταν, δηλαδή, ψηλαφήσουμε το θάνατο του ανθρώπου, τότε είναι η ώρα της Ανάστασης."
Η Εκκλησία διδάσκει ότι θάνατος είναι ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό, τον οποίο προκαλεί η αμαρτία. "Τα οψώνια της αμαρτίας, θάνατος". Η αμαρτία συντελείται με όλη την ύπαρξη του ανθρώπου; Ο άνθρωπος βέβαια αμαρτάνει εν λόγω, ή έργω ή διανοία, αλλά όταν την διανοητική αμαρτία ακολουθεί η εμπειρική (όταν ο λογισμός κατεβαίνει στην καρδιά). Οι προπάτορες θα μπορούσαν να έχουν διανοητική γνώση του κακού. Εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο γιατί ήθελαν να έχουν εμπειρία του κακού. Η διαφορά ανάμεσα στην ψιλή γνώση και στο βίωμα είναι τεράστια. Ξέρουμε ότι οι άνθρωποι πεθαίνουν και σαν άνθρωποι θα πεθάνουμε κι εμείς, όταν όμως μας πει ο γιατρός ότι θα πεθάνουμε γιατί πάσχουμε από κάποια θανατηφόρο νόσο είναι διαφορετικά΄γιατί εδώ συμμετέχει η καρδιά.
Διαφέρει λοιπόν η γνώση με τη διάνοια από τη γνώση με την καρδιά. Στη δεύτερη περίπτωση βιώνουμε το φόβο του θανάτου και δεν έχω απλή γνώση ότι ο σωματικός θάνατος είναι η μοίρα του ανθρώπου. Είναι η επίγνωση της ουτοπίας με την έννοια αυτή "ψηλάφηση" του θανάτου και αποδοχή; Τη λέξη "ψηλάφηση" χρησιμοποίησε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στο Ευαγγέλιο και στην Επιστολή του ακριβώς για να τονίσει τη μεγάλη διάκριση ανάμεσα στο βίωμα και στην διανοητική γνώση. Το ίδιο σημαίνει και η απαίτηση του Αποστόλου Θωμά να βάλει το χέρι τους εις τον τύπον των ήλων. Το ίδιο επίσης σημαίνει το ότι ο Κύριος ζήτησε να του δώσουν κάτι να φάει.
Θα μου πείτε μήπως δεν είναι ένα είδος σταυρού και όταν κανείς διαπιστώνει ότι ακολουθεί μια ουτοπία; Οπωσδήποτε όμως δεν Θα μπορούσαμε να συγκρίνουμε τη διάψευση από τις ιδέες μας με την έννοια της παραίτησης με αίμα, όπως είναι η μοναχική "αποταγή" του κόσμου και η απώλεια της ψυχής με την έννοια που αναφέρεται στο ευαγγελικό κείμενο.
Ο κ. Γιανναράς, αν και είναι πασίγνωστο ότι θάνατο δηλαδή χωρισμό της ψυχής από το θεό προκαλεί η αμαρτία δεν αναφέρεται σ΄ αυτήν και την υποκαθιστά με την ουτοπία δηλαδή με ένας είδος φιλοσοφικής θεώρησης των πραγμάτων. Το ερώτημα είναι γιατί ο κ. Γιανναράς αποφεύγει οτο βίωμα και το υποκαθιστά με τις γενικές ιδέες, οι οποίες δεν είναι ζωή, ούτε θάνατος , ούτε οδυνηρή εμπειρία του θανάτου,ούτε και χαρά της Αναστάσεως, αλλά είναι σκέψεις για τη ζωή. για το θάνατο και για την Ανάσταση; Γιατί αγνοεί το οδυνηρό βίωμα (την υπομονή του σταυρού) και τη χαρά της Αναστάσέως και αναφέρεται στη γνώση; "Ιδού γαρ ήλθε για του Σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω. Δια παντός ευλογούντες τον Κύριον αινούμεν την Ανάστασιν αυτού, σταυρόν γαρ υπομείνας δι΄ ημάς θανάτω θάνατον ώλεσεν".
Μία εξήγηση γιατί στο κείμενο αυτό του κ. Γιανναρά αυτό που προέχει είναι η γνώστη, αντί του βιώματος είναι ότι παρασύρθηκε από τη φιλοσοφία ή από τους Διαμαρτυρομένους,ή γενικά από το νοησιαρχικό πνεύμα της Δύσης, αν και είναι πολέμιος του πνεύματος αυτού. Για την εμπειρική Παράδοση της Ορθοδοξίας το βίωμα της αγάπης οδηγεί στη γνώση, ενώ το αντίθετο είναι αδύνατο να συμβεί, όπως ομολογούν οι ίδιοι οι προτεστάντες, που ασπάστηκαν την Ορθοδοξία.
Η ήττα μετατρέπεται σε νίκη και ο θάνατος μετατρέπεται σε ζωή και χαρά. Ο δρόμος είναι για όλους ο ίδιος. Καθένας που ακολουθεί το Χριστό "σταυρόν υπομένων δια την αγάπην του Κυρίου Ιησού Χριστού χαίρεται τη νίκη επί του θανάτου". Ό σταυρός είναι η απάρνηση του εαυτού. Όστις θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει. Απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι". Ο στάρετς Ζωσιμάς ενθάρρυνε τον ήρωα του Ντοστογιέφσκι Δημήτρη Καραμαζώφ με αυτά τα λόγια: Θα δοκιμάσεις θλίψεις, αλλά θα ευλογήσεις τη ζωή. Μέσα από τον πόνο η χαρά". Η ουσία της διδασκαλίας του Κυρίου είναι η μετατροπή της θλίψης του κόσμου σε χαρά. Στον κόσμο θλίψιν έξετε. Μη φοβείσθε εγώ νενίκηκα τον κόσμον". Όλα αυτά αναφέρονται στα βιώματα του ανθρώπου, σε ολόκληρο τον άνθρωπο και όχι μόνο στη διανοητική του λειτουργία.
Η "ψηλάφηση" του θανάτου δεν είναι ο προβληματισμός των διανοουμένων ή των φιλοσόφων , αλλά είναι η "αποταγή" του κόσμου από τους μοναχούς και από κάθε πιστό που θέλει να ακολουθήσει το Χριστό απαρνούμενος των εαυτό του και σηκώνοντας το σταυρό του. Δε γίνεται ψηλάφηση του θανάτου "αβρόχοις ποσί". Ο Κύριος "εν ετέρα μορφή" βρίσκεται στους μοναχούς και στους ελαχίστους, ούτε στους διανοουμένους βρίσκεται ούτε στους φιλοσόφους και στή διανοητική γνώση του Σταυρού και της Αναστάσεως.
Ρώτησε κάποιος τον Γέροντα Παϊσιο τί σημαίνουν τα λόγια του Αγίου Αλωνίου "Μόνον εγώ και ο Θεός είμαστε σ΄ αυτόν τον κόσμο" και ο Παϊσιος απάντησε: "Όταν τα αλωνίσεις όλα θα πεις, μόνο εγώ είμαι και ο Θεός".
"Ψηλάφηση" (αποδοχή) του θανάτου είναι η οδυνηρή παραίτηση (παραίτηση με αίμα) από τον κόσμο για την αγάπη του Κυρίου Ιησού Χριστού και η τήρηση των Εντολών Του. Ο ίδιος είπε: "Αν με αγαπάτε τις εντολές Μου τηρήσατε (...) Ο γαρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίο ελαφρύ (τοις προαιρουμένοις).
Πηγή: Αναστάσιος
Το κείμενο του κ. Γιανναρά "Εν ετέρα μορφή" αναδημοσιεύεται στο ιστολόγιο
"Σαλογραία" .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου